خاتمی و هاشمی هر دو می‌آیند؟

آرش بهمنی
آرش بهمنی

» بیم اصولگرایان و امید اصلاح‌طلبان

کمتر از یک هفته مانده به زمان آغاز ثبت‌نام نامزدهای انتخابات و عقب افتادن دادگاه مهدی هاشمی، خبرهای غیررسمی حکایت از آن دارد که هاشمی‌رفسنجانی و سیدمحمد خاتمی هر دو برای حضور در انتخابات ثبت‌نام خواهند کرد. این دو در سخنان اخیر خود تاکید کرده‌اند که برای حل مشکلات کشور نیاز است که رییس‌جمهوری با آیت‌الله خامنه‌ای هماهنگ باشد.

سیدمحمد خاتمی، در دیدار اخیر خود با اشاره به وضعیت کشور و دعوت از وی برای کاندیداتوری، گفت: “دهک اول و دوم که وضع بسیار ناگواری دارند تا کارفرما و نخبگان و بخصوص طبقه متوسط و جوان امید و اعتمادشان را از دست داده اند و این باید مجدداً احیا شود. همه اینها در صورتی خواهد شد که تفاهمی در سطح بالا باشد. بدون اینکه رهبری بخواهند و بدون هماهنگی با ایشان مشکلات حل نخواهد شد. باید کسی بیاید که این رویکردها را داشته باشد وقدرت هماهنگی را نیز داشته باشد. بتواند از همه نیروها و سرمایه های انباشته انسانی، یعنی حاصل ۳۰ سال تجربه جمهوری اسلامی که متأسفانه لطمه دیده اند و خیلی ها در زندان و حصرند و خیلی ها نیز در محدودیت به سر می برند و نیز نیروهای ارزنده ای که در همه جناح ها هستند استفاده کند و مدیریت توانمند و فراگیری به وجود آورد”.

رییس‌جمهور دوران اصلاحات پیرامون دعوت‌هایی که از وی برای حضور در انتخابات می‌شود هم گفت: “من دارم فکر می کنم، آنچه که مهم است این است که می توانم خدمت کنم یا نه؟ می گذارند یا نه؟ با آمدنم دل ها از هم دورتر می شوند یا خیر؟ اما یک مسأله شخصی هم ذهن مرا به خود مشغول کرده است و آن این که من تا وقتی که آقایان موسوی و کروبی در حصر هستند و نیروهای ارزنده فراوانی در زندان و محدودیت آیا می توانم خودم را راضی کنم که در عرصه مسؤولیت اعلام آمادگی کنم؟ این به معنی عدم شرکت در انتخابات نیست، باید فردی بیاید که در همه جهات در خود احساس رضایت کند”.

این سخنان خاتمی در حالی بیان شده که احتمال ردصلاحیت وی در انتخابات هم‌چنان وجود دارد. اما برخی از نیروهای نزدیک به اصلاح‌طلبان اخیرا گفته‌اند که خاتمی و هاشمی هر دو در انتخابات ثبت‌نام خواهند کرد، اما هاشمی‌رفسنجانی کاندیدای نهایی اصلاح‌طلبان برای انتخابات خواهد بود و خاتمی به نفع وی کنار خواهد کشید.

هم‌زمان اما هاشمی‌رفسنجانی نیز با اشاره به این‌که “اگر بخواهد شرایطی بوجود بیاید که بین من و رهبری حالت نزاع و اختلاف بوجود بیاید همه ما ضرر خواهیم کرد”، گفته است: “برای آمدن به صحنه انتخابات ریاست جمهوری در حال ارزیابی شرایط هستم من بدون موافقت ایشان وارد عرصه نخواهم شد چون اگر ایشان موافق نباشند نتیجه ای که به بار می آید معکوس خواهد بود”.

با وجود این سخنان، هاشمی‌رفسنجانی در این دیدار اشاره‌ای به وضعیت دانشگاه آزاد کرده و صراحتا گفت که این دانشگاه “غصب” شده و دخالت شورای عالی انقلاب فرهنگی در آن غیرقانونی بوده است.

هم‌زمان با این سخنان روزنامه کیهان، که مدیر مسوول آن توسط رهبر جمهوری اسلامی منصوب می‌شود، درباره رییس مجمع تشخیص مصلحت نظام نوشت: “جای طرح این سوال است که چرا همان جریان‌های ضد انقلاب که با بی‌انصافی لقب عالیجناب سرخپوش به آقای هاشمی می‌دادند، طی ۸-۷ سال اخیر در زمره حامیان و ترویج‌کنندگان وی در آمده‌اند؟ اگر حفظ اسلام و جمهوری اسلامی از اوجب واجبات است و شریف‌ترین جان‌ها نیز باید فدای همین راه شود، پس چرا صف آقای هاشمی با صف محافل ضد انقلاب در فتنه سبز که دم از حذف جمهوری اسلامی و ولایت‌فقیه می‌زدند و به مساجد حمله می‌کردند و به ساحت قدسی امام حسین(ع) در روز عاشورا جسارت کردند و مرهم بر زخم‌های استکبار و اسرائیل گذاشتند، یکی شد؟ آیا جمهوری اسلامی و مردم منحرف شده بودند که پای اسلام و انقلاب ایستادند یا آنها که حمله اوباش ضد انقلاب را دیدند و شنیدند و با این همه در خطبه نماز جمعه و پس از آن، به سوی همان‌ها غلتیدند؟ می‌توان پرسید که آیا خیانت نابخشودنی حلقه انحرافی (معارض دین و روحانیت و قانون اسلامی) کمتر از خیانت جریان سرسپرده‌ای بود که اسلام و روحانیت را ارتجاع شمرده و تقلید از مرجعیت معظم را - نعوذبالله - با کار میمون شبیه دانستند و فقه و فقیه و فقاهت را با طالبانی‌گری و دیکتاتوری مقایسه کردند؟ یادآور می‌شود برخی مواضع آقای هاشمی طی سالیان اخیر در زمینه نرمش با آمریکا و اسرائیل خدشه در سیاست‌های کلی جمهوری اسلامی، در تعارض و تناقض صریح با سیره انقلابی حضرت امام خمینی(ره) است”.

جعفر شجونی، عضو شورای مرکزی جامعه روحانیت مبارز، نیز پیرامون احتمال حضور وی در انتخابات گفت: “فتنه ۹۲ ادامه فتنه ۸۸ به پشتیبانی و سناریو نویسی هاشمی در جریان است و هاشمی باید ردصلاحیت شود”.

در هفته‌های اخیر و پس از آن‌که احتمال حضور هاشمی‌رفسنجانی در انتخابات جدی‌تر شد، حملات اصول‌گرایان به وی نیز شدت بیشتری گرفته است. علاوه بر رسانه‌های اصول‌گرا، حیدرمصلحی، وزیر اطلاعات، و سیدمحمد خامنه‌ای، برادر بزرگ آیت‌الله خامنه‌ای، هفته گذشته به هاشمی‌رفسنجانی حمله کردند.

مصلحی هفته گذشته گفته بود: “کسی که خود را پیشگوی حوادث ۸۸ عنوان می کند و می گوید «من گفتم، من بیانیه دادم» در حقیقت پیشگویی نکرده است، ما اطلاعات دقیقی داریم که این آقا در فتنه دست داشته است… این فرد با تحریک سران ساده لوح فتنه و اطرافیانش مارش فتنه را می‌زد و امروز چشمان بیدار نظام تحرکات وی را رصد می‌کند و به هیچ عنوان اجازه نخواهد داد اتفاقی مانند سال ۸۸ در کشور رخ دهد… زمانی که رهبری در نماز جمعه آن خطبه‌ها را بیان فرمودند چه کسی بود که نامه بدون سلام علیکم داد.”

گرچه وزیر اطلاعات به طور مشخص از هاشمی‌رفسنجانی نام نبرده بود، اما فعالان سیاسی معتقدند که منظور وی هاشمی‌رفسنجانی بوده است. اشاره‌های وزیر اطلاعات به نامه‌ای است که هاشمی‌رفسنجانی پیش از انتخابات خطاب به آیت‌الله خامنه‌ای نوشت و در آن به انتقاد از محموداحمدی‌نژاد پرداخت. این نامه در واکنش به سخنان رییس‌ دولت در مناظره انتخاباتی با میرحسین موسوی نوشته شده بود که در آن احمدی‌نژاد فرزندان هاشمی‌رفسنجانی را به فساد متهم کرده بود.

هاشمی‌رفسنجانی چندی پیش نیز گفته بود: “تمام حرف‌هایی که در مورد آینده گفتم و روی نوار ضبط شده محقق شد. اگر به نظرات بنده عمل می شد، امروز گرفتار شرارت های سال ۸۸ نمی شدیم چون برای من این اتفاقات روشن بود.”

برخی نیروهای سیاسی در هفته‌های گذشته خواستار حضور هاشمی‌رفسنجانی در انتخابات شده‌اند. برخی تحلیل‌گران سیاسی نیز خبر از آن می‌دهند که هاشمی‌رفسنجانی به جای سیدمحمد خاتمی و به عنوان کاندیدای اصلاح‌طلبان وارد انتخابات خواهد شد، زیرا احتمال ردصلاحیت وی توسط شورای نگهبان وجود ندارد. هاشمی‌رفسنجانی گرچه پیش از این گفته بود که تمایلی به حضور در انتخابات ندارد، اما احتمال کاندیداتوری خود را رد نکرده بود.

اکنون اما مصلحی پیرامون او چنین اظهارنظر کرده است: “کسی که جزو سران فتنه بوده و انقلاب و نظام به دلیل یک سری ملاحظات او را مانند آن دو تن دیگر چندان محصور نکرده و به او آزادی عمل داده است امروز امر بر او اشتباه نشود که انقلاب یادش رفته این آقا در فتنه چه نقشی ایفا کرده است.”

سخنان مصلحی اما با واکنش برخی از نمایندگان مجلس مواجه شد. احمد توکلی، از اصول‌گرایان منتقد احمدی‌نژاد در مجلس، در این زمینه گفت: “وزیر اطلاعات وظیفه قانونی اش در خصوص تامین امنیت و آرامش در جامعه است و باید از اظهارنظرها و اتخاذ رویکردهایی که بوی سیاسی می دهد، پرهیز کند… سخنانی که اخیراً وزیر اطلاعات درباره رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام گفته نوعی برداشت سیاسی را با خود به همراه داشته است و البته با مواضعی که رهبر معظم انقلاب در خصوص آقای هاشمی گرفته اند، ناسازگار است.” وی همچنین اضافه کرد که “وزیر محترم اطلاعات باید شان قانونی خود را رعایت کرده و مسائل سیاسی را به سیاستمداران واگذار کند.”

از سوی دیگر علی مطهری نیز به انتقاد از سخنان مصلحی پرداخت و با “تاریخی” توصیف کردن نامه هاشمی‌رفسنجانی به آیت‌الله خامنه‌ای، گفت: “حرف‌های وزیر اطلاعات، شائبه تشویش اذهان عمومی و تنش‌زایی را به وجود می‌آورد. این‌طور صحبت کردن درباره آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی که از ذخایر نظام و انقلاب هستند، امر پسندیده‌ای نیست… به نظرم پیش‌بینی‌ها درست از کار درآمده و اتفاقا نامه آقای هاشمی به مقام معظم رهبری نامه‌ای تاریخی بود.”

هم‌زمان محمد خامنه‌ای، در گفت‌وگویی با خبرگزاری فارس، گفت که هاشمی‌رفسنجانی “بهترین فرد برای توطئه آمریکا علیه نظام جمهوری اسلامی” است و افزود: “دشمنان جمهوری اسلامی ایران در سال ۸۸ سنگ تمام گذاشتند و میرحسین موسوی را با دقت تمام و با عنایت به پشتیبانی آقای هاشمی و گروه‌های مخالف، برای هدف خود انتخاب کردند. طرح انقلاب رنگی آنها فی‌نفسه هیچ نقصی نداشت جز آنکه غیرت اسلامی و ملی ملت ایران و هوشیاری مردم را ندیده گرفته بودند.”

سخنان هاشمی‌رفسنجانی با واکنش رسانه‌های اصول‌گرا روبه‌رو شده بود. رجانیوز، سایت نزدیک به جبهه پایداری، درباره سخنان هاشمی نوشته بود: “هاشمی در حالی بازی «نمی آیم – می آیم» را راه انداخته است که این روز ها بشدت نیازمند کسب دوباره اعتبار از دست رفته خویش در بین جمیع گروه های سیاسی است و تا حدودی در جذب بعضی از اصلاح طلبان که موجودیتشان را در زیر عبای هاشمی می جویندموفق بوده است ولی اکثر گروه های سیاسی فعال در انتخابات ریاست جمهوری نفع خود را تقابل با هاشمی و ظرفیت منفی تمام نشدنی‌اش می‌بینند. در انتخابات مجلس ششم در سال ۷۸ نیز همین ظرفیت منفی به کلی جریان کارگزاران را که مستقل از جریان مشارکت و عمده دوم خردادی‌ها با سر‌لیستی هاشمی به صحنه انتخابات آمده بود از حیز انتفاع ساقط کرد و نامزد مهم این جریان یعنی فائزه هاشمی را که در انتخابات مجلس گذشته (مجلس پنجم) در کورس رقابت نفر اولی در تهران بود، به نفر ۵۷ هفتم انتخابات مجلس ششم مبدل کرد. در انتخابات سال ۸۴ نیز برگ برنده احمدی‌نژاد همین ظرفیت منفی هاشمی بود که موجب غلبه احمدی‌نژاد بر وی شد. در انتخابات سال ۸۸ نیز ظرفیت منفی هاشمی کارکرد مهمی در صحنه انتخابات داشت و مهم‌ترین مساله‌ای که در مناظره ۱۳ خرداد ۸۸، موسوی را در این ماراتن نفسگیر به زانو درآورد، همین مساله بود که احمدی‌نژاد توانست مارک نمایندگی وی برای هاشمی را بر چهره سیاسی موسوی بچسباند… چگونه هاشمی مدعی است که اگر به نظراتش عمل می‌شد دچار فتنه۸۸ نمی‌شدیم؟! البته این اولین باری نیست که اقای هاشمی برای مستند بودن حرف هایش طرف مقابل را به اسنادی ارجاع می دهد که موجودیت آن زیر سوال است. پیش از این نیز آقای هاشمی برای اثبات تقرب خویش به آرمان های امام خمینی (ره) خواب هایی را که از ایشان دیده بود را بعنوان سند درستی حرف هایش معرفی کرده بود”.

هم‌زمان جهان‌نیوز، وب‌سایت منتسب به علی‌رضا زاکانی کاندیدای انتخابات ریاست‌جمهوری آتی، نیز با انتقاد از سخنان هاشمی‌رفسنجانی، نوشته بود: “این روزها بسیاری از فعالان و ناظران ولایتمدار نیز مشابه همین انتقادات آقای هاشمی را به دولت مطرح و بر همین اساس تاکید می کنند، برای حل این مشکلات باید رئیس جمهوری روی کار آید که علاوه برای داشتن ویژگی های مثبت آقای احمدی نژاد، نقاط ضعف او را نداشته باشد. اما هاشمی برخلاف باور آنان، نتیجه گیری سخنانش را به سمت دیگری برد و به رسم مألوف ضعف های دولت را ابزاری برای تطهیر و تمجید از عملکرد خود قرار داد. آقای هاشمی که به نقش آفرینی فعال در فتنه ۸۸ متهم است،‌ تلویحا آینده نگری و عملکرد سال های اخیرش را ستود: “اگر به نظرات بنده عمل می شد امروز گرفتار شرارت های سال ۸۸ نمی شدیم چون برای من این اتفاقات روشن بود”.