شهر قم دیروز میزبان اعضای شورای فرهنگی نهاد ریاست جمهوری بود. گفته میشود این سفر به منظور دیدار نمایندگان فرهنگی دولت با مراجع تقلید انجام شده است؛ سفری که برخی از سایتهای خبری آن را محرمانه خواندند. به نوشته سایت آفتاب محرمانه بودن این دیدارها پس از انجام اولین دیدار به خبرنگاران اعلام شد.
اولین دیدار اعضای این شورا صبح دیروز در بیت آیت‌الله علوی گرگانی و در جمع خبرنگاران صورت گرفت اما علی رغم حضور خبرنگاران در این دیدار جزئیاتی از محتوای جلسه مذکور منتشر نشده است. گفته می شود آیت الله نوری همدانی نیز دیروز در دفتر خود میزبان فرستادگان نهاد ریاست جمهوری بود، در حالی که در خبرها اشارهای به بقیه دیدارهای اعضای شورای فرهنگی نهاد ریاست جمهوری در قم نشده است.
سفر اعضای شورای فرهنگی نهاد ریاست جمهوری دو روز پس از حضور محمود احمدی‌نژاد در قم انجام شد؛ حضوری که در روز پنجشنبه و بدون انجام هیچ دیداری با مراجع این شهر به پایان رسید.
انتقاد از فضای فرهنگی
مراجع قم کمتر از دو هفته پیش در دیدار با فراکسیون روحانیون مجلس شورای اسلامی، انتقادات صریحی در مورد مسائل فرهنگی جامعه مطرح کردند. محمد تقی رهبر، رئیس این فراکسیون، پس از این دیدار از کسانی چون آیت الله مکارم شیرازی و آیت الله صافی گلپایگانی به عنوان کسانی که “انتقادات بسیار تندی را نسبت به فضای فرهنگی جامعه بیان کردند” نام برده است. طبق گفته محمد تقی رهبر محور این انتقادات کمرنگ شدن “ارزشهای اسلامی” در جامعه بوده است. خود وی نیز در دیدار دو هفته پیش با آیت الله مکارم شیرازی گفته بود: “معتقدیم به خاطر نگاهی که دولت در برخورد با مسائل فرهنگی دارد فساد و از جمله آنها بی‌حجابی درحال گسترش است”.
با این توصیف گفته می شود سفر دیروز اعضای شورای فرهنگی نهاد ریاست جمهوری به قم با انتقادات دو هفته پیش مراجع از وضعیت فرهنگی کشور در ارتباط است.
اختلافاتی که زود هویدا شد
محمود احمدی نژاد از شروع دور اول ریاست جمهوری خود در سال 84 همواره برای ترسیم تصویری اسلامی و ارزشی از دولت خود تلاش کرده است. اولین سفر محمود احمدی‌نژاد به قم پس از انتخاب به سمت ریاست جمهوری ایران کمتر از ۱۵ روز پس از برگزاری انتخابات نهم، صورت گرفت. وی در آن دیدار وعده داد: “دولت عدالت‌خواه و تحول‌گرا تمامی اهتمام خود را برای حل مشکلات کشور و به ویژه مسائل جوانان به کار خواهد گرفت و با اتخاذ تصمیمات مهم و اساسی، گام‌های بلندی در جهت رفاه و سعادت ملت عزیز ایران برخواهد داشت”.
در حالی که از این دیدار چند ماه بیشتر نگذشته بود، اظهار نظر رئیس جمهور مبنی بر لزوم حضور زنان در ورزشگاهها اولین اختلافات جدی بین قم و پاستور را رقم زد. آنچنان که حتی آیت‌اللـه مصباح یزدی، به عنوان بزرگترین حامی دولت احمدی‌نژاد در میان روحانیون بلند پایه، ناچار شد دربرابر رئیس‌جمهور مورد تائیدش با صراحت لب به انتقاد بگشاید. اظهار نظر بعدی غلامحسین الهام، سخنگوی دولت که لغو تصمیم احمدی‌نژاد را نه به درخواست مراجع تقلید که به سفارش برخی دیگر از مقامات ارشد نظام بیان کرده بود، بر حجم نارضایتی و دلخوری مراجع و علمای بلندپایه افزود.
به همین دلیل بود که در میان موج خبرهایی که حکایت از عدم موافقت مراجع و روحانیون برای دیدار با احمدی‌نژاد و وساطت اکبر هاشمی رفسنجانی برای انجام این امر داشت، بالاخره رئیس دولت نهم صبح روز جمعه ۱۸ اسفند ۸۵ برای دیدار با مراجع تقلید، برای چهارمین بار پس از به قدرت رسیدن عازم قم شد. محمود احمدی نژاد طی دیدارهای خود در آن سفربه روحانیون بلند پایه قم اطمینان داده بود که “دغدغه‌های شما همان دغدغه‌های دولت است”.
حکایت همچنان باقیست
علی رغم این و با گذشت 4 سال از آن سفر، هیچگاه آتش اختلافات مختلف بین دولت احمدی نژاد و مراجع قم سرد نشده است؛ در این میان یک بار نقل قولهای اسفندیار رحیم مشایی آتش بیار معرکه بوده، بار دیگر موج تورم و بیکاری و آخرین بار هم بهانه اش مسایل فرهنگی و اسلامی است.
پس از اعلام پیروزی محمود احمدینژآد در انتخابات سال گذشته، از میان چهارده مرجع تقلید تنها سه نفر حاضر شدند برای وی پیام تبریک بفرستند. آیت الله نوری همدانی، آیت الله مسلم ملکوتی و سید علی خامنهای. همین مساله شبهاتی را پیرامون عمیقتر شدن اختلافات میان دولت و مراجع دامن میزد. این اختلافات تا آنجا پیش رفت که آذرسال گذشته یک کمیته شش نفره متشکل از نمایندگان جامعه مدرسین حوزه علمیه قم و دولت برای بررسی مشکلات و موانع سر راه تفاهم دولت و مراجع تشکیل شد. با وجود این همچنان مشکلات این دو نهاد قدرت سیاسی و دینی به قوت خود باقی ماندهاند.
جواب رد مراجع به درخواست دولتیها
دیروز همزمان با انتشار خبر سفر اعضای شورای فرهنگی نهاد ریاست جمهوری به قم، سید رضا اکرمی، عضو کمیسیون فرهنگی مجلس نیز در گفتگویی با سایت “خانه ملت” به گلهمندی مراجع از سیاست‌های فرهنگی اشاره کرد. او با اشاره به طرح مساله مکتب ایرانی توسط اسفندیار رحیم مشایی گفت: “طرح این موضوع ازسوی برخی افراد دولت که معتقدند دنیا، ایران و اسلام را بهتر می‌شناسد، نادیده گرفتن و بی اعتنایی به اسلام است و مراجع به شدت از این مساله گله مند هستند”.
4 اسفند ماه سال جاری نیز محسن غرویان از شاگردان مصباح یزدی با بیان اینکه چندی است رابطه دولت و مصباح “ضعیف” شده، خاطرنشان کرد: “مراجع به دولت انتقاد دارند، اما برای ملاحظه رهبری و نظام، مدارا میکنند، در صورتیکه هر وقت بخواهند، می توانند مقلدان خود را به صحنه آورده و غائله مشایی را جمع کنند.“ او گفته بود ” “مراجع به این نتیجه رسیده اند که موضعگیری و اظهارنظر آنها تأثیری در رفتارهای دولت و دولتمردان ندارد. یعنی دولت راه خودش را میرود و مراجع هم حرف خودشان را می‌زنند. به همین دلیل مراجع به این نتیجه رسیده اند که فعلاً مدارا کنند و سیاست مدارا را در پیش گرفته‌اند.”
شاگرد بزرگترین حامی دولت در بین روحانیون قم متذکر شده بود :“اما این به معنی نیست که مراجع قانع شده اند و فکر دولتمردان را پذیرفته اند. مراجع باطناً از دولت گلایه دارند اما به دلیل مصلحت جامعه و نظام و رهبری اقتضا میکند که فعلاً فقط به انتقاد بسنده کنند اما امیدی به گوش دادن آن از سوی دولت ندارند”.
تنها یک روز پس از این، سقای بی ریا مشاور اسبق روحانیت رئیس جمهور در واکنش به اظهارات محسن غرویان تاییدات آیت الله خامنهای از دولت را بالاتر از هر چیز دیگر بر شمرد و آن را نشانهای بر موفقیت دولت احمدی نژاد دانست.
اول آبانماه جعفر شجونی، عضو بلند پایه جامعه روحانیت مبارز و از حامیان احمدی نژاد در دو انتخابات گذشته ریاست جمهوری گفت: “خیلی از آیات عظام به درخواست دیدار دولتیها جواب رد میدهند.“ به اعتقاد وی “برخی از حواشی آزار دهنده دولت احمدی نژاد” موجب شده تا “علما و خصوصا مراجع عظام نخواهند رابطه خوبی با دولت وی داشته باشند”.
شاید بتوان بازتاب این دل خوری مراجع از دولت و عدم علاقه آنها برای دیدار با اعضای دولت احمدی نژاد را در رفتار او دید. آنجا که وی در قامت یک رئیس جمهور ارزشی واسلامی رهسپار پایتخت دینی مملکت، یعنی شهر قم میشود، ولی هیچ خبری از دیدار وی با مراجع تقلید نیست.
