در شرایطی که پرونده اتمی جمهوری اسلامی به مقطعی حساس نزدیک شده و نزاع داخلی بین طیف های اصولگرا با دولت احمدی نژاد بر سر بی اعتنایی به قانون،ماجراجویی و بی تدبیری در حوزه اقتصادی روندی روزمره یافته، علی اکبر هاشمی رفسنجانی، رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام در سخنان کم سابقه ای به نقد سیاست خارجی، داخلی و اقتصادی دولت پرداخت و ضمن تاکید بر “مشکل دار” بودن وضعیت حقوق بشر در ایران،خواستار مذاکره مستقیم با آمریکا شد.
سخنان هاشمی رفسنجانی که در گفت و گو با “فصلنامه مطالعات بین‌المللی “مطرح شده، علاوه بر آنکه پیشنهاد برقراری رابطه و مذاکره مستقیم با آمریکا را در خود دارد، از لزوم آشتی با عربستان حکایت می کند.
او در این گفت و گو، وضعیت حقوق بشر در ایران را “مشکل دار” خوانده و وجود بیکاری، علیرغم افزایش درآمدهای نفتی را “غیرعادی” ارزیابی کرده است.
هاشمی در این اظهارات خطبه های مشهور خود درباره بمب اتمی و اسرائیل را نه “تهدید” که به “توصیه ای که برای اسرائیل مفید است” تعبیر کرده است.
مذاکره مستقیم با آمریکا
به گزارش رسانه های داخلی و به نقل از سایت آفتاب، هاشمی رفسنجانی در این گفت و گو درباره وضعیت پرونده هسته ای و لزوم مذاکره مستقیم با امریکا گفته است: “بالاخره سبکی که الان داریم که با آمریکا نه حرف بزنیم و نه رابطه داشته باشیم، قابل تداوم نیست. آمریکا قدرت برتر دنیا است. مگر اروپا با آمریکا، چین با آمریکا و روسیه با آمریکا چه تفاوتی از دید ما دارند؟ اگر با آنها مذاکره داریم، چرا با آمریکا مذاکره نکنیم؟ معنای مذاکره هم این نیست که تسلیم آنها شویم. مذاکره می‌کنیم اگر مواضع ما را پذیرفتند و یا ما مواضع آنها را پذیرفتیم، تمام است”.
او به تلاش هایش برای برقراری رابطه با امریکا در زمان ریاست جمهوری اش اشاره کرده و گفته است: “می‌خواستم با مصر رابطه برقرار کنیم که نتوانستیم. می‌خواستم با آمریکا با شروطی که گذاشته بودم، مذاکره را شروع کنم که نتوانستم. نتوانستم غیر از این است که نخواستم”.
هاشمی که از روابط نزدیکی با رهبران عرب کشورهای حاشیه خلیج فارس برخوردار است، در ادامه بدون ذکر نام از احمدی نژاد، وی را مسئول این تیرگی روابط دانسته و گفته است: “روابط با عربستان، مسئله کوچکی برای منطقه نیست. اولاً کشور ثروتمندی است و اکثر علمای بلاد اسلامی به نوعی با عربستان به خاطر حج و زیارت ارتباط و ثانیاً منافع دارند. مساجدشان را تعمیر می‌کند. امکانات می‌دهد، قرآن چاپ می‌کند. امکانات زیادی را آنها برای ترویج امور دینی آنها درست کرده‌اند. کاری را که دانشگاه الازهر در مصر می‌کرد، الان حجم زیادی از کارها و حتی کارهای آکادمیک به دست عربستان افتاده است. از همه اینها مهمتر، مسئله نفت است. اگر عربستان با ما روابط خوبی داشت، مگر غربی‌ها می‌توانستند ما را تحریم کنند؟ فقط عربستان می‌تواند جای ایران را پر کند. عربستان لازم نیست هیچ کاری انجام بدهد، اگر نفت را به اندازه سهمیه اوپک تولید کند، هیچ کس نمی‌تواند به ما تعرض کند. چون اقتصاد دنیا نمی‌تواند خالی از نفت ما باشد، فکر می‌کنم هنوز ایجاد روابط خوب مقدور است. ولی انسان‌هایی اینجا هستند که می‌بینید نمی‌خواهند. شما که در روابط بین‌الملل و سیاست خارجی متخصص هستید، می‌دانید. یک کلمه نسنجیده بگویند، خیلی زود بازتاب دارد، برخی اظهارات تند از دو طرف قابل تحمل نیست و باید اصلاح شود”.
او در ادامه انتقادهای خود از سیاست خارجی جمهوری اسلامی، استفاده از حزب الله لبنان و حماس با هدف “ایجاد مزاحمت برای دیگران” را مردود دانسته و گفته است: “کمک ما به لبنان و فلسطین اگر سیاست درستی در دنیا داشته باشیم اشکالی نداشته و ندارد. اگر فضای روابطمان را با دنیا درست کنیم، باید این مسئله را از هم جدا کنیم. اینها قابل دفاع بوده و هست. به شرط اینکه ما از اینها برای مزاحمت دیگران استفاده نکنیم و اینها هم کار خودشان را بکنند. وقتی که نظام نخواهد در دنیا ماجراجویی بکند، این‌گونه مسائل قابل تحمل است”.
هاشمی در باره بحران اتمی و مسئله اسرائیل نیز در اظهار نظری بی سابقه می گوید: “ما واقعاً قصد ساخت تسلیحات هسته‌ای و سیستم نظامی هسته‌ای نداریم. حتی خودم یک بار در نماز جمعه به رژیم اشغالگر اسرائیل توصیه کردم که بمب اتم به نفع اسرائیل هم نیست. بالاخره اگر یک روزی درگیری اتمی پیش بیاید، اسرائیل یک کشور کوچک، ظرفیت تحمل بمب اتم را ندارد. کشور کوچکی است و خیلی آسان همه امکاناتش از بین می‌رود. گرچه آنها این نصیحت را تفسیر به تهدید کردند. عمیقاً معتقدیم که در منطقه نباید سلاح هسته‌ای باشد و این جزو اصول سیاست‌های ما بوده و هست”.
وضعیت حقوق بشر
هاشمی رفسنجانی در این گفت و گو فشار بر فعالین مطبوعاتی، توقیف رسانه ها و زندانی کردن فعالان سیاسی را “خارج از اراده دولت ها” در ایران دانسته و گفته است: “سعی می‌کردیم کمترین تعداد زندانی را داشته باشیم. البته یک مواردی هم پیش آمد که از اختیار ما خارج بود و افرادی خاص این کار را می‌کردند. اصلاً هیچ موردی تا به حال مخصوصاً آن دوره‌ای که رئیس‌جمهور بودم، موافق با زندانی سیاسی کردن هیچ کس نبودم. ما زندان را می‌شناختیم که چیست. بستن روزنامه برای من اصلاً یک تابو بود. مگر اینکه از دست من خارج بود. در زمان آقای خاتمی تعدادی روزنامه‌ها بسته شدند. با اینکه رئیس‌جمهور نمی‌خواست بسته شود. ولی عوامل دیگری بودند. اقلیت‌های دینی یا قومی را سعی می‌کردیم که راضی باشند. همه تلاش می‌کردیم. البته اینها یک مقدار طول می‌کشید. در یک جامعه افرادی هم هستند که به گونه‌ای دیگر رفتار می‌کنند”.
هاشمی با بیان اینکه “ در زمان آمدن گالین دوپل این مقدار اوضاع بد نبود” درباره شرایط کنونی ایران به لحاظ نقض حقوق بشر گفته است: “یک بار آقای گالین دوپل را فرستادند. این مقدار مشکل اصلاً نداشتیم و به تدریج در حال حل شدن بود. مسائل حقوق بشر به تدریج در حال حل شدن بود…”.
مشکوک دانستن بیکاری و گرانی
او در واپسین بخش این گفت و گوی طولانی درباره وضعیت وخیم اقتصادی کشور، دولت را به “خوب نبودن با مردم” متهم کرده و گفته است: “باید راه حل این‌گونه موارد را در مدیریت کشور دنبال کنیم. اگر قوه مجریه ما الان صلاحیت‌های علمی، فنی و فکری کاملی داشت و مدیریت مؤثری را به کار می‌گرفت، روابط اجتماعی ما کامل، با مردم خوب بودیم و با دنیا هم مسئله درست نمی‌کردیم، این اتفاقات نمی‌افتاد”.
وی افزوده است: “با این حجم زیاد درآمد نفتی که الان داریم و به علاوه این ظرفیت صادراتی که الان برای ما بخصوص در زمینه تولیدات پتروشیمی و خدمات و سایر موارد پیدا شده، نباید مشکل می‌داشتیم. فکر می‌کنم بیکاری‌ها و این مشکلات خیلی غیرعادی است… فکر می‌کنم با این درآمد عظیم و ظرفیت کاری که در کشور هست، الان بیکاری خیلی غیرمعمول است. فقط مسئله مدیریت است. اگر مدیریت نیرومندی در کشور کارها را به عهده بگیرد، همین حالا می‌تواند خیلی زود با یک حرکت‌های جهشی این مسائل را حل کند.”
واکنش راستگرایان به سخنان هاشمی
سخنان هاشمی رفسنجانی با بازتاب گسترده ای در محافل خبری داخلی همراه بوده و انتقاد هایی را نیز از سوی هواداران دولت در پی داشته است.
در همین باره، رجا نیوز با انتشار گزارشی از سخنان هاشمی می نویسد: “اظهارات اخیر هاشمی رفسنجانی در حالی است که بیداری اسلامی به اوج خود رسیده و خصومت آمریکا و متحدانش در سالهای اخیر نسبت به ۳۳ سال اخیر رو به فزونی نهاده و مسئولین عالی رتبه کشور همصدا با ملت غیور ایران همواره تاکید داشته‌اند که مذاکره و رابطه با آمریکا هیچ نفعی برای ایران ندارد. این در حالی است که خصومت آمریکا و متحدانش در سالهای اخیر رو به فزونی نهاده و مسئولین عالی رتبه کشور همصدا با ملت غیور ایران همواره تاکید داشته اند که رابطه با آمریکا هیچ نفعی برای ایران ندارد و آمریکا با این رابطه به دشمنی هایش عمق می‌بخشد. تاسف از این اظهارات مرعوبانه در حالی است که بیداری اسلامی و احساسات ضد آمریکایی در منطقه به اوج خود رسیده است. با این حال گفتن این نظرات از سوی هاشمی رفسنجانی در فضای کنونی که تحریم های آمریکا رنگ و بویی جدید و خصمانه تر به خود گرفته، عجیب به نظر می رسد و همچنان فاصله هاشمی را با مردم و انقلابیون ایران و جهان تشدید می کند. این اظهارات نشان می دهد، هاشمی از تحلیل مسائل داخلی و تحولات بین المللی عاجز شده است”.
صراط نیوز، یکی دیگر از ارگان های افراطیون نیز در یادداشتی با عنوان “آغاز پروژه ناجی سازی هاشمی”، نوشته است: “مصاحبه های کنایه آمیز و بعضا توهین آمیز هاشمی و طرفدارانش در راستای سیاه نمایی وضعیتی به کار می رود که هاشمی را تنها ناجی بیرون آمدن از آن بشناساند. در حقیقت اصلاح طلبان با توجه به چند دستگی های به وجود آمده در میان خودشان و قطع امید طیفی از آن ها از محمد خاتمی تلاش دارند با مطرح کردن هاشمی رفسنجانی هم سنخان خود را به تبعیت از هاشمی به خصوص در انتخابات آتی ریاست جمهوری ترغیب کنند. موضوعی که بسیار مهم است این است که تاکتیک جدید اصلاح طلبان که با چراغ سبز هاشمی روبرو شده است به عنوان راهی برای خروج از بن بستی است که افراد رادیکال برای جبهه اصلاحات به وجود آورده اند و قصد آن ها بهره برداری از هاشمی است اما غافل از اینکه مردم هوشیار تر از آنند که فریب مهره سوخته ای مانند هاشمی را برای بازگشت جریانی طرد شده به نام اصلاحات را بخورند”.
