امیردژاکام از کارگردانان باسابقه تئاتر ایران است که همواره برای تولید نمایش های ایرانی تلاش های جالب توجهی دارد.با ین کارگردان تئاتردرمورد چگونگی تولید نمایش اخیرشان “رویاهای خلیج فارس”به گفتگو نشسته ایم.
خلیج فارس،خلیج دغدغه ها
آقای دژاکام با نگاهی به کارنامه کاری شما متوجه می شویم که علاقمندی شما به نمایش های ایرانی بیش از هرگونه ای دیگری مشهود است.لطفا کمی برایمان از این شکل کاری بگویید.
گروه ما از سال 1364گرد هم آمدند تا فعالیت های نمایشی و فرهنگی ما هدفمندتر شود.از همان روزهای نخستین تشکیل این گروه یکی ازاهدافی که به دنبال آن بودیم شناخت و ارائه آثاری با دستمایه ها و نشانه های ایرانی بوده است.به عنوان یکی از اعضای اصلی این گروه همواره مطالعه و بررسی شیوه های موجود نمایش ایرانی جزو دستورالعمل های من در کارهایم بوده است.این نوع از کار کردن ناشی از علاقه شخصی و نیاز اجتماع ازعدم درک و شناخت نوعی از هنر است که با آن دست و پنجه نرم می کنیم.امروزه مردم ما بیش از هر چیز دیگری نیازمند خوراک فرهنگی سالم ایرانی است که به عنوان سنت های بومی رو به زوال و فراموشی است.اساسا اعتقاد دارم که این شکل کاری برای ما لازم است.
به نظرتان درتولید این شکل از تئاتر در مورد نمایش “رویای خلیج فارس”موفق عمل کرده اید؟
تمام تلاشمان را ارائه دادیم.این نتیجه سال ها کنکاش در حوزه های متفاوت بومی و فرهنگی است.درتولیدات خودمان هرگز بی نقص عمل نمی کنیم وبه هیچ عنوان هم نمی توان این موضوع را ادعا داشت.اما درمسیرخود باردیگر دست به آزمون وخطازده ایم و از شکست دربرابر آن هیچ ابائی نداریم.از تجارب ارزنده به دست امده در این کار برای رفع نواقص دیگرمان استفاده می کنیم.
پرداختن به موضوعات ملی وایرانی و با هدف تقویت حس میهن دوستی متاسفانه در سمینار مورد توجه قرار نگرفته اندو کمتر می توان آثاری را به یاد آورد که در نتیجه روایت شان حس وطن دوستی وغرور ملی را درتماشاگران ایجاد نماید.این درحالی است که اغلب کشورهای دنیا و حتی همین همسایه های ریز و درشت ایران تمامی ابزار های هنری را درجهت بیان هدف های ملی خود به کار گرفته و سرمایه گذاری اصلی خود را روی آن معطوف دارند.چه شد که درادامه روند تولیدات نمایشی خودرو به این سمت وسوآوردید؟
این نمایش با تکثیر رویدادهای داستانی اش درفضای واقعی وجادویی اجتماع وطبیعت به بیانی کاملا ملی دست یافته است ودرپایان با غالب نشان دادن عناصر طبیعی خود ودرراس آن خلیج فارس دست به موضوع حساسی گذاشته که این روزها جزو دغدغه های مردمی ایران است.به نظر می رسد به عنوان فردی که در عصر حاضر با تکنولوژی و احساسات وتفکرات ایرانی روبروست به صورت ناخودآگاه و با یک حس ناسیونالیستی به ایرانی بودنم نوعی کنش در من ایجاد شده که در نهایت عکس العمل آن را درنمایشم می بینید.
ساختار نمایش دو شیوه متفاوت را بیان می دارد.دو شیوه ای که هریک تعاریف مختص به خود را می طلبد و با این شکل کاری ساختمان کار دوپاره شده است.قصه پردازی به شیوه ایرانی در کنار پایبندی به روایت ودرام جهانی تئاتر برای بیننده سوالات متعددی را بروز می دهد.درباره استفاده از این دوشکل کلی در اجرا توضیح می دهید؟
این نمایش به شدت وابسته به روایت غیرخطی ساختارروایی ایرانی است.ماد راجرای نمایش از نشانه های ایرانی موجود در نقاط مختلف اجرا کرده ایم وبه طور مثال از نمادهای نمایشی همچون تعزیه نیز سود برده ایم که در آن مقطع و لحظه به عنوان حمایت کننده عناصر دیگر نمایش است.اگرد قت کرده باشید همه عوامل دست به دست هم می دهند تا درتجربه ای جدید نوعی یکدستی هم اتفاق بیفتد.حتی در انتخاب و آهنگسازی هم این شیوه را به کار برده ایم.برخی از قطعات ضبط شده و در سالن پخش می شوند وبرخی ازآنها به صورت زنده ودربرابر تماشاگران نواخته می شوند.
شما درکنار کارگردانی بارها متون نمایشی متفاوتی را هم تولید کرده و به صحنه بردها ید.لطفا درمورد انتخاب این متن که توسط سیروس کهوری نژاد به نگارش درامده توضیح دهید.
شما هم دوست دارید به عنوان کارگردان متنی را به صحنه ببرید که قابلیت های ظزیف و متفاوتی را داشته باشد.بنابراین اینجا دیگر هیچ تفاوتی نمی بینید که نام نویسنده آن چیست.سیروس کهوری نژاد از دوستان بسیار باسواد من است که سال هاست با او همکاری دارم.تخیلات سیروس در نویسندگی بسیار جذاب و سرشار از زندگی و خلاقیت است.این متن هم از نمایشنامه هایی است که من به شدت د رمورد فضای ان ایده داشتم وآنها را به سیروس عزیز انتقال دادم.بنابراین فرصتی پیش امد تا بتوانم با او این بار نه تنها درمقام بازیگر که نویسنده هم کار کنم.
آیا سبک نگارش آقای کهوری نژاددر نمایشنامه به همین شکل بوده است یا اینکه به عنوان کارگردان متن را دستخوش تغییرات عمده کرده اید؟
خیر.شیوه نگارش نویسنده همین طور بوده است.من به عنوان کارگردان بررسی های لازم را روی متن انجام دادم و اساسا این شکل کاری با امضای آخر کهوری نژاد است.تلفیق احساسات متفاوت نویسنده همراه با نشانه های کاربردی درکار از این متن یک اثر گروتسک به وجود آورده است که بسیار قابل ستایش است.
درمورد معرفی خرده فرهنگ های ایرانی چه مطالعاتی داشتید؟
برای همه نشانه ها و میزانسن های موجود درکار مطالعه کردم وهیچ یک از عناصرموجود دراجرا زائیده مستقیم تخیل نیست بلکه این بار تلاش کردم تا مستندات را با ارائه راهکارهاو راهنمائیهای دوستان باارزش خوددرکنار هم چیدمان کنم.برای هرفرهنگ یک کارشناس وبرای همه حرکات نمایشی و حرکات موزون مربی ویژه ای را به کار گرفته ام.
با توجه به تعداد زیاد بازگران این نمایش و حجم بسیار زیاد میزانسن ها،مدت تمرینات شما برای تولید یک نمایش حرفه ای چه مقداری بوده است؟
بیش از 40بازیگر دررویاهای خلیج فارس مشغول به ایفای نقش هستند.بیش از 10 نفر هم در گروه کارگردانی و پشتیبانی کار می کنند.هماهنگی همه اینها به عهده کارگردان است.با برنامه ریزی که داشتم قریب به 2ماه برای تولید نمایش کار کردیم که میانگین تمرینات ما درروز بیش از 6 ساعت بود.