خیزش بازار برای تحکیم قدرت

نویسنده

‏‏bazarchalesh.jpg

نجمه بزرگمهر

اوضاع بازار تهران در روز دوشنبه گیج کننده بود. برخی حجره ها در کوچه پس کوچه های بازار همچنان بسته بودند، ‏بعضی دیگر همه نیمه تعطیل بودند. احتمالاً این بازتابی است از آنچه در ذهن بازاریان می گذرد، اینکه آیا می بایست به ‏اعتصاب خود علیه دولت محمود احمدی نژاد ادامه بدهند یا خیر.‏

خیلی از بازاری های شهرهای بزرگ ایران هفته گذشته را در اعتراض به اعمال مالیات 3 درصدی بر ارزش افزوده ‏در تعطیلی به سر بردند. علیرغم اعلام هفته پیش دولت مبنی بر به تعویق افتادن اجرای این قانون، بازار تهران روز سه ‏شنبه به این مناقشه پیوست. ‏

اقدام دولت در واقع تلاشی بود برای فرار از رویارویی با بازار استخواندار قدیمی که دارای مناسبات نزدیکی با ‏روحانیون ارشد ایران نیز هستند. ‏

اما واکنش بازار تهران مبنی بر اینکه آنها خواهان کنار گذاشته شدن مالیات و نه فقط به تعویق افتادن آن هستند، این ‏شائبه را تقویت می کند که بازاریان از این فرصت برای یادآوری قدرت تاریخی اقتصادی خود به دولت و احتمال تحکیم ‏دوباره آن استفاده می کنند. ‏

با این وجود، هنوز بسیاری تصور می کنند اعتراض بازار در حال تبدیل شدن به میدان نبرد سیاسی مخالفان آقای احمدی ‏نژاد است که با تشویق به ادامه اعتراضات، وی را در آستانه انتخابات ریاست جمهوری خرداد ماه آینده، تحت فشار ‏گذاشته اند. ‏

یکی از بازاریان می گوید: “می توانید ردپای رقیبان را دنبال کنید و ببینید آنها زورشان را در بازار به رخ می کشند.“‏

بازاری ها، از انقلاب1979 پشتیبانی حیاتی کردند. اما این اولین اعتراض در نوع خود برعلیه رژیم اسلامی است. ‏

حال و هوای بازار تهران با مغازه های تعطیل شده، انسان را به مقایسه آن با روزهای انقلاب وامی دارد. بسیاری از ‏بازاریان یاد دوره ای را می کنند که آشوب مخالفان دولت به سرنگونی شاه انجامید و بازاریان از چنان نفوذ اقتصادی و ‏سیاسی برخوردار شدند، که امروز قابل اغماض نیست. ‏

یکی از بازاریان قدیمی که معتقد است اعتصاب باید ادامه پیدا کند، می گوید: “ما نباید به هیچ چیز کمتر از سرنگونی ‏دولت آقای احمدی نژاد راضی بشویم.“‏

تحلیلگران می گویند بازاری ها در شرایط فعلی از نظر اصطکاک با دولت در همان نقطه ای قرار دارند که پیش از ‏انقلاب بودند، هرچند ظهور شرکت های تجاری پیشرفته و مراکز خرید بزرگ از نفوذ بازاریان کم کرده است.‏

اما یک مسأله دیگر هم وجود دارد: این سوء ظن وجود دارد که بسیاری از مراکز اقتصادی پیشرفته در ارتباط یا تحت ‏حمایت سپاه پاسداران و وزارت اطلاعات کشور هستند، رقابت را برای بازاریان بسیار مشکل کرده است. محمد رضا ‏بهزادیان- رئیس سابق اتاق بازرگانی تهران- می گوید بازاری ها نگران این موضوع هستند که قدرت و ثروتشان در ‏حال تقلیل است و مراکز تجاری مدرن در حال جایگزین شدن هستند.‏

با شکل گرفتن شکل جدیدی از تجارت در کشور، قدرت در حال خارج شدن از دست بازار است و مشارکت گذشته آنها ‏در انقلاب، با بی اعتنائی روبرو شده است.‏

سعید لیلاز- کارشناس اقتصادی- می گوید: «اساس اعتراض بازار برعلیه مالیات نیست. بلکه، در برابر نادیده گرفته ‏شدن است: نظیر عجز و لابه گونه ای در آستانه انقراض.‏

علیرغم کم شدن نفوذ بازار، تمرکز جغرافیائی هزاران مغازه در دل صدها کوچه و خیابان باریک، موقعیت و قدرت ‏انحصاری را به بازار می دهد که در سایر مراکز یافت نمی شود.‏

معذالک تحلیلگران معتقدند دوران اوج گذشته برای بازار به پایان رسیده است و تردید دارند که اعتراضات اخیر توان ‏تبدیل شدن به جنبشی در پهنه کشور و یا ایجاد هرگونه بحران عظیم اقتصادی را داشته باشد؛ اما آنها نسبت به اثرات ‏اجتماعی این اعتراضات در دوره ای که نرخ تورم به 429 درصد رسیده و همچنان در حال افزایش است، هشدار می ‏دهند. ‏

منبع: فایننشیال تایمز- 14 اکتبر ‏