در حالی که دبیرشورای امنیت ملی در خصوص هر گونه اشتباه محاسباتی در مذاکرات اتمی در بغداد به غرب هشداد داده، دیپلمات های جمهوری اسلامی مشغول گفتگو با آژانس بین المللی انرژی اتمی اند. همزمان یک فرمانده ارشد سپاه از صدا و سیما و دیگر رسانه های جناح راست به خاطر “بزرگ نمایی” مذاکرات بغداد انتقاد کرده است. از سوی دیگر ایالات متحده و اروپا اعلام کرده اند تهران باید تمامی فعالیت های غنی سازی خود را تعلیق کند؛سخنی که یک عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس هشتم آن را طراحی سنگین برای شکست مذاکرات سوم خرداد دانسته است.
“زمان برای راهبرد فشار به پایان رسیده است.” این هشداررا سعید جلیلی، دبیر شورای امنیت ملی جمهوری اسلامی به نخست وزیر پیشین فرانسه داده است. اوکه قرارست چهارشنبه آینده در بغداد مذاکرات اتمی با گروه 1+5 را ادامه دهد، عصر دیروز با میشل روکار دیدار کرد تا با انتقاد از “اظهارنظرهای غیر منطقی بعضی مقام های غربی” همچنین از طرح برخی “ادعاهای واهی” شکایت کند؛ ادعاهایی که به گفته وی “بارها نادرستی آن از سوی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مورد تاکید قرار گرفته است.”
هشدارهای نماینده آیت الله خامنه ای در مذاکرات اتمی در حالی متوجه اروپایی ها و آمریکایی ها شده که از روز شنبه مذاکرات 48 ساعته جمهوری اسلامی و آژانس بین المللی انرژی اتمی در پایتخت اتریش آغاز شده است؛ مذاکراتی که تماما پشت درهای بسته انجام می شود.
مذاکره با آژانس
ناظران غربی این گفتگوها را آزمونی برای راست آزمایی جمهوری اسلامی در خصوص جدی بودن برای توافق در خصوص بستن پرونده اتمی اش می دانند. علی اصغر سلطانیه نماینده تهران در وین خود نیز چنین نظری دارد. وی حضور خود در این گفتگوها را “نشانگر عزم همکاری” دانسته و متذکر شده است: “اظهارات علیه ایران بی‌پایه است و نشان می‌دهد تمامی فعالیت‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی صلح‌آمیز است.”
در ماه بهمن و اسفند بازرسان آژانس اتمی دو بار از ایران دیدار کردند. در دیدار اول که صرفا به مذاکرات اتمی هرمان نکائرتس معاون مدیرکل آژانس در امور پادمانها با مقامات جمهوری اسلامی ختم شد، دو طرف از دستاوردهای ملاقات ابراز رضایت کردند. اما در دیدار دوم مسئولان آژانس از ایران نکائرتس به شدت از اینکه مقامات تهران اجازه نداده اند تا او و دیگر بازرسان از سایت نظامی پارچین و همچنین تاسیسات اتمی فردو در کوهستان های اطراف قم دیدار کنند، انتقاد کرد.
در ماه اسفند و فروردین یوکیا آمانو، دبیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از اطلاعات موثقی خبر داده بود که از فعالیت های اتمی جمهوری اسلامی در سایت پارچین پرده بر می داشت. با این حال تهران دو ماه است که آژانس را سر می گرداند؛ دیپلمات ها می گویند این سرداران سپاه هستند که باید اجازه ورود بازرسان به قلمروهای نظامی را صادر کنند، نظامیان نیز سکوت کرده اند؛سکوتی که به وضعیت پارچین بستگی دارد.
به نوشته بی بی سی فارسی موسسه علوم و امنیت بین المللی با انتشار گزارشی به انضمام تصاویر ماهواره ای از پارچین نوشته است. “در تصاویر مربوط به ۹ آوریل ۲۰۱۲ اقلامی دیده می شود که بیرون ساختمان ردیف شده اند. ماهیت این اقلام معلوم نیست”.
تحلیل گران می گویند وجود این اقلام در خارج از ساختمان مذکور ممکن است نشانه تخلیه آن ساختمان باشد.
مقامات آمریکایی پس از مذاکرات استانبول بارها تاکید کرده اند جمهوری اسلامی برای موفقیت در گفتگوها باید “گام های عملی” بردارد؛ گام هایی که به گفته ناظران در مذاکرات با آژانس محک خواهند خورد.اماسران نظام روی خوشی به چنین درخواست هایی نشان نمی دهند. این را می توان در کلمات دیروز سعید جلیلی به وضوح دید. او می گوید: “مقام‌های غربی دقت کنند برخی اظهارات غیر سازنده است.”
وی اروپا و ایالات متحده را از “هرگونه اشتباه محاسباتی” برحذر داشته و آن را “مانع موفقیت گفت‌وگوها” توصیف کرده است. او نیز مانند تمامی مقامات ارشد نظام از “ملت” مایه گذاشته و گفته است: “در بغداد منتظر اقدام برای جلب اعتماد ملت ایران هستیم.”
انتقاد فرمانده سپاه
از سوی دیگر سرانجام سرداران سپاه پاسداران که پس از مذاکرات استانبول همچون آیت الله خامنه ای سیاست سکوت را در پیش گرفته بودند، با جلو انداختن معاون فرهنگی سپاه نارضایتی عمیق خود از مذاکرات اتمی را اعلام کردند.
سردار مقدم فر با انتقاد صریح از صدا و سیما و دیگر رسانه های داخلی پیرامون “بزرگ نمایی مذاکرات” اخیر، تلویحا آن ها را مقهور “جنگ روانی” غرب توصیف کرد و گفت: “برخی از رسانه‌ها از جمله رسانه ملی بسیار این مذاکرات را اثر گذار و مهم نشان داد که این جنگ روانی آن‌ها بود بدین صورت که با وجود اینکه آن‌ها به ما در این مذاکرات نیازمند بودند با بزرگ کردن آن نشان دادند که ما به این مذاکرات نیاز داریم که این حاشیه‌ها فقط به منظور جنگ روانی بود که ما به آن‌ها نیاز داریم.”
معاون فرهنگی سردار محمد علی جعفری معتقد است با وجود تلاش های آیت الله خامنه ای برای “پیروزی در تحریم ها” ، برخی رسانه های “ما” پیرامون گفتگوهای استانبول “بزرگ نمایی” کردند. سردار مقدم فر می افزاید: “جوری جا افتاد که ما به آن‌ها نیازمندیم واین نگران کننده است و زخم به افکار عمومی ما وارد شد.”
این در حالیست که علاوه بر صدا و سیما، خبرگزاری فارس نزدیک به سپاه نیز به همراه روزنامه کیهان پس از گفتگوها با هیجان بسیار از پیروزی جمهوری اسلامی در مذاکرات اتمی سخن گفته بودند. شاید به همین خاطر است که نه کیهان و نه حتی فارس هیچ کدام تمایلی به بازانتشار اظهارات اخیر معاون فرمانده سپاه نشان ندادند.
دو حالت در مذاکرات بغداد
کیهان که مدیر مسئول آن حسین شریعتمداری است درست مانند فارس از اینکه غرب اجازه غنی سازی 3.5 تا 5 درصد به جمهوری اسلامی را بدهد خرسند است. دیروز نیز فارس با حسین شیخ الاسلام – کارشناس بین المللی در رسانه های جناح راست- گفتگو کرد تا همین مواضع را ادامه دهد. وی نتایج مذاکرات بغداد را از ”دو حالت” خارج نمی داند و می گوید: “اقدام 1+5 در پذیرش حق غنی سازی ایران یا یک کار تاکتیکی بوده یا وقتی متوجه شده‌اند که فشارها اثر نکرده و ایران به راه خود ادامه می‌دهد راهبردشان را تغییر داده‌اند.”
گرچه او فراموش کرد بگوید ویکتوریا نولاند سخنگوی وزارت خارجه اخیرا تصریح کرده است دولت باراک اوباما تصمیمی برای دادن امتیاز حق غنی سازی به جمهوری اسلامی در مذاکرات بغداد ندارد.
نکته قابل تامل دیگر این است که فارس و کیهان دیروز هر دو گزارش یک موسسه آمریکایی را بازنشر کرده اند که بر اساس آن غرب چاره ای جز پذیرش غنی سازی 5⁄3 درصد در ایران را ندارد.
گفتنی است چهارشنبه هفته گذشته رئیس قوه قضائیه جمهوری اسلامی در مواضعی میانه گفته بود: “غربی ها از طریق تحریم و تهدید و صدور بیانیه های غیرمنطقی به جایی نخواهند رسید و باید به دنبال ایجاد فضایی معقول و منطقی باشند. امیدواریم در دور بعدی مذاکرات در بغداد شاهد فضایی منطقی و معقول و غیرخصمانه از سوی غربی ها به منظور رسیدن به اهداف مذاکرات باشیم.”
طراحی برای شکست مذاکرات
مقامات جمهوری اسلامی پس از دیدار استانبول از لزوم حذف تحریم ها پس از مذاکرات بغداد سخن گفتند و اینکه غرب در کوتاه مدت علاوه بر برداشتن تحریم های نفتی و مالی، اجازه غنی سازی را به جمهوری اسلامی بدهد. حال آنکه ایالات متحده و اروپا از جمهوری اسلامی خواسته اند برای مدت ها سیاست “اعتماد سازی” در خصوص برنامه اتمی و سیاست خارجی را ادامه دهد و پس از آن غرب برای کاهش مجازات های جمهوری اسلامی تصمیم بگیرد؛ تناقضی که ممکن است مذاکرات پیش رو را با موفقیت همراه نکند.
کشورهای عضو اتحادیه اروپا، هجدهم اردیبهشت در جریان کنفرانسی در وین بیانیه ای مشترک منتشر کردند که از جمهوری اسلامی می خواست “همه” فعالیت‌های مربوط به غنی‌سازی اورانیوم را به حال تعلیق درآورد. این در حالی است که دیپلمات های جمهوری اسلامی ادعا می کردند کاترین اشتون – مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا حق غنی سازی جمهوری اسلامی را پس از مذاکرات استانبول به رسمیت شناخته است؛ادعایی که دیروز نیز توسط حشمت الله فلاحت پیشه مطرح و باعث شد.بی جهت نبود که پس از آن به شدت از بیانیه اخیر اروپایی ها انتقاد کرد. عضو کمیسیون امنیت ملی پارلمان جمهوری اسلامی گفت: “موضع‌گیری اخیر اتحادیه اروپا نشان‌دهنده این است که غرب یک طراحی سنگین برای نشست بغداد آماده کرده است وسعی دارد که راه رسیدن به توافق را با دشواری مواجه کند، اما آنچه مهم است موضعی است که در بغداد اتخاذ خواهند کرد.”
دور نخست این مذاکرات اواخر ماه گذشته در ترکیه برگزار شد. ناظران از لبخند طرفین گفتگو پس از اتمام بحث بر سر بحران اتمی تهران خبر دادند اما نه دیپلمات های جمهوری اسلامی و نه کمیسر سیاست خارجی اتحادیه اروپا سخنی پیرامون بحث های مطرح شده در مذاکرات استانبول مطرح نکردند.
