سخنان این هفته آیتالله احمد جنتی در نماز جمعه تهران واکنشهای زیادی به همراه داشت. دبیر شورای نگهبان در خطبههای نماز جمعه درباره رهبران جنبش سبز گفته بود: “این روسیاهان در خانه خود محبوس شدند و تلویزیون و امکانات و رفاهیات خود را دارند، منتهی در خانه خود محبوس هستند و اگر رأفت اسلامی نبود اینها باید اعدام میشدند.” جنتی تاکید داشت: “کسانی که از اینها دفاع میکنند به این جمله من پاسخ بدهند؛ اعدام مفسد فیالارض در قرآن و فقه ما آمده است. یک نمونه آن کسی است که چاقو میکشد و امنیت یک محله را به خطر میاندازد، این فرد به عنوان محارب و مفسد فیالارض شناخته و اعدام میشود اما آیا اینها که هشت ماه مملکت را ناامن کردند و جوانان و بچههای بسیجی ما را کشتند مفسد فیالارض نیستند؟ شما خجالت نمیکشید که از اینها دفاع میکنید؟ نظام بر سر اینها منت گذاشته و گفته در خانه خود زنده باشید. امکانات داشته باشید و بهداشت خود را رعایت کنید، اما اینها در عین حال حاضر نیستند اظهار ندامت کنند. در قضیه منافقین امام(ره) فرمودند هریک از منافقین که بر سر موضعشان هستند را اعدام کنید. اینها سر موضعشان هستند وگرنه ممکن بود راه فرجی باشد.”
سخنان آیتالله جنتی واکنشهای زیادی برانگیخت. علی مطهری بلافاصله طی یادداشتی با عنوان “سخنی با آیت الله جنتی”، در وبسایت خود خطاب به دبیر شورای نگهبان نوشت: “آیا اعتراض به نتیجه یک انتخابات، محاربه است؟ اصل بیست و هفتم قانون اساسی ما اعتراض و حتی راهپیمایی برای بیان اعتراض را به رسمیت شناخته است. آقایان موسوی و کروبی به نتیجه انتخابات سال ۸۸ معترض بوده و آن انتخابات را از اساس باطل میدانستند و دلایل متعدد خود را نیز به مرجع قانونی ارائه کردند و البته هیچ امیدی هم به قضاوت و داوری عادلانه مرجعی که اکثر اعضای آن از جمله آقای جنتی از چند ماه قبل از انتخابات حمایت خود را از آقای احمدینژاد اعلام کرده بودند نداشتند.”
مطهری اضافه کرده بود: “جناب آقای جنتی! به راستی چرا از محاکمه علنی این دو نفر میترسید و همواره میخواهید از کماطلاعی و عواطف مذهبی مردم برای به کرسی نشاندن این حرف باطل خود استفاده کنید؟ این یک اصل کلی است که حصر خانگی بدون محاکمه، ظلم است و ظلم بد و مذموم است و باید از مظلوم دفاع کرد.”
غلامعلی رجایی از نزدیکان هاشمی رفسنجانی نیز در وبسایت خود نوشت: “ چقدر این فقیه از اعدام، آن هم اعدام یاران امام و درد کشیدههای انقلاب خوشش میآید؟ کاش میشد رفراندمی در لااقل تهران برگزار شود و میزان رو سفیدی یا روسیاهی آقایان موسوی وکروبی با دیگران معین شود.”
رجایی معتقد بود: “بیانات آقای جنتی اینقدر غیرمنصفانه ،غیرمنطقی ، غیرقانونی و… است که آدم درمیماند جواب کدام قسمت از این بیانات را بدهد.من معتقدم این بیانات در نماز جمعه دیروز تهران آبرویی برای نظام در دنیا نگذاشت.” و “ بی آنکه آرزوی مرگ کسی را داشته باشم با خود می گویم کاش این نظام اسلامی ما ” جنتی “ نداشت!”
سخنان امام جمعه موقت تهران، واکنش خانواده رهبران محصور جنبش سبز را هم به دنبال داشت. محمدتقی کروبی، فرزند مهدی کروبی گفته بود: “امثال آقای جنتی باید این آرزو را به گور ببرند که فکر کنند کسانی مثل پدر من از راه حق خود عقبنشینی کنند.”
و دختران میرحسین موسوی نیز از قول پدر خود گفته بودند: “آنها مرا میشناسند و میدانند وقتی به نتیجه برسم سفید سفید است، نمیتوانند تحت هیچ فشاری وادارم کنند که بگویم سیاه است.” و به جنتی هم کنایه زده بودند: “برای ما اینکه ایشان همیشه بلندگوی خشونت خواهیها بوده عجیب نیست، اگرچه درست به همین دلیل گفتههایشان در باب رافت، آنهم اسلامی، تعجب آور است؛ از دوران کودکیمان در سالهای جنگ، صدای ضجههای طفل همسایه زیر ضرب و شتم و آزار پدربزرگ و مادربزرگ در گوشمان است. طفلی که سرپرستیاش به خاطر مرگ پدر در خانههای تیمی، به آنان سپرده شده بود. آن بچه دبستانی پاره تن ایشان بود و از آن روزها خاطره و نشانه کم باقی نیست. کسی که به نوهاش چنین خشونت بورزد با غریبهها چه خواهد کرد؟”
در همین حال روزنامه جمهوری اسلامی نیز مقالهای به قلم محمد سروش محلاتی و با عنوان “آیتالله جنتی بخواند” منتشر کرد که در آن آمده بود: “عذرخواهی درباره گناهی که هزاران امّا و اگر درباره آن وجود دارد و احتمال حقایق پنهان در آن منتفی نیست و لبهای بسیاری برای سخن گفتن درباره آن دوخته شده است، از نظر اخلاقی غیر موجّه است. به تعبیر دیگر در مخاصمات، تا وقتی که “بررسی عادلانه” توسط “داوران بیطرف” انجام نگرفته، و متهمان از “حقّ دفاع” برخوردار نشدهاند، نمیتوان از عذرخواهی سخن گفت. زیرا چه بسا با برگزاری اینگونه داوری، جای مدّعی و متّهم تغییر کرده و لازم باشد مدّعی از متّهم عذرخواهی کند.”
سخنان آیتالله جنتی از طرف دیگر اما حمایت بخشی از نیروهای تندرو داخل ایران را برانگیخت. روزنامه وطنامروز طی نوشتهای با عنوان “اعدام فتنهگران در کلام امام خمینی” سخنان جنتی را “نطق انقلابی” دانسته و از “موج حمله و اهانت به سوی دبیر شورای نگهبان از جانب حامیان فتنه ۸۸” ابراز تاسف کرده و نوشته بود: “سخنان اخیر آیتالله جنتی در خطبههای نمازجمعه تهران، مبتنی بر فرمایشات امام راحل بوده و واجبالاعدام بودن سران فتنه به صراحت از سوی بنیانگذار جمهوری اسلامی مطرح شده بود.”
سخنان آیتالله جنتی در نمازجمعه تهران بیسابقه نیست و تهدید و ارعاب مخالفان از تریبون نماز جمعه بارها انجام شده است. برای نمونه روز ۲۹ خرداد ۸۸ آیتالله خامنهای در نمازجمعه تهران از مردم خواست که آنچه را که او “اردوکشی خیابانی” مینامید، پایان دهند و تهدید کرد: “اگر نخبگان سیاسی بخواهند قانون را زیر پا بگذارند، خواسته یا ناخواسته، مسئول خونها، خشونتها و هرج و مرجها خواهند بود.” و “از همه میخواهم به این روش غلط خاتمه دهند که اگر خاتمه ندهند مسئولیت تبعات و هرج و مرج آن، بعهده آنها خواهد بود.”
یک ماه بعد نیز احمد خاتمی خواستار برخورد “بیرحمانه” با مخالفان شد. او در نماز جمعه روز ۵ تیر ۸۸ گفته بود “اغتشاش گران” علیه نظام اسلامی خروج کردهاند و “باغی” و “محارب” محسوب میشوند و “اسلام اشد مجازات را برای محاربان پیشنهاد کرده است”. احمد خاتمی تاکید داشت: “از قوه قضائیه میخواهم که با سران اغتشاشگران که سر در آخور آمریکا و اسرائیل دارند، قاطعانه و بیرحمانه برخورد کند تا مایه عبرت برای همگان باشد”.
دعوت به بیرحمی از طرف احمد خاتمی در آن زمان، اعتراضهایی به دنبال داشت. از جمله آیتالله سیدمصطفی محقق داماد طی نامهای به آیتالله شاهرودی رئیس وقت قوه قضائیه از اینکه یکی از “ائمه جمعه موقّته توصیه به بیرحمی” کرده و “حدیث شریف لا دین لمن لا رحم له” را فراموش کرده، اظهار شگفتی کرده بود. او در همان نامه نوشته بود: “توجیه شرعی نقض قواعد عمومی جزا و اصول محاکمات توسط برخی از دوستان، که فقاهت آنان را اگر بپذیرم، درایت و آگاهی آنان را هرگز نخواهم پذیرفت، هرچند ممکن است ارائه و بر آن اصرار شود. ولی شما مرا میشناسید که فرزند فقاهتم، و دیرینه این درگاهم، فقیهان واقعی را از فقیهان رسانهای بخوبی تشخیص میدهم.” (روزنامه اطلاعات – ۱۴ مرداد ۱۳۸۸) دفتر احمد خاتمی در پاسخ به این نامه جوابیهای منتشر کرد و از سخنان وی در نمازجمعه دفاع و اعلام کرد: “ایشان به این دعوت افتخار مینمایند.” در جوابیه دفتر احمد خاتمی آمده بود: “ افرادی که مباشر هستند باید به اشد مجازات برسند تا مایه عبرت دیگران گردد که: ترحم بر پلنگ تیز دنداند ستم کاری بود بر گوسفندان”.
برخی ناظران سیاسی معتقدند “فقیهان رسانهای” آنچنان که سیدمصطفی محقق داماد گفته بود، همچنان مشغول “توجیه شرعی و نقض قواعد عمومی جزا و اصول محاکمات توسط برخی از دوستان” هستند.