در روزی که کمیته اطلاعاتی سنای آمریکا از کاربرد احتمالی شکنجه در بازجویی سازمان سیا از مظنونان در “جنگ علیه تروریسم” پرده برداشت، بان کی‌مون، دبیر کل سازمان ملل متحد در پیامی از دولت‌های دنیا خواست به پاسداری از حقوق بشر پایبند باشند. این پیام در روز جهانی حقوق بشر منتشر شده؛ روزی که از سوی جمهوری اسلامی به رسمیت شناخته نمی‌شود اما در سالهای گذشته گاهی همایشی به این مناسبت از سوی فعالان حقوق بشر برگزار می‌شد که آن هم امسال، براساس اطلاعات رسیده به روز، به دلایلی به زمان دیگری موکول شده است.
روز دهم دسامبر، برابر با ۱۹ آذر ماه، در تقویم سازمان ملل متحد به عنوان روز جهانی حقوق بشر نام‌گذاری شده است. این مناسبت پس از تصویب اعلامیه جهانی حقوق بشراز سوی مجمع عمومی سازمان ملل در سال ۱۹۴۸ میلادی رسمیت یافت.
جمهوری اسلامی که از سوی سازمان ملل متحد و نهادهای مدافع حقوق بشر به نقض مضاعف حقوق شهروندان خود متهم است، روز جهانی حقوق بشر را به رسمیت نمی‌شناسد.
بان کی‌مون دبیر کل سازمان ملل متحد که سالانه به این مناسبت بیانیه ای منتشر می‌کند امسال در پیام خود از دولت های دنیا خواست “هر روز نسبت به حفظ حقوق بشر متعهد باشند و به آن احترام بگذارند.”
او از مردم کشورهای دنیا هم خواست دولت‌هایشان را به سمت “مسئولیت‌پذیری” در این رابطه هدایت کنند.
دبیر کل سازمان ملل در پیام خود همچنین از مدافعان حقوق‌بشر حمایت کرده که به گفته او “با شجاعت تمام به اهداف جمعی ما خدمت می‌کنند.”
جابه‌جایی سخنرانان؛ دلیل لغو برنامه
بر اساس فراخوانی که در خبرگزاری‌های رسمی منتشر شده بود، کانون وکلای دادگستری مرکز، که تشکلی حکومتی محسوب نمی‌شود، امسال قصد داشت برای دومین سال پیاپی همایشی به مناسبت روز جهانی حقوق بشر برگزار کند، اما آنطور که منابعی به روز گفته‌اند به دلیل اختلافات اعضا با هیات مدیره و جابه جایی سخنرانان، این مراسم در نهایت برگزار نشد.
ایسنا روز جمعه، ۱۴ آذرماه نوشته بود این همایش با حضور اساتید، حقوقدانان و وکلای دادگستری در روز سه‌شنبه، ۱۸ آذرماه در سالن جلالی نایینی کانون مرکز برگزار می‌شود.
روز سه‌شنبه اما کانون وکلای دادگستری مرکز که متولی این همایش بود در پیامی کوتاه در وبسایت خود،اطلاع داد که باتوجه به اعلام کمیسیون حقوق بشر این کانون، همایش روز جهانی حقوق بشر به وقت دیگری موکول شده است.
منابع مطلع از برگزاری این مراسم در تهران به روز گفته‌اند که “پس از تعیین نام سخنرانان و موضوع و درج اطلاعیه و هماهنگی با میهمانان و برنامه‌ریزی‌های اعضای کمیسیون حقوق بشر کانون وکلا ، هیات مدیره کانون در ظاهر از در مخالفت با یکی از سخنرانان ( آقای بهمن کشاورز) درآمده و گفته‌اند باید به جای او دکتر نجفی توانا، رییس کانون سخنرانی کند.”
هنوز مشخص نیست علت این خواسه چه بوده اما تعدادی از اعضای کانون وکلای دادگستری مرکز با این تصمیم هیات مدیره مخالفت کرده اند و قرار است در واکنش به آنچه “اقدام بلاوجه” خوانده شده از سمت خود استعفا دهند. مراسم نیز به همین دلیل برگزار نشد.
سال گذشته کانون وکلای دادگستری مرکز همزمان با روز جهانی حقوق بشر همایشی در دانشگاه شهید بهشتی تهران برگزار کرد. در این مراسم چهره‌هایی مانند صادق زیبا کلام و حمیدرضا جلایی پور سخنرانی کردند.
وضعیت بهتر نشده
جمهوری اسلامی طی سالهای گذشته با انتقادهای شدید جهانی در ارتباط با نقض حقوق بشر از جمله موضوع اعدام و قطع اعضای بدن مجرمین روبرو بوده است.
ماه گذشته نیز کمیته حقوق‌بشر سازمان ملل با تصویب قطعنامه جدیدی با اکثریت آرا، نسبت به نقض حقوق‌بشر در ایران و به ویژه آمار بالای اعدام، خشونت و شکنجه در کشور ابراز نگرانی کرده بود.
احمد شهید، گزارشگر ویژه حقوق بشر سازمان ملل نیز حدود یک ماه پیش با انتشار گزارشی جدید از وضعیت حقوق بشر ایران گفت اعدام‌های سال ۲۰۱۳ از سوی جمهوری اسلامی نسبت به سال ۲۰۱۲ افزایش یافته است.
با انتخاب حسن روحانی به عنوان رئیس جمهوری اسلامی در خرداد ماه سال ۹۲ این امید ایجاد شد که وضعیت حقوق بشر در دولت او بهبود یابد.
شیرین عبادی، حقوقدان و ناظر تحولات مربوط به حقوق بشر ایران پیشتر در این زمینه به روز گفته بود: “با توجه به وعده‌های انتخاباتی آقای روحانی امیدوار بودیم جامعه مدنی در ایران جانی دوباره بگیرد اما متاسفانه این اتفاق نیفتاد و هنوز هم به هر بهانه جلوی جامعه مدنی را می‌گیرند.”
دیگر مدافعان حقوق بشر هم می‌گویند به لحاظ برخورداری از حقوق انسانی و شهروندی طی سال گذشته تغییر چندانی در وضعیت مردم حاصل نشده است.
حسن روحانی در کارزار انتخاباتی خود بارها بر ضرورت تامین “حقوق شهروندی” در ایران تاکید کرده بود. او بعد از به قدرت رسیدن پیش‌نویسی از منشور حقوق شهروندی را برای اصلاح در اختیار عموم قرار داد، که با انتقادات بسیاری روبرو و سپس اجرای آن به بهانه وجود قوانین دیگر متوقف شد.
