اکثریت آمریکائیان از تصمیم باراک اوباما برای اعمال تحریم و استفاده از دیپلماسی برای جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته ای حمایت می کنند. لیکن، عدم پیشرفت دور اخیر مذاکرات چند جانبه هسته ای میان ایران و کشورهای 5+1 سیاستمداران محافظه کار را بر آن داشته تا دوباره خواهان اقدام نظامی آمریکا علیه ایران شوند. آنها می گویند تحریم و دیپلماسی به تنهایی “ملاها” را قانع نخواهد کرد و لازم است که آمریکا به تاسیسات هسته ایران حمله نظامی کند.
این بحث که ساده به نظر می رسد می تواند بسیار خطرناک باشد. تفاوت زیادی میان داشتن همه گزینه های بر روی میز و فرصت دادن به دیپلماسی از یک سو و انجام یک اقدام نظامی از سوی دیگر وجود دارد. عدم درک این موضوع و اصرار به لزوم انجام اقدامی نظامی عملا باعث تقویت رژیم ملایان و کاهش نفوذ آمریکا در مذاکرات هسته ای شده است و عملا رسیدن به هرگونه حل و فصل معضل هسته ای ایران را ناممکن کرده است.
اولا اینکه همانگونه که اوباما و مقامات دولت او بیان کرده اند، سخن گفتن غیر مسئولانه در باره جنگ عملا به نفع دولت ایران تمام می شود و از سوی دیگر باعث بالارفتن قیمت نفت و لذا بهبود درآمد دولت ایران می شود. مرکز مطالعات بین المللی انرژی تخمین زده است که ایران در سال جاری، علی رغم کاهش یک سوم از صادرات نفت، معادل 54 میلیارد دلار درآمد نفتی خواهد داشت.
بالا رفتن قیمت نفت از دو جهت تلاش آمریکا را در کنترل برنامه هسته ای ایران ناکام می گذارد: اول از طریق تامین منابع مالی برای رژیم تهران و دوم از طریق مصون داشتن اقتصاد ایران از تاثیرات عمیق تر تحریم ها.
این عوامل باعث تقویت موضع دیپلمات های ایران در مذاکرات می شود. انبوهی از اورانیوم غنی شده همراه با درآمد های نفتی، به رژیم تهران امکان بیشتری برای چانه زنی خواهد داد. در همین حال وفور درآمد های نفتی مانع گسترش آثار تحریم ها و رشد نارضایتی از دولت در ایران می شود و این خود دستیابی به توافقی در زمینه برنامه هسته ای ایران را دشوار می سازد.
ثانیا، تاکید بر اقدام نطامی، رهبران ایران را وا می دارد تا تلاش برای توسعه برنامه هسته ای خود و دستیابی به سلاح هسته ای را تسریع کنند. این نکته دلیل مخالفت ابراهیم هالویز، رئیس سابق موساد با نظرات میت رامنی، نامزد جمهوری خواه ریاست جمهوری آمریکا، در مورد اقدام نظامی علیه ایران بود. وی گفت چنین کاری به معنی آن است که «به ایرانی ها بگوئیم، عجله کنید.»
نظر هالویز، در هر سناریویی که در ان رژیم ایران به این نتیجه برسد که مورد حمله آمریکا قرار خواهد گرفت، می تواند صادق باشد. تبلیغ چنین دیدگاهی عملا چشم انداز موفقیت آمریکا در مذاکرات را به خطر می اندازد، در حالیکه دولت ایران به توسعه سریع برنامه هسته ای خود ادامه می دهد و امتیازات بیشتری را در مذاکرات هسته ای طلب می کند.
و بالاخره و شاید از همه مهمتر آنکه تبلیغ برای جنگ و حمله نظامی دقیقا چیزی است که رهبران ایران به دنبال آن هستند، یعنی جلب حمایت مردم.
کلین کال، از مقامات بخش خاورمیانه ای پنتاگون می گوید “نجات رژیم برای تهران بزرگترین اولویت آن است.” این اولویت از سوی تحریم ها به شدت تهدید می شود زیرا فشار اقتصادی بر مردم را، که از سرکوب ضد دموکراتیک رژیم نیز رنج می بردند، افزایش داده است. نیویورک تایمز در ماه ژوئن نوشت که “تحریم های غرب از یک راه دیگر هم اثر گذاشته است: بسیاری از مردم رهبران ایران را مسئول وضعیت نابسامان اقتصادی و تحریم ها می دانند و به این ترتیب نارضایتی روزافزونی از نظامی سیاسی حاکم مشاهده می شود.”
همین امر باعث شده است که لغو تحریم ها به بزرگترین و مهمترین خواسته ایران در مذاکرات هسته ای تبدیل شود.
تهدید به حمله نظامی رژیم ایران را از زیر بار فشار افکار عمومی آزاد می کند و به آن امکان می دهد که مردم را در پشت خود و در برابر “تهاجم غرب” بسیج کند. همانگونه که کریستف می گوید: “تحریم ها باعث می شود که سخن گفتن از حمله نظامی به تاسیسات هسته ای غیر عاقلانه و غیر مسئولانه جلوه کند.”
در نتیجه تفاوت زیادی میان داشتن همه گزینه های بر روی میز و فرصت دادن به دیپلماسی از یک سو و انجام یک اقدام نظامی از سوی دیگر وجود دارد. هرچند داشتن برنامه ای اضطراری برای مقابله نظامی در هر موردی عاقلانه است، و رئیس ستاد نیروهای نظامی آمریکا نیز در گزارش خود به سنای آمریکا بر این موضوع تاکید کرد، ولی داشتن چنین برنامه ای و انجام آن به عنوان یک استراتژی با یکدیگر تفاوت اساسی دارد.
با تقویت این فکر در نزد متخصصین آمریکایی و اسرائیلی مبنی بر اینکه حمله نظامی به ایران تاثیر اندکی بر پیگیری برنامه هسته ای این کشور دارد، اکنون روشن شده است که هرگونه موفقیت تلاش ها برای جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته ای از خلال مذاکرات دیپلماتیک به دست خواهد آمد. کسانی که دولت آمریکا را به اتخاذ موضعی نظامی تشویق می کنند باید بدانند که سخنان آنها فقط به نفع تهران است و دستیابی ایران به بمب اتمی را جلو می اندازد.
منبع: فارین پالیسی – 16 ژوئیه
