“در دبیرستان‌های خاص دخترانه پوشش چادر الزامی است.” این خبر به نقل از معاون پرورشی آموزش و پرورش استان زنجان عنوان شده اما هیچ توضیحی درباره مصادیق دبیرستان‌های خاص داده نشده است. با این حال توضیحات این مدیر وزارت آموزش و پرورش، مثالی از نگاه و رویه این وزارتخانه نسبت به مقوله پوشش دانش‌آموزان است؛ چرا که از ورامین هم خبر می‌رسد که چادر در پنج مدرسه این شهرستان اجباری شده است.
منصور مرادلو گفته است: “با توجه به هجمههای سنگین دشمن و الگوهای جدیدی که روز به روز به بازار می‌دهند بر آن شدیم کاری انجام دهیم که ارزشهای دینی اجرا و ظاهر شود.”
او به سند تحول بنیادین آموزش و پرورش استناد می‌کند و می‌گوید که برای عملی کردن اهداف این سند، از تعیین حجاب برتر برای مدارس خاص شروع کرده‌اند تا “با کمک مدیر مدرسه، خود دانش‌آموز و انجمن اولیا و مربیان” موفق به “تربیت افراد وفادار به نظام و متدین” شوند.
به گفته مرادلو، دولت قصد “بازگشت به سمت گفتمانهای امام و انقلاب” دارد و وزارت آموزش و پرورش نیز “با برگزاری برنامه‌هایی مانند حجاب برتر در مدارس سعی در ایجاد آمادگی برای اجرای قوانین دینی” دارد.
ابهام بزرگ این خبر، مصادیق مدارس خاص است؛ چرا که در مدارسی مانند شاهد نیز پیش از این پوشش چادر برای دانش‌آموزان دختر اجباری بوده؛حال باید دید دایره مدارس خاص گسترش پیدا کرده یا خیر.
از سوی دیگر استناد این مدیر آموزش و پرورش به سند تحول بنیادین آموزش و پرورش نیز محل اشکال است. این سند که در جلسه ۸۲۶ شورای عالی آموزش و پرورش در تاریخ دوم مرداد ۱۳۸۹ تأیید شد و از آن پس “مبنای تمامی سیاست‌گذاری‌ها، برنامه‌ریزی‌ها و تولید اسناد تحولی در نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی جمهوری اسلامی ایران” قرار گرفت، در فصل ششم خود، بندی را به “ ترویج و تعمیق فرهنگ حیا، عفاف و حجاب متناسب با قابلیت‌ها و ظرفیت‌های نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی” اختصاص داده است. در این بند چندین راهکار ذکر شده که از جمله می‌توان به “ جلب مشارکت سازنده و اثربخش خانواده‌ها در حفظ، تعمیق و اشاعه حیا، عفاف و پوشش دانش‌آموزان” و همچنین “ طراحی و ارائه الگوی لباس و پوشش مناسب، متنوع، زیبا و آراسته مبتنی بر فرهنگ اسلامی ـ ایرانی برای مربیان و دانش‌آموزان پسر و دختر در راستای تقویت هویت اسلامی ـ ایرانی” اشاره کرد. این موارد در مهر ماه ۱۳۹۰ به تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی نیز رسید و جنبه اجرایی پیدا کرد، اما در هیچ کجای آن صحبتی از پوشش یکسان و یا الزامی بودن پوشش تعیین شده از سوی مدیران مدارس و آموزش و پرورش وجود ندارد.
در ماده ۶۷ آیین‌نامه انضباطی مدارس نیز پوشش دانش آموزان دختر “چادر، مانتو، شلوار، مقنعه و یا مانتو، شلوار و مقنعه” تعیین شده و در تبصره یک آن آمده است: “چادر بهترین حجاب و مناسب‌ترین پوشش می باشد، شایسته است مدیران مدارس ضمن رعایت عدم اجبار، دانش آموزان دختر را به استفاده از آن تشویق و توصیه کنند.” در اینجا هم باز صحبت از تشویق و توصیه است.
از فرهنگسازی تا پوشش اجباری
به موازات طرح‌های گسترده نیروی انتظامی در سال‌های اخیر برای برخورد با آنچه بدپوششی و بدحجابی نامیده می‌شود، برخی سازمان‌ها و نهادهای دیگر نیز به صرافت ورود افتاده‌اند و با حضور دختران جوان در دبیرستان‌ها و دانشگاه‌ها، وزارت آموزش و پرورش و علوم نیز اقداماتی در دستور کار قرار داده‌اند. هرچند مدارس و مراکز آموزش عالی حدود سه دهه است که نظارت شدیدی را بر پوشش دختران –و حتی پسران- اعمال می‌کنند اما جز در برخی مدارس و دانشگاه‌ها هیچ‌گاه پوشیدن چادر که چهره‌های مذهبی و حکومتی از آن به عنوان حجاب برتر یاد می‌کنند، اجباری نبوده است.
خرداد ماه امسال مدیرکل فرهنگی و هنری آموزش و پرورش از جزئیات برنامه‌های حجاب و عفاف در مدارس خبر داد و اعلام کرد که مدارس کارنامه حجاب می‌گیرند. به گفته محمدابراهیم محمدی، در قالب این برنامه، یک بسته تصویری با موضوع “شناساندن اهداف رسانه‌های بیگانه از ایجاد بی‌تفاوتی دانش‌آموزان نسبت به رعایت حجاب” در مدارس دخترانه توزیع خواهد شد تا دانش‌آموزان از “افرادی که با عدم رعایت حجاب و عفاف دچار معضلات و مشکلات اجتماعی شده‌‌اند” عبرت بگیرند.
همچنین عنوان شد که برای مدارس کارنامه حجاب درنظر گرفته می‌شود تا مدیرانی که “ نسبت به رعایت حجاب در مدرسه توجه بیشتری داشته باشند” مورد تقدیر قرار بگیرند.
مدیرکل فرهنگی و هنری آموزش و پرورش گفته بود که “یکی از برنامه‌هایی که در سال تحصیلی آینده اجرا خواهد شد نصب منشور پوشش در مدارس است تا افرادی که در مدرسه ثبت‌نام می‌کنند نخست این منشور را قبول داشته باشند.”
او یک ماه بعد در مصاحبه‌ای دیگر عنوان کرد که “باید در بحث حجاب به تبلیغ بی‌کلام بازگردیم” و تاکید داشت که “در مدرسه با مشکل بی‌حجابی روبرو نیستیم این مسئله در هنگام حضور دانش‌آموزان در بیرون از مدرسه بیشتر مشاهده می‌شود.” اما از منشور لازم الاجرای پوشش و چادر اجباری خبری نبود.
اما چند روز پیش مدیر آموزش و پرورش ورامین از دستور اجباری کردن چادر در مدارس این شهرستان خبر داده است؛ اتفاقی که شاید در روزهای آینده به سایر شهرهای کشور نیز گسترش یابد.
مجتبی عرب عامری گفته است که در سال تحصیلی گذشته دو مدرسه دخترانه ورامین ملزم شدند تا فقط از کسانی که حجاب چادر دارند ثبت نام کنند و امسال بنا بر این است که تعداد این مدارس به پنج برسد.
در دانشگاه‌ها نیز صحبت از ابلاغ قوانین جدید و یا حتی لباس‌های متحدالشکل بود که در آخرین اظهارنظر مقامات وزارت علوم تکذیب شده است. معاون وزیر علوم گفته است برنامه‌ای برای “لباس متحدالشکل دانشجویی” ندارند و در زمینه پوشش دانشجویان در دانشگاه‌ها هیچ مقررات و دستورالعمل جدیدی ارائه نشده و دانشگاه‌ها مکلف اند آیین‌نامه‌های عفاف و حجاب را اجرا کنند و این مسئله به زمان خاصی محدود نمی‌شود.
بنا بر تصریح غلامرضا خواجه‌سروی، “داشتن چادر در دانشگاه‌ها اجباری نیست”. او توضیح داده است: “حجاب عالی حتما چادر است، ولی حجاب مراتب پایین‌تری نیز دارد که خانم‌ها و آقایان باید در حد عرف جامعه آن را رعایت کنند، این مسئله طبق مقررات دانشگاه پذیرفته شده است.”
