همزمان با ادامه کاهش بهای نفت، معاون رئیس دولت از لزوم آگاه سازی مردم در خصوص تاثیرات این امر بر زندگی شان سخن گفته اما رئیس دفتر حسن روحانی ادعا کرده است که کاهش بهای نفت به زلزله اقتصادی منجر نمی شود. در همین حال روزنامه کیهان منتظرست تا با مرگ پادشاه عربستان، قیمت هر بشکه نفت به ۲۰۰ دلار برسد، آن هم در حالیکه رئیس سابق مرکز پژوهش‌های مجلس از طرحی برای قطع وابستگی بودجه به نفت خبر داده است.
کاهش قیمت جهانی نفت همچنان ادامه دارد. دیروز قیمت نفت برنت برای ساعاتی به کمتر از ۵۰ دلار رسید؛ رخدادی که از اردیبهشت سال ۸۸ تا کنون سابقه نداشته است.
درچنین فضایی محمد نهاوندیان رئیس دفتر حسن روحانی با بیان این که سهم نفت در اقتصاد کشور به گونه ای نیست که کاهش آن “زلزله اقتصادی” ایجاد کند، گفته است: “بزرگ نمایی این مطلب واقعیت ندارد و از نظر مناسبات سیاسی ما و مذاکراتی که داریم به نفع کشور نیست.”
رئیس دولت یازدهم خود آذرماه هنگام ارائه لایحه بودجه سال ۹۴ به مجلس از کاهش سهم درآمدهای نفتی در بودجه جدید خبر داده و گفته بود: “در سال ۹۳ ۲۷. ۵ میلیارد دلار درآمد نفتی در بودجه در نظر گرفته شده بود که این رقم برای سال ۹۴ به ۲۴ میلیارد دلار رسیده است. بنابراین تلاش شد تا بودجه از کاهش قیمت نفت آسیب جدی نبیند.”
روحانی ادعا کرده بود که سهم نفت در بودجه نسبت به میانگین ۲۰ سال اخیر، حدود ۱۳. ۵ درصد کاهش پیدا کرده: “سهم نفت در لایحه بودجه آینده یکی از کمترین مقادیر خود را دارد. متوسط سهم نفت در بودجه در ۲۰ سال گذشته حدود ۴۵ درصد بوده که در سال ۹۴ به رقم ۳۱. ۵ درصد رسیده است.”
وی یادآور شده بود: “فراز و نشیب بازار نفت به ما می‌آموزد در زمان وفور درآمد نفتی باید به فکر روزهای سخت آینده باشد.”
قیمت نفت دو ماه پیش حدود ۱۰۰ دلار بود و حالا به دلایل معلوم و نامعلوم بهای آن نصف شده است، از جمله این دلایل می توان به افزایش تولید نفت از سوی ایالات متحده، رکود اقتصادی در اتحادیه اروپا، و تاکید عربستان سعودی –ـ به عنوان بزرگترین صادر کننده نفت - بر ثابت نگه داشتن میزان تولید نفت خود اشاره کرد.
علی رغم تاکید روحانی بر کاهش سهم نفت در بودجه اما کارشناسان برجسته اقتصادی همچون حیدر مستخدمین حسینی که در دولت دوم خاتمی معاون پارلمانی وزیر اقتصاد و رئیس بانک مرکزی بود نظر دیگری دارند. وی این ماه در جریان مصاحبه ای مفصل با خبرگزاری فارس با تاکید بر اینکه نمی‌توان در اقتصاد ایران نفت را در کوتاه مدت به طور کامل کنار گذاشت، اظهارداشت: “در بودجه امسال سهم نفت در بودجه ۳۳ درصد عنوان شده است اما اگر نفتی صادر نشود، بسیاری از اقلام درآمدی دیگر تحقق پیدا نمی‌کند. به عبارت دیگر منشاء ۷۰ درصد درآمدهای بودجه سال آینده به طور مستقیم و غیرمستقیم به اقتصاد نفت مربوط می‌شود”
وی در توضیح نظر خود گفته: “اگر فعالیت حوزه‌های نفتی انجام نشود، بسیاری از بنگاه‌های اقتصادی نمی‌توانند سودی حاصل کنند تا دولت از این سود مالیات دریافت کند، بنابراین نمی‌توانیم تصمیم بگیریم در بودجه سال آینده سهم نفت را به صفر برسانیم.”
از سوی دیگراحمد توکلی، نماینده اصولگرای تهران و رئیس سابق مرکز پژوهش های مجلس از بررسی طرحی خبر داده است که بر مبنای آن اساسا وابستگی بودجه سال جدید به نفت قطع شود.
توکلی که با خبرگزاری مهر گفتگو کرده مدعی شده است: “در صورت تصویب این طرح الحاقی، بودجه دولت برای همیشه از وابستگی به نفت و ارز خلاص می‌شود. به عبارت دیگر، بودجه به معنای واقعی کلمه ریالی می‌شود، همچنین تاثیرات نوسانات ارزی و نفتی بر بودجه دولت هم رخت برمی‌بندد تا اقتصاد مقاومتی نیز به معنای واقعی ملاک عمل قرار گیرد.”
رئیس سابق مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه سیاستگذاری تجاری نیز در این وضعیت قابل اعمال خواهد بود، تصریح کرده: “در صورت تصویب نهایی این طرح، حساب ذخیره ارزی با فروش ارز در بازار مبلغ مورد نیاز را تأمین و به دولت خواهد پرداخت”.
کارشناسان اقتصادی هنوز اظهارنظری در خصوص طرح توکلی نکرده اند.
در همین حال روزنامه آفتاب یزد در شماره سه‌شنبه خود ضمن انتشار گزارشی درباره “زمان بروز اثرات کاهش درآمدهای نفتی”، از قول قائم‌مقام بانک مرکزی نوشته است: “اثر واقعی کاهش درآمدهای نفتی در ماه‌های پایانی سال بروز خواهد کرد.”
از سوی دیگر اسحاق جهانگیری معاون اول رئیس جمهور، در مراسم اختتامیه اولین کنفرانس اقتصاد به طور تلویحی گفته است باید مردم را نسبت به اثراتی که کاهش قیمت نفت بر اقتصاد می گذارد آگاه و آماده کرد: “مهم‌ترین مسئله این است که ما نتوانستیم بین مردم و اقتصاددانان و سیاستگذار‌ها در زمینه مسائل اقتصادی تفاهم به وجود بیاوریم و مسائل را به نوعی به مردم منتقل کنیم، در حالی که مردم باید بدانند که بالا رفتن و پایین رفتن قیمت نفت چه آثاری در زندگیشان خواهد داشت؛ چرا که آگاهی و اعتماد مردم شرط موفقیت دولت برای عبور از چالش‌های پیش رو خواهد بود.”
بیم و هراس ها نسبت به اثرات کاهش بهای نفت بر اقتصاد کشور که از ۳ سال پیش به خاطر وضع تحریم های شدید بین المللی شکننده و لرزان شده است در حالی ادامه دارد که روز سه شنبه کیهان تیتر یک خود را به خبر رسیدن نفت به بشکه ای ۲۰۰ دلار در صورت مرگ پادشاه عربستان اختصاص داد.
ملک عبدالله پادشاه آل سعود این روزها به دلیل وخامت حال اش بستری است و روزنامه کیهان به نقل از “کارشناسان” چنین پیش بینی عجیبی را تیتر یک شماره دو روز پیش خود کرده و نوشته است: “آل سعود درگیر چالش‌های سیاسی و اقتصادی زیادی است و کاملا طبیعی است که مرگ «ملک عبدالله» صادرات نفت عربستان به بازارها را تحت تاثیر قرار دهد و در نتیجه بهای نفت حتی تا ۲۰۰ دلار نیز افزایش یابد.”
