فریبا صراف
با درگذشت آیت الله مشکینی که از حامیان جدی دولت نهم بود و “هرجا که نظام احساس ضرورت می‌کرد حضور پیدا می‌کرد”، مهم ترین بحثی که در بدنه حکومت اسلامی درگرفته، انتخاب جانشین وی در مجلس خبرگان است؛ جایی که او سه دوره ریاست آن را برعهده داشت.
این آیت الله محافظه کار که از حامیان سرسخت جناح راست و به همان نسبت از مخالفان جناح اصلاح طلب حکومت بود، به ویژه پس از روی کار آمدن دولت نهم، بارها با سخنان و موضع گیری های خودواکنش جامعه ایرانی را برانگیخت.او که معتقد بود “در زمانهای قدیم آرد را الک می کردند تا فضله موش را از آن جدا کنند، شورای نگهبان هم باید کاندیداها را الک کند” پس از آغاز به کار مجلس هفتم در خطبه های نماز جمعه قم گفت: “تشکر ویژه از حضرت بقیة الله دارم که وقتی هفت ماه پیش در شب قدر فرشتگان الهی لیست اسامی نمایندگان مجلس هفتم و نام و آدرس آنها را به حضرت دادند، حضرت هم همه آنها را امضا کردند.”
سخنی که بعد ها آن را بدینگونه اصلاح کرد: “برخی حرفهای من را بدرستی درک نکرده و تنها در مطبوعات و محافل خبری ما را مورد حمله قرار دادند. در روایات آمده است از یک شب قدر تا شب قدر دیگر حوادث جامعه توسط فرشتگان به معصوم گزارش می شود و با توجه به اینکه در هر عصری یک معصوم وجود دارد در عصر ما نیز امام زمان نظارت دارد، وقتی فرشتگان می گویند فلان سال در کجا جنگ می شود یا در خمین شخصی به نام روح الله به دنیا می آید، یا فلان شخص رئیس جمهور می شود حضرت امام زمان از برخی این گزارشها ناراحت و از برخی دیگر خوشحال می شود، اگر مسئله خوب باشد می فهمیم که امام زمان آن را امضا کرده ولی اگر خوب نباشد امضا نمی کند”.
به هر حال آنچه مسلم بود وی “گزارش” دولت نهم و مجلس هفتم را امضا کرده بود.
شایعه مرگ آیت الله مشگینی که در سن 86 سالگی در اثر سرطان روده در تهران درگذشت، در هفته گذشته چند بار در کشور دهان به دهان گشت، اما نشریات جناح راست آن را تکذیب کردند.
اما همین نشریات بلافاصله بعد از مرگ وی، به سراغ “منابع موثق”رفتندتا از آنها بپرسند: “بعد از درگذشت آیت الله مشکینی وضعیت ریاست مجلس خبرگان رهبری چگونه خواهد بود؟”
سئوال و حواب را می خوانیم: “یک عضو هیات رئیسه مجلس خبرگان رهبری گفت: در اولین جلسه مجلس خبرگان رهبری، رأی گیری برای انتخاب رئیس مجلس خبرگان رهبری با حضور اعضاء صورت خواهد گرفت. این عضو هیات رئیسه مجلس خبرگان رهبری که نخواست نامش ذکر شود در گفتگو با خبرنگار سیاسی خبرگزاری فارس، افزود: آیین نامه داخلی مجلس خبرگان رهبری بسیار کامل و جامع است و برای موارد خاص نیز راهکار ارائه داده تا مشکلی پیش نیاید. وی بیان داشت: طبق آیین نامه داخلی مجلس خبرگان رهبری، بعد از فوت رئیس مجلس خبرگان رهبری، نایب رئیس مجلس خبرگان کارهای وی را انجام خواهد داد و اعضای هیئت رئیسه نیز نایب رئیس مجلس خبرگان را یاری خواهند داد. این عضو مجلس خبرگان رهبری تصریح کرد: در اولین جلسه مجلس خبرگان رهبری، رأی گیری برای انتخاب رئیس مجلس خبرگان رهبری با حضور اعضاء صورت خواهد گرفت”.
این مقام ناشناس البته تأکید کرد: “به هیچ عنوان بعد از درگذشت رئیس مجلس خبرگان رهبری با مشکل مواجه نخواهیم شد.”
مدیر حوزه علمیه قم و یک عضو ارشد جامعه مدرسین حوزه علمیه قم هم که فکر می کند “برای نظام اسلامی، فقدان ایشان خسران جبران‌ناپذیری است” می گوید: “این احتمال وجود دارد که رییس آتی مجلس خبرگان رهبری در اجلاس این مجلس که در شهریور ماه برگزار می‌شود مشخص شود یا اینکه اجلاس فوق‌العاده‌ای در این زمینه با تشخیص هیات رییسه مجلس خبرگان برگزار می‌شود و هیات رییسه مجلس خبرگان طی فراخوانی از اعضا می‌خواهد که در جلسه حضور پیدا کرده و در این مورد با رای اعضا تصمیم‌گیری شود.”
و همه مسئله همین “رای گیری” است؛ چرا که:” در درون مجلس خبرگان نخستین چهره ای که جانشین طبیعی آقای مشکینی محسوب می شود، اکبر هاشمی رفسنجانی، نایب رئیس اول مجلس خبرگان و رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام، است”.[زید آبادی]
آن هم در شرایطی که “جریان های تندرو مذهبی و سیاسی که برای به حاشیه راندن رفسنجانی از صحنه سیاست ایران و یا حتی حذف او از این صحنه تلاش می کنند، به هیچ وجه نمی خواهند او را در مقام ریاست مجلس خبرگان ببینند”.
جریان هایی که به هر حال چهره های بیرونی آنها در جبهه مذهبیون، مصباح یزدی و در جبهه سیاسیون محمود احمدی نژاد، به صراحت از این مخالفت سخن گفته و نه فقط سخن که عمل هم کرده اند. مخالفت آشکار مصباح با رفسنجانی از مدت ها پیش موضوع مورد بحث مطبوعات بوده است. در همین راستا دیدار این دو در حاشیه مجلس خبرگان چنان از اهمیت برخوردار بود که روحانیون سنتی کوشیدند آن را به نوعی به آشتی میان این دو چهره سرشناس جمهوری اسلامی مرتبط کنند، اما مصباح یزدی به صراحت این آشتی را رد و تاکید کرد که با هاشمی رفسنجانی اختلاف نظر “اساسی” دارد. مصباح یزدی، در جریان انتخابات دوره پیشین مجلس خبرگان و در مقابله با هاشمی رفسنجانی با حمایت نیروهای دولتی و امنیتی با تمام تمام به میدان آمد؛ اما لیست وی رای نیاورد.
به این ترتیب در حالیکه احمد زید آبادی معتقد است از یک سو شهرت مصباح یزدی “به تندروی و موقعیت بسیار ضعیف او در بین اعضای مجلس خبرگان، شانس او را برای جانشینی آقای مشکینی به صفر می رساند” و از سوی دیگر “آقای رفسنجانی جانشین طبیعی آقای مشکینی به نظر می رسد” اما روند اتفاقات نشانگر آن است که این صندلی به راحتی به رفسنجانی نخواهد رسید.
در این میان البته نقش آیت الله خامنه ای، رهبر جمهوری اسلامی نیز تعیین کننده است.برخی معتقدند اگر چه او تاکنون در موضع گیری های علنی، خود را نسبت به منازعه سیاسی بین رفسنجانی و مصباح یزدی بی‌طرف نشان داده، اما با توجه به اینکه هاشمی رفسنجانی برای وی رقیبی بالقوه محسوب می شود، این بی طرفی “در موضوع حساس ریاست مجلس خبرگان” ادامه نخواهد یافت.