انتخابات و اهمیت عدد و رقم

احمد زیدآبادی
احمد زیدآبادی

در هر انتخاباتی در ایران بخصوص انتخابات مجلس، عدد و رقم اهمیت ویژه‌ای برای برگزار کنندگان ‏انتخابات پیدا می‌کند.‏

در واقع، وزارت کشور و شورای نگهبان به عنوان مجری و ناظر انتخابات، هر کدام با اعلام درصد ‏نامزدهای تایید صلاحیت شده، بر عدم سختگیری خود در برابر نامزدهای انتخاباتی تاکید می‌کنند و در مقابل، ‏منتقدان نیز با اعلام درصد نامزدهای رد صلاحیت شده، ادعای وزارت کشور و شورای نگهبان را رد ‏می‌کنند.‏

شورای نگهبان اغلب اوقات مدعی است که حدود هفتاد درصد ثبت نام کنندگان را تایید صلاحیت می‌کند، ‏درصدی که به زعم آنان گواه روشنی از رقابتی بودن انتخابات و عدم برخورد سیاسی با آراء مردم است. در ‏دوره کنونی وزارت کشور هم ادعای مشابهی را مطرح می‌کند.‏

درصد تایید صلاحیت شدگان و عدد و رقم دقیق آنها، اما از نقطه نظر معیارهای انتخابات آزاد و عادلانه چه ‏اهمیتی دارد؟

به نظر می‌رسد این مساله کوچکترین اهمیت و ارزشی نداشته باشد. به بیان دیگر، در یک انتخابات ممکن است ‏درصد رد صلاحیت شده‌ها، بیش از 99 درصد باشد، اما انتخابات کاملا آزاد و عادلانه باشد. در عین حال در ‏یک انتخابات ممکن است درصد تایید صلاحیت‌ها بیش از 99 درصد باشد، اما انتخابات فرمایشی و ناعادلانه ‏باشد.‏

در حقیقت آنچه اهمیت دارد این است که داوطلبان شرکت در انتخابات بر اساس چه متر و معیاری تایید یا رد ‏شوند، نه اینکه تعداد و درصد هر کدام چقدر باشد.‏

طبق معیارهای یک انتخابات آزاد و عادلانه، یک سلسله شرایط شکلی و صوری از قبیل سن، سواد و عدم ‏پیشینه جنایی و خشونت ورزی برای داوطلبان ضروری است و بنابراین اگر بیش از 99 درصد داوطلبان به ‏علت سن کم، نداشتن سواد کافی و سوء سابقه جنایی رد صلاحیت شوند، کوچکترین خدشه‌ای به سلامت و ‏آزادی انتخابات وارد نمی‌شود.‏

در واقع، آنچه یک انتخابات را از معیارهای عادلانه و آزاد بودن دور می‌کند، گزینش سیاسی و عقیدتی ‏داوطلبان از سوی مراجع تصمیم گیر است. در چنین شرایطی حتی اگر یک نفر به علت تعلقات سیاسی و ‏عقیدتی خود امکان حضور در انتخابات را پیدا نکند، به سلامت انتخابات به همان میزان صدمه وارد می‌شود.‏

بر همین اساس، اگر یک مجلس دویست عضوی را فرض کنیم، رد صلاحیت تنها دویست تن از داوطلبان ‏نمایندگی مجلس بر مبنای نوع گرایش سیاسی و عقیدتی آنان، به معنای مخدوش بودن کامل انتخابات تلقی ‏می‌شود، چرا که ممکن است اراده مردم به انتخاب همان دویست فرد رد صلاحیت شده معطوف باشد. قاعدتا ‏بدون حضور آن دویست نفر، مردم از انتخاب فرد مورد نظر خود محروم و مجبور به عدم شرکت در ‏انتخابات و یا انتخاب داوطلبان نه چندان مقبول خود می‌شوند.‏

بدین ترتیب، روشن است که تمام بحث‌هایی که در ایران بر سر درصد تایید صلاحیت شدگان صورت می‌گیرد ‏عبث و مغلطه آمیز است.‏