مایکل تئودلو
مرحوم آیت الله خمینی، در پاسخ به یکی از مشاورانش که در مورد نرخ تورم ابراز نگرانی می کرد گفته بود که انقلاب اسلامی سال 1979، به دلیل بالا رفتن قیمت هندوانه به ثمر نرسیده است.
امروز در ایران احمدی نژاد تندرو، نمی تواند به اندازه آیت الله خمینی آنقدر شجاع باشد که درباره قیمت میوه و سبزی و مسکن و بنزین، چنین اظهار نظری بکند.
احمدی نژاد آهنگرزاده، که از خود تصویرقهرمانی از قشر فقیر جامعه ارائه داده است، با وجود بالا رفتن قیمت نفت، نتوانسته است که به وعده های پوپولیستی انتخاباتی اش مبنی بر بالا بردن کیفیت زندگی و تقسیم پول نفت با فقرا، عمل کند.
در اوایل ماه جاری، 57 اقتصاددان ایرانی که اساتید دانشگاه و مقامات پیشین هم در میانشان بودند، نامه سرگشاده ای به احمدی نژاد، سیاست های دولت را در سیاست خارجی “غیر سازنده” که منجر به تحریم ایران از سوی سازمان ملل به دلیل برنامه های اتمی ایران شده است، و سیاست های اقتصادی که باعث بالا رفتن تورم شده است، مورد نقد قرار دادند.
در این نامه در مورد تذکر های سال گذشته اقتصاددانان در مورد ناکارآمدی اقتصادی دولت احمدی نژاد، اشاره شده است. از آن زمان، نرخ تورم به بیش از 17 درصد رسید و این روند همچنان ادامه دارد و دومین تولید کننده عضو اوپک را تهدید می کند.
ممکن است که تصمیم برای سهمیه بندی بنزین یکی از اصلاحات اقتصادی ایران از زمان انقلاب باشد. این موضوعی بود که در طول چند دهه بر روی آن بحث شده و به کناری گذاشته شده بود.
مصرف بنزین در ایران، خارج ار عهده تصفیه خانه های این کشور است و باعث شده است که ایران میلیارد ها دلار برای وارد کردن 40 درصد از نیاز های بنزین کشور در بازار های جهانی، خرج کند. سهمیه بندی بنزین احتمالا یکی از نیازهای مهم اقتصادی بوده که طی چند دهه به دلایل سیاسی مسکوت گذاشته شده است.
سال گذشته، مجلس ایران برای واردات بنزین 2.5 میلیارد دلار در نظر گرفت اما 5.5 میلیارد دلار به دلیل فروش آن به نرخ دولتی، خرج کرد. مقدار بسیار زیادی از این بنزین به کشور های همسایه که نرخ بنزین در آنها بالاتر است، قاچاق می شود.
نرخ دولتی بنزین همچنان 5.5 پنس انگلیس برای هر لیتر است و این رقم ناچیز باعث می شود که مصرف بنزین در ایران بالا برود. روزانه، رانندگان بی احتیاط یک چهارم میلیون لیتر بنزین روی زمین پمپ بنزین ها می ریزند و آن را به هدر می دهند. هتل ها و دفاتر در تابستان های گرم ایران با کولر های گازی، منجد و در زمستان های سرد بوسیله حرارت مرکزی، بسیار گرم می شوند.
تقاضای مصرف بنزین در ایران، سالانه 11 درصد افزایش پیدا می کند و باعث می شود که قیمت اتومبیل به شدت بالا برود. در ایران 8.5 میلیون اتومبیل وجود دارد که اکثر آنها بنزین سوز و مانند پیکان، هیلمن هانتر مونتاژ شده توسط ایران، هستند و مصرف بنزین آن به اندازه 35 میلیون اتومبیلی است که در جاده های انگلستان تردد می کنند.
اما ایستادگی رژیم ایران در مقابل جامعه جهانی که خواستار توقف غنی سازی اورانیوم ایران هستند نشان می دهد ایران مجبور شده است استراتژی جدید بکار بگیرد و وابستگی این کشور را به واردات نفتی، کاهش بدهد.
آمریکا، که سردمدار کشورهایی است که به ایران فشار می آورند، می گوید که واردات نفت ایران نقطه “تلاقی ” است. برخی از اقتصاد دانان ایران معتقدند که تحریم واردات نفتی ایران می تواند با بوجود آوردن غارتگری در کشور، باعث سقوط نظام ظرف 48 ساعت بشود.
برخی دیگر از اقتصاددانان معتقدند که طرح سهمیه بندی بنزین همچنان ایران را به واردات بنزین وابسته نگه می دارد و به نرخ تورم می افزاید.
سخنوران سیاسی بر روی خودکفایی تصفیه خانه های ایران، متمرکز شده اند تا به پاشنه آشیل بودن واردات بنزین، پایان بدهند. سال گذشته، ایران برنامه چند میلیارد دلاری پنج ساله ای را برای تعمیر و توسعه تصفیه خانه ها تنظیم کرد تا بتواند تولید 1.6 میلیون بشکه در روز را از 3 میلیون بشکه که در حال حاضر تولید می شود، به عهده بگیرد. اما تحلیلگران می گویند که این برنامه متناسب با وضعیت فعلی ایران که با تحریم آمریکا مواجه شده و برنامه های اتمی باعث کاهش سرمایه گذاری خارجی شده است، نیست.
منبع: تایم آنلاین، 27 ژوئن 2007