درحالی که طی سالهای اخیر فرماندهان سپاه و بسیج با اعلام نارضایتی از فعالیت های جمعیت هلال احمر، این سازمان مردم نهاد را به موازی کاری و حتی در مقاطعی به فعالیت های سیاسی متهم کرده اند، اداره سیاسی سپاه در مقاله ای پیشنهاد کرده هلال احمر به بسیج واگذار شود.
هفته نامه صبح صادق طی مقاله ای در شماره اخیر خود فعالیت های جمعیت هلال احمر را موازی و همجنس با بسیج قلمداد کرده و نوشته: “اصلاح ساختارها و به روز رسانی یکی از مهم‌ترین مسائلی است که در رابطه با بهبود بهره‌وری و استفاده بهینه از منابع در کشور باید مدنظر قرار گیرد. ساختارهای موازی موضوعی است که همواره عاملی برای عمل به این رهنمون می‌شود. یعنی حذف و یا ادغام ساختارهای موازی در هم. البته در این میان ممکن است ساختارهایی که از یک جنس نیستند هم در هم تلفیق شوند که اشتباه است.”
ارگان سیاسی سپاه با ادعای اینکه هر دو این نهادها، بسیج و جمعیت هلال احمر، “مردم پایه” هستند همچنین اضافه کرده : “شباهت‌های زیادی در حوزه مردم‌یاری بسیج و خدمات درمانی آن با حوزه مأموریت‌های هلال احمر وجود دارد. با این وجود این دو سازمان، منفک از هم و دارای ساختار، تشکیلات، بودجه و امکانات مجزا هستند. تنها می‌توان نقطه هماهنگی این دو را در ستادهای مدیریت بحران و در سوانح و حوادث دید. نکته دیگر در این مسئله عضویت عمده نیروهای جمعیت هلال‌احمر ایران در قالب سازمان‌های مختلف بسیج است، از جامعه پزشکی، دانشجویی و دانش‌آموزی گرفته تا کارمندان، محلات و…”
این نشریه که تحت نظر نماینده رهبر جمهوری اسلامی در سپاه منتشر می شود با تاکید بر اهمیت “گستره حضور” و اینکه هلال احمر امکانات و تجهیزات بسیج و سپاه های استانی را ندارد افزوده:“بر همین مبنا اصلاح ساختار و تعریف مأموریت مشترک بین بسیج و جمعیت هلال احمر کشور می‌تواند به شکل‌گیری الگوی جدیدی از سازمان‌های امداد و نجات مردمی منجر شود که به‌طور حتم کارآیی بیشتری نسبت به سازمان‌ها و ساختارهای موجود دارد.”
این نخستین بار نیست که ارگان سیاسی سپاه خواستار ادغام و یا واگذاری جمعیت هلال احمر به سپاه و بسیج شده است. در تیرماه سال گذشته و در کوتاه زمانی پس از پیروزی حسن روحانی در انتخابات ریاست جمهوری نیز این نشریه درخواست ادغام هلال احمر در بسیج را مطرح کرده بود.
صبح صادق در مقاله تیرماه سال گذشته خود نیز مدعی شده بود: “با توجه به نقش اساسی سپاه در بسیاری از مواردی که دولت و مردم نتوانسته اند ورود پیدا کنند، می توان گفت سپاه در کنار اینکه ستون و تکیه گاه و بازوی پرتوان برای ولایت فقیه است، یک بازوی قوی برای دولت آینده نیز خواهد بود. بازویی که می تواند با ساختار بسیج سازندگی خود، محرومیت زدایی کند، با ساختارهای مهندسی رزمی و غیررزمی خود در قرارگاه خاتم الانبیاء و سایر رده ها ـ البته در شرایط صلح ـ طرح های بزرگی که هنوز توان اجرای آن در بخش خصوصی ایجاد نشده و یا طرح هایی را که در مناطق ناامن اجرا می شود به انجام رساند.”
در آن مقاله از بسیج به عنوان “بزرگ ترین شبکه اجتماعی حقیقی کشور” یاد و تاکید شده بود که “قدرت اجتماعی سپاه و بسیج و نیز توان مردمی ای که در این شبکه عظیم وجود دارد و اتصال آن به دانشگاه، مسجد، مدرسه و ادارات، کارخانجات و اقشار مختلف متخصص، بهترین بستر را برای واگذاری امور فرهنگی و اجتماعی به مردم در خود مجتمع دارد. حتی می توان «تمام تشکل هایی مثل هلال احمر را در ساختار بسیج گنجاند» و از ایجاد سازمان های موازی خودداری کرد و هزینه های باقی مانده از این ادغام را صرف تجهیز و بالا بردن کارآیی آن ها کرد.”
جمعیت هلال احمر جمهوری اسلامی، سازمانی مردم نهاد،و عضو صلیب سرخ جهانی است و بر اساس قوانین جمهوری اسلامی در ارتباط با دولت ونهادهای زیرمجموعه آن است. رییس این جمعیت بنا بر اساسنامه آن به پیشنهاد وزیر بهداشت و درمان از سوی رییس دولت جمهوری اسلامی منصوب یا عزل می شود.
جمعیت هلال احمر دارای سازمان های زیر مجموعه مانند سازمان جوانان، سازمان داوطلبان، مؤسسه آموزش عالی علمی- کاربردی هلال ایران،سازمان تدارکات پزشکی، شرکت خدمات هلیکوپتری،شرکت سرمایه‌گذاری هلال ایران، مجتمع دارویی درمانی هلال ایران،سازمان انتشارات، روزنامه سراسری شهروند و.. است و دولت جمهوری اسلامی هر ساله بودجه ای را در قانون بودجه برای این سازمان مردم نهاد که خدمات امدادی، درمانی و آموزشی ارایه می کند در نظر می گیرد. این سازمان فعالیت های اقتصادی و تولیدی نیز انجام می دهد.
طرح پیشاهنگی و کارکرد سیاسی هلال احمر
نگاه سپاه پاسداران به جمعیت هلال احمر درحالی مطرح شده که طی سالهای اخیر اختلافاتی میان سپاه و هلال احمر وجود داشته و این سازمان مردم نهاد در مواردی از سوی مقامات سپاه به موازی کاری با بسیج و در مواردی دیگر به سیاسی کاری متهم شده است.
از جمله مواردی که مورد انتقاد مقامات ارشد سپاه از فعالیت های جمعیت هلال احمر بوده است فعال سازی تشکیلات “پیشاهنگی” در دوره دوم ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد بود.
مجتبی ذوالنور مشاورعالی نماینده رهبر جمهوری اسلامی در سپاه و جانشین سابق وی درتیرماه ۱۳۹۰ از طرح پیشاهنگی به عنوان برنامه نزدیکان احمدی نژاد “جریان انحرافی” تحت عنوان “ارتش ۲۰ میلیونی” یاد کرده و گفته بود: “در عرصه بسیج دارند پیشاهنگی را تقویت می‌کنند که کارکردش برای انتخابات است.”
البته ابوالحسن فقیه رییس وقت جمعیت هلال احمر این موضوع را رد کرده و در پاسخ گفته بود: “طرحی که صحبتش است «طرح پیشاهنگی» قبل از حضور بنده (در جمعیت هلال احمر) استارت خورده و افتتاح آن را سید مسعود خاتمی، رئیس سابق جمعیت هلال احمر انجام داده‌‌است. خُب بالاخره دکتر خاتمی از فرمانده‌هان سپاه هستند و نمی‌دانم اگر وی نیت داشتند به عنوان یکی از فرماندهان سپاه جلوی بسیج بایستند یعنی اگر یک فرمانده سپاه جلوی بسیج بایستد واقعأ علامت سؤال است برای کسانی که این مسئله را نوشته‌اند و این طور گفته‌اند.”
۱۹ اردیبهشت ماه سال جاری اما وحید قبادی دانا رییس کنونی سازمان جوانان هلال احمر در گفت وگویی با خبرگزاری های فارس و ایسنا از انحلال طرح پیشاهنگی خبرداده و گفته بود: “نهضت صلیب‌سرخ و هلال‌احمر ۳ رکن جمعیت‌های ملی هلال‌احمر و صلیب‌سرخ، فدراسیون جمعیت‌های ملی و کمیته بین‌المللی صلیب‌سرخ را دارد و در نهضت پیشاهنگی نیز بیش از ۱۰۰ کشور عضو هستند.”
او با گفتن اینکه “در ابتدای انقلاب مجلس نهضت پیشاهنگی را به دلیل قرابت با فراماسونری منحل کرد” افزوده بود: “در چند‌سال قبل مجموعه پیشاهنگی درحالی شکل گرفت که نه در چارت سازمان جوانان دیده شده بود و نه مصوبه مجلس داشت و نه حتی در فدراسیون صلیب‌سرخ و هلال‌احمر جایی برای آن در نظر گرفته بودند و حتی اسم آن را سازمان پیشاهنگی گذاشتند. درحالی‌که در گذشته چنین سازمانی در بدنه سازمان جوانان وجود نداشت و حتی در چارت نیز جایگاهی برای آن در نظر گرفته نشده بود.”
به گفته وحید قبادی دانا”مسائل سیاسی و بروز برخی رقابت‌ها بین پیشاهنگان و بسیج باعث تغییر شرایط شد، حتی نامه‌های مختلفی از بسیج و سپاه مبنی بر اینکه فعالیت‌های پیشاهنگی تداخل و موازی‌کاری با بسیج است دریافت کردیم اما پیشاهنگی به فعالیت خود ادامه داد تا اینکه عنوان شد هر کسی که عضو هلال‌احمر باشد نمی‌تواند عضو بسیج باشد و در مدارس نیز نمی‌توانستیم حضور پیدا کنیم و این درحالی بود که هیچ سند بالادستی مبنی بر مجاز بودن فعالیت پیشاهنگی در جمعیت هلال‌احمر وجود نداشت.”
او با گفتن اینکه “فعالیت پیشاهنگی مغایر با اصل یگانگی در جمعیت هلال‌احمر است به گونه‌ای که اصل اول پیشاهنگی رازداری است که کاملا مغایر با اصول هلال‌احمر است” همچنین خبرداده بود که پس از انحلال یا متوقف کردن طرح پیشاهنگی اکنون “می‌توانیم در مدارس حضور پیدا کرده و به‌عنوان یکی از ۴ تشکل رسمی در مدارس فعالیت کنیم و حتی تنش با سایر مجموعه‌ها برطرف شده و پذیرفته‌ایم که بسیج حضور فعال دارد و ما نیز در امور امدادی و بشردوستانه و منطبق با اصل بی‌طرفی و بی‌غرضی فعالیت کرده و اجازه ورود به دسته‌بندی‌های سیاسی را نداریم.”
وی پیشتر نیز در اسفندماه سال گذشته از جلسات خود با مقامات ارشد سپاه خبرداده و گفته بود: “سازمان جوانان هلال احمر در فعالیت های خود هیچ رقایتی با بسیج ندارد بلکه فعالیت های ما حالت رفاقت گونه با بسیج دارد. در جلسه ای که اخیرا با معاون فرهنگی و اجتماعی سپاه داشتم سعی شد سوء تفاهمات موجود بین سازمان جوانان هلال احمر و بسیج برطرف شود.”
رییس سازمان جوانان جمعیت هلال احمر همچنین تاکید کرده بود که از امکانات جمعیت هلال احمر له یا علیه مجموعه های سیاسی استفاده نخواهد شد.
هرچند طرح و تشکیلات پیشاهنگی از زمان روی کار آمدن دولت حسن روحانی و تحولات مدیریتی در هلال احمر منحل شده است با این حال اما به نظر می رسد توانایی بسیج اعضای (میلیونی) هلال احمر در سازمان های زیرمجموعه در راستای اهداف و برنامه های سیاسی یا اجتماعی از نکاتی است که مورد توجه و نگرانی سپاه است.
