در حالی که تمام دیروز هوای آلماتی زیر صفر درجه بود، دیپلمات های گروه ۱+۵و جمهوری اسلامی تلاش کردند پس از هشت ماه وقفه در مذاکرات، یخ های بحران اتمی تهران را آب کنند؛ کوششی که دیروز به نتیجه نرسید و ادامه اش به امروز رسید.
به گفته منابع دیپلماتیکی که نامشان فاش نشده، گروه ۱+۵متشکل از ایالات متحده، بریتانیا، روسیه، چین، فرانسه و آلمان در پایان نشست چهارشنبه به سعید جلیلی مذاکره کننده ارشد تهران بسته پیشنهادی خود را ارائه کرده اند و دبیر شورای امنیت ملی جمهوری اسلامی و همراهانش قرار است آن را شامگاه سه شنبه بررسی و امروز نظر خود را اعلام کنند.
پیش از شروع مذاکرات مایکل مان، سخنگوی کاترین اشتون گفته بود که غرب پیشنهادی “خوب و به روز شده” برای گفتگو ها آماده کرده؛ بسته ای که به باور وی “متوازن است و مبنای منصفانه‌ای برای گفت‌وگوهای سازنده است.”
همزمان روز گذشته خبرگزاری فارس که پوشش گسترده مذاکرات را بر عهده گرفته، به نقل از یکی از مذاکره کنندگان جمهوری اسلامی نوشته است که تهران هم یک پیشنهاد جدید در این مذاکرات خواهد داد.
وی هدف از ارائه این پیشنهاد را “راستی آزمایی ادعای طرف مقابل در مورد تلاش برای رسیدن به یک راه حل جامع” خوانده است.
این مذاکرات که در هتل ریکسوس آلماتی برگزار می شود چهارمین دور مذاکرات دو طرف در سال جاری و هشتمین دور گفتگوها میان تهران و ۱+۵ از سال ۲۰۰۶ به این سومحسوب می شود؛ مذاکراتی که تاکنون سرانجامی جز شکست نداشته است.
دور قبلی این مذاکرات خرداد امسال در مسکو برگزار شد و طرفین به حداقلی از توافق هم دست نیافتند. پس از این مذاکرات نافرجام بود که اتحادیه اروپا هم به تحریم های ایالات متحده در حوزه نفت و مالی پیوست؛ تحریم هایی که در یک سال گذشته باعث سقوط آزاد ارزش ریال و رکود مهارنشدنی اقتصاد کشور شده است.
دیروز پس از پایان دور نخست گفتگو ها، مایکل مان در مصاحبه با رادیو فردا فضای حاکم بر مذاکرات را “نسبتا رسمی و مطلوب” خواند و این موضع خوش بینانه را نیز چاشنی حرف های خود کرد: “فکر می‌کنم ایرانی‌ها پیشنهاد ما را جدی گرفتند.”
اما از اواسط هفته گذشته و در روزهای منتهی به مذاکرات اتمی، مسئولان جمهوری اسلامی به گونه ای سخن گفته اند که احتمال دستیابی به یک توافق اتمی را بسیار دشوار کرده است.به ویژه آنکه آیت الله خامنه ای که سکان دار برنامه اتمی تهران است در آخرین موضع گیری خود نشانه ای از نرمش در بحران اتمی نشان نداده بود. با این حال در ۴۸ ساعت گذشته دیپلمات های جمهوری اسلامی ادبیات خود را تا حدی تغییر داده و گفته اند آماده خروج از بن بست هستند؛ مواضعی که در مذاکرات قبلی نیز مطرح شد اما در عمل دیده نشد.
برای نمونه دیروز مهدی محمدی، یکی از اعضای هیات ایرانی مذاکره‌کننده، خاطرنشان کرد که تهران آماده است به منظور خروج از بن‌بست از طرف خود پیشنهادی ارائه دهد. با این حال او از یاد نبرد تا تصریح کند: “(جمهوری اسلامی) در برابر برخی از تقاضاهای اصلی غرب مقاومت خواهد کرد.”
مهمترین خواسته غرب در مذاکرات سه گانه بهار امسال، تعطیلی سایت اتمی فردو در دل کوهستان های اطراف قم، توقف غنی سازی 20 درصدی اورانیوم و خروج ذخیره اورانیوم غنی شده در این سطح به خارج از ایران است؛ خواسته ای که غربی ها گفته اند در آلماتی نیز تکرار خواهد شد.
هر چند ظهر دیروز خبرگزاری فارس به نقل از خبرنگار اعزامی خود به آلماتی اعلام کرد که تاکنون از سوی گروه ۱+۵ پیشنهادی درباره تعطیلی فردو یا تعلیق غنی‌سازی ۲۰ درصد به ایران ارائه نشده است.
این در حالی است که دیروز سخنگوی سرپرست هیات مذاکره کننده قدرت های جهانی صراحتا نصب سانتریفیوژهای جدید در فردو را “ خلاف مقررات آژانس بین‌المللی انرژی اتمی” دانست.
خبرگزاری فرانسه هم به نقل از یک دیپلمات نزدیک به گروه ۱+۵ خاطرنشان کرده است که غرب در این مذاکرات بار دیگر تاکید خواهد کرد که ایران باید روند غنی سازی ۲۰درصد اورانیوم را متوقف کند.
در خبری دیگر خبرگزاری روسی ریانووستی با استناد به یک منبع در هیات نمایندگی تهران در مذاکرات با گروه ۱+۵ از توقف غنی سازی از سوی جمهوری اسلامی در صورت لغو تحریم های بین المللی خبر داد اما فارس به نقل از یک “منبع آگاه” این موضوع را تکذیب کرده است.
در حالی که پیشتر مقامات اتمی جمهوری اسلامی گفته بودند تحت هیچ شرایطی توقف غنی سازی ۲۰ درصد را نمی پذیرند و آن را “حق ملت” توصیف کرده بودند اوایل این هفته علاالدین بروجردی – رئیس کمیسیون سیاست خارجی مجلس نهم – در گفتگو با تلویزیون ماهواره ای العالم اصل مذاکره بر سر توقف این سطح از غنی سازی را رد نکرده و گفته بود: “اگر قرار باشد برای توقف غنی سازی ۲۰ درصد (با کشورهای گروه ۱+۵) مذاکره شود، باید ببینیم ما به ازای آن چه خواهد بود.”
نظر “شخصی” بروجردی لغو تمامی تحریم ها در صورت توقف غنی سازی 20 درصدی است.
اوایل پاییز امسال آیت الله خامنه ای در دیدار از خراسان شمالی ضمن “وحشیانه ” خواندن تحریم ها، غرب را متهم به دروغ پردازی کرده و گفته بود: “آنها به دروغ می گویند که اگر ملت ایران از انرژی هسته‌ای صرفنظر کند، تحریم‌ها برداشته می‌شود.”
گفتنی است روز گذشته همزمان با آغاز مذاکرات، سایت اصولگرای رجا فیلمی از آیت الله خوشوقت منتشر کرده که در آن نظر وی در خصوص رویکرد مذاکره کنندگان جمهوری اسلامی در گفتگو با غرب جویا شده است. این روحانی تندرو که هفته پیش درگذشت در این فیلم در پاسخ به این سئوال بی وقفه می خندند و می گوید مذاکرات باید طوری باشد که “برد – باخت باشد، شما ببرید، آن ها ببازند ان شا الله.”
وی حتی وقتی خبرنگار از او می پرسد منظورش “برد – برد” است باز با خنده بسیار خاطرنشان می کند: “برد برد نه، ما ببریم، آن ها ببازند.”
آیت الله خوشوقت یکی از نزدیک ترین روحانیون به رهبر جمهوری اسلامی بود و از وی به عنوان یکی از مردان پرنفوذ پشت پرده در بیت یاد می شد. او پدر همسر یکی از پسران آیت الله خامنه ای و از جمله روحانیونی بود که گفته می شود فتوای قتل روشنفکران منتقد در سال ۷۷ را صادر کردند.
