همزمان با سکوت جمهوری اسلامی در خصوص تاریخ سفر بازرسان به تهران برای بازرسی از منطقه نظامی پارچین، دبیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی احتمال پاکسازی این منطقه از آثار هسته ای را رد نکرده و خواستار حضور هرچه سریع تر بازرسان در پارچین شده اند. همزمان در حالی که دیپلمات های 1+5 از جمهوری اسلامی خواسته اند در مذاکرات استانبول “جدی” باشد، نماینده تهران در آژانس و سفیر جمهوری اسلامی در پاریس گفته اند دولت متبوعشان هرگز غنی سازی اورانیوم را متوقف نخواهد کرد.
“این احتمال منتفی نیست” این را روز جمعه یوکیا آمانو در پاسخ به پرسش رویترز در خصوص پاکسازی منطقه نظامی پارچین توسط نظامیان جمهوری اسلامی گفت. دبیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی می افزاید: “نمی توانم به طور قطع بگویم، چرا که ما آنجا نیستیم.”
این دیپلمات کهنه کار ژاپنی متذکر می شود: “باید به آنجا برویم”. مواضع جدید آمانو در حالی مطرح می شود که روز سه شنبه دفتر نمایندگی جمهوری اسلامی در وین با انتشار بیانیه ای از موافقت تهران با بازدید بازرسان از پارچین خبر داده و گفته بود با وجود اینکه دسترسی به این منطقه مستلزم “تشریفات طولانی و زمان بر” است. اما جمهوری اسلامی “نشان دادن حسن نیت” در همکاری با آژانس اجازه دسترسی بازرسان به این منطقه را خواهند داد.
پارچین نام شهرک و منطقه‌ای است در جنوب شرقی تهران و در شمال شرقی شهرستان پاکدشت که بخش مهمی از تاسیسات هسته ای جموری اسلامی در آنجا بنا نهاده شده است. پیشینه کارخانه های صنایع دفاعی در پارچین به هشتاد سال پیش باز می گردد. گفه می شود جمهوری اسلامی در پارچین انفجارهای پرقدرتی را آزمایش کرده است که می تواند با تلاش احتمالی تهران برای دستیابی به توانایی ساخت سلاح اتمی مرتبط باشد.
اطلاعات موثق از پارچین
هفته گذشته یوکیا آمانو، دبیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در یک کنفرانس مطبوعاتی از “اطلاعات موثقی” سخن گفت که نگرانی های آژانس پیرامون فعالیت‌های اتمی جمهوری اسلامی در منطقه نظامی پارچین را تایید می کند.
همزمان روز پنجشنبه ژنرال هرمان نکائرتس معاون دبیرکل آژانس در امور پادمان نیز از تصاویر ماهواره ای سخن گفته بود که محل دقیق جایی در پارچین که به اعتقاد آژانس در آنجا یک اتاق انفجاری رخ داده را نشان می دهد.
تصاویر ماهواره ای
در شرایطی که دیپلمات ها در وین می گویند به تصاویری دست یافته اند که تردد کامیون و ماشین های خاک بردار را در پارچین نشان می دهد، آمانو در مصاحبه دو روز پیش خود با رویترز این احتمال را که تحرکات اخیر تلاش تهران برای پاکسازی پارچین از تاسیسات هسته ای باشد رد نکرد و گفت: “برای همین ما می‌گوییم که هرچه زودتر به آنجا (پارچین) برویم، بهتر است.”
دو هفته پیش فریدون عباسی – رئیس سازمان انرژی اتمی - در پایان جلسه هیات دولت در جمع خبرنگاران گفته بود این “مسئولان نظامی کشور” هستند که باید در مورد تقاضای بازدید اتباع خارجی از پارچین تصمیم گیری کنند. وی همچنین تاکید کرده بود در سایت پارچین هیچ گونه فعالیت هسته ای انجام نشده است.
سلطانیه: ماجرای مضحکی است
در همین راستا روز پنج شنبه همزمان با درخواست 6 قدرت جهان از جمهوری اسلامی برای عمل کردن به وعده در خصوص بازرسی بازرسان آژانس از پارچین، علی اصغر سلطانیه نماینده تهران در وین، در پاسخ به ادعای آژانس در خصوص تلاش جمهوری اسلامی برای پاکسازی سایت نظامی پارچین از آثار آزمایش‌های هسته‌ای مطرح، آن را “ماجرایی مضحک و کودکانه” خواند.
ناظران می گویند رمز و راز پیرامون پارچین زمانی بیشتر می شود که همزمان با بمباران خبری رسانه های های نزدیک به حکومت در خصوص توافق جمهوری اسلامی با آژانس برای بازرسی از این منطقه نظامی، آژانس بین المللی انرژی اتمی می گوید تهران هیچ تماس رسمی در خصوص سفر بارزسان به آن منطقه برقرار نکرده است.
بهمن و اسفند بازرسان آژانس اتمی دو بار از ایران دیدار کردند، در دیدار اول که صرفا به مذاکرات اتمی هرمان نکائرتس معاون مدیرکل آژانس در امور پادمانها با مقامات جمهوری اسلامی ختم شد، دو طرف از دستاوردهای ملاقات ابراز رضایت کردند. اما در دیدار دوم، در اوایل این ماه نکائرتس به شدت از اینکه مقامات تهران اجازه نداده اند تا او و دیگر بازرسان از سایت نظامی پارچین و همچنین تاسیسات اتمی فردو در کوهستان های اطراف قم دیدار کنند، انتقاد کرد.
عدم توقف غنی سازی اورانیوم
اما منطقه اسرار آمیز پارجین تنها تنش غرب و تهران در بحران اتمی جمهوری اسلامی نیست. در شرایطی که سعید جلیلی آماده می شود تا در دو ماه آینده با نمایندگان کشورهای 1+5 پشت میز مذاکرات هسته ای بنشیند، مقامات جمهوری اسلامی در روزهای اخیر صراحتا اعلام کرده اند غنی سازی اورانیوم را تعلیق نخواهند کرد. سلطانیه طلایه دار چنین مواضعی است. او سه روز پیش گفت: “ما هیچگاه فعالیت‌های هسته‌ای خود را تعلیق نخواهیم کرد و به فعالیت‌های خود تحت نظارت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ادامه می‌دهیم.”
با این حال ایالات متحده، بریتانیا، فرانسه، روسیه و چین به علاوه آلمان در برابر این مواضع خاموش ننشستند و در جریان اجلاس دوره‌ای شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با انتشار بیانیه ای از جمهوری اسلامی خواستند تا در مذاکرات “جدی” باشد: “ما از ایران می‌خواهیم تا برای دستیابی به نتایج ملموس، بدون پیش‌شرط وارد روند مذاکراتی جدی و بدون وقفه شود.”
همزمان علی آهنی، دیپلومات ایرانی در پاریس هم گفته است دولت متبوعش هرگز غنی سازی اروانیوم را متوقف نخواهد کرد. این مقام می گوید: “حق ما در غنی سازی اورانیم قابل مذاکره نیست و تهران حاضر نیست این فعالیت‌ها را متوقف کند.”
مذاکرات دوباره در استانبول
جمهوری اسلامی از سوی شورای امنیت سازمان ملل متهم به تلاش به فعالیت های غیر صلح آمیز اتمی است؛ اتهامی که جمهوری اسلامی آن را رد می کند. با این حال شورای امنیت تاکنون چهار بار با تصویب قطعنامه هایی، تحریم هایی سیاسی و اقتصادی علیه چهره های حقوقی و حقیقی وابسته به حکومت وضع کرده است. تصویب تمامی تنبیهات شورای امنیت علیه جمهوری اسلامی در زمان محمود احمدی نژاد صورت گرفته است.
طبق سنت دیپلماتیک در جمهوری اسلامی آیت الله خامنه ای سیاست های راهبردی نظام را تعیین می کند و اوست که حرف اول و آخر را در برنامه اتمی می زند. برای نمونه پاییز دو سال پیش، پس از آنکه نمایندگان دولت حتی پیش نویس توافقی برای تبادل سه چهارم اورانیوم ایران با غرب را در وین امضا کردند، آیت الله خامنه ای از تهران این توافق را باطل اعلام کرد و از نمایندگان دولت خواست امضای خود را از پای آن توافق نامه بردارند.
رهبر جمهوری اسلامی آخرین خطبه سیاسی نماز جمعه تهران را به گونه ای خواند که که ناظران نسبت به مذاکرات پیش رو و دستاوردهایش ابراز بدبینی کردند. وی 14 بهمن گفته بود: “نباید از ارزش‌های اصولی غافل شد و سرگرم مسائل فرعی بود؛ یکی از کارهای اساسی ما این است که فریب لبخندها و دروغ‌های دشمن را نخوریم. گاهی به روی ما لبخند می‌زنند.”
سه شنبه هفته گذشته پس از نامه نگاری های متعدد میان دبیرشورای امنیت ملی جمهوری اسلامی با سئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، کاترین اشتون سرانجام پذیرفت تا 1+5 بار دیگر با تهران بر سر بحران اتمی جمهوری اسلامی به گفتگو بنشیند. وی در بیانیه خود البته ابراز امیدواری کرد جمهوری اسلامی وارد “مرحله ای از گفتگوهای سازنده” شود؛ مرحله ای که به گفته وی “بتواند به نگرانی های جامعه جهانی درباره برنامه هسته ای این کشور پایان ده”.
اشتون ماه گذشته در پاسخ به درخواست سعید جلیلی برای ادامه مذاکرات اتمی از آن استقبال کرده اما از یاد نبرده بود تا به سران نظام تاکید کند تنها به مذاکرات “معنا دار” علاقه دارد.
آخرین دور مذاکرات اتمی میان جمهوری اسلامی و غرب به زمستان سال گذشته بر می گردد. اشتون زمانی که از جلسه با جلیلی در استانبول بیرون آمد به خبرنگاران گفت “کاملا ناامید” شده است.
گرچه ناظران می گویند با توجه به مواضع اخیر دیپلمات ها و رهبرجمهوری اسلامی احتمال “ناامیدی” دوباره کاترین اشتون بالا است اما وزیر امورخارجه ترکیه روز جمعه اعلام کرد دیپلمات های جمهوری اسلامی و 1+5 برای چانه زنی های اتمی خود میهمان استانبول خواهند شد. احمد داوود اغلو که با روزنامه “رادیکال” گفتگو می کرد، زمان مذاکرات را اوایل ماه آوریل – پس از پایان تعطیلان نوروزی - اعلام کرده است.
12 اسفند علی اکبر صالحی پس از انداختن رای خود در مسجد علی ابن ابی طالب تهران گفته بود: “شخصا علاقمندم گفت و گوها در استانبول باشد و امیدوارم زمان آن نیز خیلی دور نباشد.”
گفتنی است همتای ترک وی در مصاحبه اخیر وی هدف مذاکرات را “توقف غنی سازی” اورانیوم در خاک ایران عنوان کرده و با حسرت از بیانیه دو سال پیش ترکیه، جمهوری اسلامی و برزیل یاد کرده است. گفتنی است پس از مخالفت آیت الله خامنه ای با توافق وین در پاییز 88 پیرامون تبادل اورانیوم با غرب، بهار سال 89 ترکیه و برزیل تلاش کردند آن طرح را احیا کنند، اما غرب که به تهران بی اعتماد بود توافق ده ماده ای جمهوری اسلامی با این دو کشور را با سوظن دنبال کرد.
