زنی پیشرو با اندیشه های بلند برای ایران
رها کاظم پور
ستاره فرمانفرماییان در سال 1299 در یکی از خانواده های با نفوذ از اشراف قاجار به دنیا آمد . چند سال پس از به دنیا آمدن وی رضا خان بر تخت سلطنت نشست و به پادشاهی سلسله قاجار پایان داد . پدر او شاهزاده عبدالحسین فرمانفرماییان زمینه تحصیل را برای پسران و دختران خود مهیا نمود . زیرا می دانست از این پس القاب اشرافی دیگر کاربردی نخواهند داشت و فرزندانش تنها با القابی همچون دکتر و مهندس می توانند از جایگاه اجتماعی خوبی برخوردار شوند .
ستاره دوره دبیرستان خود را در مدرسه نوربخش به پایان برد . این مدرسه توسط مبلغین مسیحی آمریکایی اداره می شد که در کنار تاسیس مدرسه و درمانگاه خدمات بهداشتی و درمانی نیز به مردم نیازمند ارائه میدادند . آنها شاگردان سال آخر دبیرستان را هفته ای چند ساعت برای کمک به داروخانه ای در جنوب شهر تهران می فرستادند. دیدن وضعیت اسفبار مردم از نظر بهداشتی که غالباً به دلیل نداشتن آگاهی و سواد بود او را بر آن داشت تا تحصیلات خود را در رشته ای ادامه دهد که بتواند به این مردم کمک نماید .
او توانست در آغاز جوانی سنت های متعصبانه را بشکند و در میان جنگ جهانی دوم از مرز ایران عبور کند و از طریق هندوستان و اقیانوس آرم به ایالات متحده برود و نخستین دانشجوی ایرانی ثبت نام شده در دانشگاه کالیفرنیا باشد. او ابتدا در رشته علوم اجتماعی لیسانس خود را دریافت نمود و سپس در رشته مددکاری اجتماعی ادامه تحصیل داد . او در بین سالهای 1944 تا 1954 میلادی در دانشگاه شیکاگو در زمینه حقوق خانواده و کودکان مطالعه و کار کرد سپس به استخدام سازمان نوبنیاد ملل متحد درآمد و برای طرح مددکاری اجتماعی به بغداد فرستاده شد . او در آنجا به مدت دو سال با صحرانشینان عراق زندگی کرد . ابوالحسن ابتهاج رئیس وقت برنامه و بودجه در سفری به عراق با ستاره فرمانفرماییان آشنا می شود و از او می خواهد برای خدمت به کشورش به ایران بازگردد .
ستاره فرمانفرماییان پس از بازگشت به ایران اقدام به تاسیس آموزشگاه عالی خدمات اجتماع نمود ، تا بتواند با آموزش تعداد زیادی از دانشجویان در این رشته خدمات اجتماعی گسترده تری در اختیار اقشار مختلف جامعه قرار دهد. او بعد از ایجاد آموزشگاه بیش از چهل مرکز رفاه خانواده را در محلات فقیر نشین و پر جمعیت شهرها تاسیس نمود. نگهداری از اطفال مادران شاغل و دادن مشاوره درمورد روابط خانوادگی به مردم از جمله خدماتی بود که توسط این مراکز به مردم ارائه می گردید . به دنبال تاسیس این مراکز او انجمن هایی را در جهت آگاهی رساندن به زنان در زمینه بهداشت و تنظیم خانواده در نقاط مختلف شهرها به وجود آورد . کار این انجمن ها آشنا کردن زنان با وسایل و روش های جلوگیری از بارداری ناخواسته بود. او شاگردانش را برای کار به بیمارستانها ، زندانها ، پرورشگاه ها ، تیمارستان ها و روسپی خانه ها می فرستاد . او و شاگردانش حدود یکسال بر روی تحقیقی به نام معضل فحشا در شهر تهران کار کردند . آنها با ارائه خدمات آموزشی و همچنین مراقبتهای بهداشتی و درمانی به دختران روسپی کمک کردند تا این قشر آسیب دیده شرایط بهتری داشته باشند .
بعد از انقلاب اسلامی در سال 57 ستاره فرمانفرماییان توسط تعدادی از دانشجویان مذهبی و تندرو آموزشگاه خدمات اجتماعی دستگیر و به مدرسه علوی که مقر روح الله خمینی و همراهان او در روزهای اول انقلاب بود تحویل داده می شود. ستاره فرمانفرماییان در زیرزمین همان مدرسه تحت بازجویی قرار می گیرد و به دلیل حضور در کنفرانسی با موضوع مددکاری اجتماعی که در اسرائیل برگذار شده بود به همکاری با صهیونیسم و طاغوت متهم می گردد و بازجو تقاضای مجازات اعدام برای او می کند . آقای طالقانی که به دلیل خدمات ستاره فرمانفرماییان به زندانیان او را می شناسد وساطت نموده و موجبات آزادی او را پس از چندین ماه فراهم می آورد و به او توصیه می نماید که ایران را ترک کند زیرا ممکن است او را دوباره دستگیر و اعدام نمایند . به همین جهت او مجبور به ترک وطن می گردد .
ستاره فرمانفرماییان پس از ترک ایران در لس آنجلس آمریکا سکونت گزیده و در آنجا به تدریس مددکاری اجتماعی ادامه داد و در پروژه های مختلف با سازمان ملل همکاری کرد . او به دلیل تلاش مستمر و خستگی ناپذیر در زمینه مددکاری اجتماعی و تلاش برای بهبود وضعیت زنان از سوی نهادها و سازمانهای مختلفی مورد تشویق و تقدیر قرار گرفت . دانشگاه هاروارد نام او را جزو زنان پیشرو در مدد کاری اجتماعی و در فهرست زنان تاثیر گذار در تاریخ آمریکا قرار داده است .
ستاره فرمانفرماییان دختری از طبقه اشراف بود که بدون لمس فقر در زندگی خویش تمام عمر برای بهبود زندگی اقشار آسیب پذیر تلاش نمود . او برای کسب علم و دانش در جهت خدمت به همنوعانش سختیهای زیادی متحمل شد . این سختی ها از او انسانی قدرتمند ساخت که توانست در مدتی کوتاه تاثیرات مثبت و بنیادین بر روی جامعه سنتی ایران بگذارد . مهمترین خدمت او به افراد نیازمند توانمند ساختن آنان برای فائق آمدن بر مشکلات شان بود . تلاشهای او در زمینه تنظیم خانواده باعث گردید زنان در ایران کنترل بیشتری بر روی زندگی ، تن و سلامت شان داشته باشند . ستاره فرمانفرماییان پس از یک عمر زندگی پر ثمر در تاریخ سوم خرداد 1391 در سن 91 سالگی دار فانی را وداع گفت ولی میراث ارزشمند او با وجود مخالفتها ی سیاستمداران متحجّر ایران با آن همچنان پایدار و استوار است .
