در پی تصویب لایحه دولت درباره لزوم “اذن ولی” برای خروج زنان بالای 18 سال در کمیسیون امنیت ملی مجلس که با واکنش گسترده و اعتراض نهاد های داخلی و خارجی همراه شده، سخنگوی این کمیسیون علت تصویب چنین طرحی را “غیرت مرد ایرانی” اعلام کرد.همزمان یکی از نمایندگان زن مجلس مواضعی نرم تر اتخاذ کرده و از احتمال تغییر در این مصوبه خبر داده است.
بر اساس مصوبه اخیر کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی که در حال تصویب مفادی از لایحه اصلاح قانون گذرنامه دولت است، زنان مجرد بالای 18 سال برای خروج از کشور همچون گذشته باید اذن ولی داشته باشند ولی منعی برای دریافت گذرنامه ندارند.
سید حسین نقوی، سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس اسلامی در اینباره به خبرگزاری ها گفته است: “مطابق ماده ۱۵ این لایحه که به تصویب کمیسیون رسید تمامی اشخاصی که ۱۸ سال تمام داشته باشند، می‌توانند تقاضای گذرنامه کنند. همچنین مشمولین وظیفه عمومی با اجازه اداره وظیفه عمومی می‌توانند گذرنامه دریافت کنند و نیز زنان متاهل در هر سنی با موافقت کتبی شوهر می‌توانند گذرنامه دریافت کنند و نیز زنان مجرد بالای ۱۸ سال برای خروج از کشور باید اذن ولی را داشته باشند ولی منعی برای دریافت گذرنامه ندارند”.
وی افزوده است: “همچنین در این جلسه مصوب شد در صورتی که موانع صدور گذرنامه بعد از صدور حادث شود یا کسانی که به موجب ماده ۱۵ این قانون صدور گذرنامه‌شان موکل به اجازه آنان است از اجازه خود عدول کنند از خروج دارنده گذرنامه جلوگیری و گذرنامه وی تا رفع مانع ضبط می‌شود”.
وی در گفت و گو با روزنامه شرق نیز علت تصویب چنین ماده تبعیض آمیزی را “غیرت ایرانی” عنوان کرده و گفته است: “هیات دولت براساس تجربه‌های خود و به دلیل اینکه فضای فرهنگی بانوان ایرانی در خارج از کشور حفظ شود، این موضوع را در لایحه جامع گذرنامه گنجانده شده، ولی معلوم نیست که آیا شورای نگهبان با تصویب این لایحه و بند موافق باشد یا خیر. به هر شکل وظیفه مجلس قانونگذاری است. این امر به خاطر صیانت از شهروندان ایرانی صورت گرفته و همان‌طور که در حال حاضر خانم‌های زیر ۱۸سال و خانم‌های متاهل تنها با اذن شوهر و ولی خود می‌توانند گذرنامه خروج از کشور را بگیرند، با تصویب این لایحه نیز خانم‌های مجرد بالای 18سال هم از این پس با کسب اجازه از ولی یا قیم حق خروج از کشور را دارند”.
او گفته است: “دلیل تصویب این ماده این است که غیرت ما اجازه نمی‌دهد که زنان ما در برخی از کشورها به امور فساد کشیده شوند. تجربه سختی است که بخواهی وارد هتلی در استانبول شوی و متوجه شوی که دختران ایرانی در آنجا به چه اموری مشغول‌اند. تصویب این طرح محدودیت نیست. من این‌طور فکر نمی‌کنم. ولی از همان ابتدا اجازه می‌دهد و بعد هم خیال ما از بابت سفر و خروج دختران جوان راحت است و حاشیه‌های امنیتی نیز برای آبروی کشور به دنبال ندارد.کمیسیون کار مستقلی انجام داده اما آمار در اختیار نیروی انتظامی هست و آمار هشدار‌دهنده است. حتی اگر این آمار کمتر از یک‌درصد زنان ایرانی را هم شامل شود باز وظیفه ماست که برای آن قانونگذاری کنیم”.
نقوی افزوده: “آماری از خروج دختران در دست نیست اما به هر شکل خانواده آنها با خروجشان موافق‌اند، حالا چه ایرادی دارد که بخواهند آن را کتبی به دفاتر نیروی انتظامی اعلام کنند.امیدواریم که اراده عمومی بر تصویب آن باشد”.
این سخنان با اعتراض شهروندان در شبکه های اجتماعی و همچنین رسانه های منتقد مواجه شده است.
در همین خصوص، سایت اخبار روز در مطلبی می نویسد: “اینکه خانم‌های مجرد ایرانی برای گرفتن گذرنامه و سفر باید اجازه از پدر یا جد پدری و دادگاه داشته باشند، موضوعی است که خیلی از فعالان رسانه‌ای و زنان در هفته‌های گذشته با آن درگیر بوده‌اند اما انعکاس آن در رسانه‌ها و از سمت مخاطبان داخلی اهمیت ویژه‌ای دارد. در یکی از این واکنش‌ها خانمی حقوقدان به روزنامه اطلاعات گفته است که این موضوع که به تازگی مطرح شده است و طبق آن می‌گویند خانم‌ها در سن زیر ۴۰ سال باید برای خروج از کشور اجازه بگیرند، به نظر من توجیه منطقی، علمی و شرعی ندارد. چون برداشت از شرع باید با توجه به مسایل روز جامعه باشد؛ همان‌طور که درقانون مجازات اسلامی این کار صورت گرفته است.شهروندی هم سئوال کرده که در قانون جدید دختران تا ۴۰ سالگی باید برای سفر به خارج از کشور، اجازه ولی بگیرند. توهین به شعور زنان تا کی ادامه دارد؟”
مجموعه این واکنش ها موجب شده تا بالاخره یک نماینده زن در مجلس، درباره این لایحه اظهار نظر کند و آنطور که افکار نیوز گزارش داده چنین بگوید: “اگر بندهایی از این لایحه اصلاح نشود با آن مخالفت خواهم کرد”.
نیره اخوان افزوده است: “این لایحه تاکنون نهایی نشده است و تصویب و اجرای آن منوط به تصویب نهایی در صحن علنی مجلس می‌باشد. البته کلیات لایحه ارایه شده توسط کمیسیون امنیت ملی قابل قبول است، اما کاستی‌هایی مانند ممنوعیت خروج زنان زیر 40 سال در این لایحه دیده می‌شود و باید به صورت کارشناسی و برنامه ریزی شده در مجلس پیگیری شود اما اگر تغییرات در برخی از بندهای این لایحه مانند ممنوعیت خروج زنان زیر 40 سال بدون اجازه ولی در کشور انجام نشود با این لایحه مخالف خواهم بود 40 سال برای صدور گذرنامه خانم‌ها وحی منزل نیست. مگر خانم 40 ساله با 39 ساله تفاوتی دارد که یکی از بندهای این لایحه بر روی سن تمرکز کرده است؟! “
گفتنی است پیش از تصویب این لایحه، پایگاه اینترنتی “برابری برای تغییر” از اصلی ترین سایت های حامی حقوق زنان به شدت از لایحه جدید گذرنامه انتقاد کرده و نوشته بود: “در حالی‌که فشارهای اقتصادی روز به روز حلقه‌ی زندگی را برای مردم تنگ‌تر می‌کند و در حالی‌که زنان دوشادوش مردان می‌کوشند تا چرخ‌های زندگی را به گردش دربیاورند، مردان قانون‌گذار ظاهرن دغدغه‌ی مهم‌تری از عقب‌راندن زنان به لحاظ قانونی ندارند. ساکنان بهارستان می‌کوشند به جای تقدیر از تلاش‌های زنان در کسب مدارج علمی، به جای تسهیل زندگی زنان و مادران ایرانی در به دست گرفتن سرنوشت خویش و یا فراهم کردن امکانات بیشتر برای پیشرفت زنان در جامعه‌ی امروز، روز به روز همان اندک حقوق قبلی باقی مانده برای زنان را از آنان بازپس بگیرند.”
علاوه بر تصویب این لایحه، تشدید برخوردها با زنان به بهانه “بدحجابی” و نیز حذف دختران از بیش از 55 رشته تحصیلی در دانشگاه ها از جمله موارد نقض سازمان یافته حقوق زنان است.
