رجب طیب اردوغان، نخست وزیر ترکیه بامداد چهارشنبه نهم فروردین به تهران می آید تا با مقامات بلندپایه جمهوری اسلامی دیدار کند. او همراه با تعدادی از وزرا و اعضای کابینه دولت ترکیه، در مسیر بازگشت از کره جنوبی مستقیما به ایران سفر می کند.
رسانه های حکومتی ایران می گویند اردوغان قرار است در این سفر با محمود احمدی نژاد و علی لاریجانی، رئیس جمهور و رئیس مجلس دیدار و گفت و گو کند اما هنوز درباره اینکه آیا برگزاری یک جلسه مشترک با آیت الله علی خامنه ای، رهبر جمهوری اسلامی هم در دستور سفر او قرار دارد خبری منتشر نشده است.
نخست وزیر ترکیه و همراهانش در بازگشت از اجلاس بین المللی امنیت هسته ای که در سئول، پایتخت کره جنوبی برگزار شده بود به تهران سفر می کنند. اجلاس سئول با حضور رهبران و مقامات ارشد بیش از پنجاه کشور جهان در سئول تشکیل شد اما دولت کره جنوبی از مقامات جمهوری اسلامی برای شرکت در این اجلاس دعوت نکرده بود؛ مسئله ای که خشم و اعتراض شدید جمهوری اسلامی به دولت کره جنوبی را در پی داشت.
بر اساس گزارش ها، پرونده هسته ای جنجالی جمهوری اسلامی و تحولات سوریه، موضوعات اصلی خواهند بود که اردوغان آنها را در تهران با مقامات حکومتی در میان خواهد گذاشت.
ترکیه به عنوان همسایه مشترک سوریه و ایران، با حمایت رسمی از مخالفان بشار اسد، خواستار کناره گیری وی از ریاست جمهوری سوریه شده است؛ جمهوری اسلامی اما به عنوان یکی از اصلی ترین حامیان حکومت خانواده اسد در جهان شناخته می شود.
اختلاف موضع ترکیه و جمهوری اسلامی درباره تحولات سوریه در مقاطعی به تنش در روابط دو کشور منجر شد هرچند مقام های هر دو طرف پس از مدتی تلاش کردند تا با تاکید بر همکاری دوجانبه از حجم تنش ها بکاهند.
برخی گزارش ها حاکی از آن است که نخست وزیر ترکیه در سفر به تهران حامل پیام باراک اوباما، رئیس جمهور ایالات متحده آمریکا به رهبران جمهوری اسلامی است.
هشدار اوباما به ایران
در همین حال اوباما در نشست تروریسم هسته ای که هفته جاری در سئول برگزار شد و اردوغان هم در آن حضور داشت، به جمهوری اسلامی هشدار داد که “فرصت زیادی” برای کنار گذاشتن جنبه های نظامی و مناقشه برانگیز برنامه هسته ای خود ندارد.
برخی تحلیلگران این سخنان را هشداری دیگر از جانب رئیس جمهور آمریکا به جمهوری اسلامی درباره استفاده از نیروی نظامی برای پایان دادن به برنامه هسته ای تهران دانستند.
باراک اوباما جمهوری اسلامی را متهم کرد که در گذشته “مسیر انکار، فریب و نیرنگ” را در پیش گرفته ولی “هنوز برای راه‌حلی دیپلماتیک فرصت هست”.
رئیس جمهور آمریکا تاکید کرد که “رهبران ایران باید بدانند که از راهی که پیش رو دارند، گریزی نیست.”
بسیاری از ناظران، سفر نخست وزیر ترکیه به تهران از سئول را نشانه ای از احتمال ابلاغ پیامی از سوی رئیس جمهور آمریکا به رهبران جمهوری اسلامی دانسته اند.
گروه ۵+۱ شامل آمریکا، روسیه، بریتانیا، فرانسه، چین و آلمان، ماه گذشته پس از دریافت نامه‌ای از مقامات جمهوری اسلامی و تعهد آنان به گفت‌و‌گو در مورد برنامه هسته‌ای، بر سر آغاز دور جدیدی از مذاکرات به توافق رسیدند.
آخرین دور مذاکرات هسته ای میان طرفین بیش از یک سال پیش در استانبول صورت گرفت که نتیجه‌ای در بر نداشت.
جمهوری اسلامی با تاکید بر حق غنی سازی اورانیوم جهت استفاده در برنامه های علمی و تولید برق، می گوید هیچ قصدی برای تولید تسلیحات هسته ای ندارد اما آمریکا، اروپا، اسرائیل و متحدان آنها در جهان، تهران را متهم به تلاش برای دستیابی به تکنولوژی ساخت بمب های اتمی تحت پوشش برنامه ای به ظاهر صلح آمیز می کنند.
در تایید این ادعا، شورای امنیت سازمان ملل متحد تاکنون چند قطعنامه با هدف الزام ایران برای کنار گذاشتن غنی سازی اورانیوم و تحریم های گسترده علیه مقامات، نهادها و نیروهای نظامی جمهوری اسلامی تصویب کرده که تهران هیچ کدام از آنها را نپذیرفته است.
گفت و گوهای آتی میان ایران و گروه 1+5 در شرایطی صورت می گیرد که اتحادیه اروپا و برخی دیگر از خریداران عمده نفت خام ایران، صادرات نفت و نیز بانک ملی جمهوری اسلامی را تحریم کرده اند.
اختلاف بر سر سوریه
یکی دیگر از موضوعات مطرح احتمالی در سفر نخست وزیر ترکیه به تهران، بحران سوریه خواهد بود.
دولت سوریه به رهبری بشار اسد روز گذشته در تحولی عمده اعلام کرد که طرح پیشنهادی صلح کوفی عنان، نماینده ویژه سازمان ملل متحد و اتحادیه عرب در امور سوریه را پذیرفته است.
کوفی عنان اعلام کرده که دولت سوریه با قبول طرح وی، گام مهمی برداشته اما برای خاتمه خشونت و خونریزی “عمل کردن به آن” نقشی کلیدی را بازی می کند.
او از دولت سوریه خواسته فورا به تعهداتی که بر اساس این طرح شامل آن می شود عمل کند.
طرح پیشنهادی نماینده ویژه دبیرکل سازمان ملل که خود پیش از این همین مقام را بر عهده داشت در ۶ نکته خلاصه شده است.
این طرح از ارتش سوریه می خواهد که نیروهای خود و سلاح های سنگین را از مناطق پر جمعیت بیرون بکشد.
وی همچنین از همه طرفهای درگیر خواسته است روزی ۲ ساعت نبرد را کاملا متوقف کنند تا نیروهای امدادرسان برای ارائه کمک های انساندوستانه به مناطق جنگ زده دسترسی پیدا کنند.
علاوه بر آن از مقامات سوریه خواسته شده است افرادی را که در جریان شورش ها بازداشت شده اند، آزاد کنند.
اما در طرح کوفی عنان هیچ درخواست یا ضرب الاجلی مبنی بر کناره گیری اسد از قدرت وجود ندارد.
این در حالی است که مخالفان دولت سوریه اعلام کرده اند، تنها طرحی را می پذیرند که به برکناری بشار اسد از قدرت منجر شود.
سرکوب مخالفان و درگیری های مسلحانه در سوریه طی یک سال گذشته ده ها هزار کشته و زخمی بر جا گذاشته است.
جمهوری اسلامی که اعتراضات دیگر در کشورهای عربی و آفریقایی را “بیداری اسلامی” توصیف و از آنها حمایت کرده است، اعتراضات سوریه را “انحرافی” می داند و بر حمایت خود از بشار اسد تاکید می کند.
