در یک هزار و صد و شصت و هشتمین روز بازداشت خانگی میرحسین موسوی، زهرا رهنورد و مهدی کروبی، موسوی به بیمارستان منتقل شد؛ تاریخی که برابر است با سیصد و پانزدهمین روز پیروزی حسن روحانی در انتخابات ریاست جمهوری و دویست و سی و هفتمین روز تفویض رسمی قدرت به او. حسن روحانی در اردیبهشت ماه سال گذشته به صراحت گفته بود که رفع حصر در یک سال آینده، مشکل نیست.
هم رفع حصر می‌شود هم زندانیان آزاد
از آن روزها که جنبش سبز هنوز حضور خیابانی داشت و تظاهرکنندگان فریاد می‌زدند “موسوی دستگیر بشه، ایران قیامت میشه”(فیلم) یا “کروبی دستگیر بشه، ایران قیامت میشه”(فیلم) مدت زمان زیادی گذشته است. شهروندان معترض ایرانی یا نخواستند یا نتوانستند “قیامت” برپا کنند و بازداشت خانگی رهبران جنبش سبز، فروکش کردن اعتراضات را هم به دنبال داشت. اما بخشی از همین معترضان به طرفداران کاندیدای ائتلاف اصلاح‌طلبان و اعتدال‌گرایان در انتخابات خرداد ۱۳۹۲ پیوستند و با استفاده از ظرفیت سبز، روحانی را در مقابل رقبای پرشانس اصولگرا به ریاست‌جمهوری رساندند.
به همین دلیل بود که در جشن پیروزی روحانی، آنها که به خیابان آمده بودند شعار می‌دادند: “موسوی، موسوی، رایتو پس گرفتیم”(فیلم)، “جنبش سبز نمرده، روحانی رو آورده”، “روحانی، حصر رو بشکن” (فیلم)، “روحانی یادت باشه، موسوی باید باشه”(فیلم).
اما این خواسته‌ها تنها پس از پیروزی روحانی در انتخابات ریاست جمهوری مطرح نشده بود بلکه پیش از انتخابات نیز به عنوان مطالبه بخشی از رای‌دهندگان مطرح بود و محمدرضا عارف و حسن روحانی، دو کاندیدای انتخابات در مورد آن اظهار نظر کرده بودند. از جمله حسن روحانی در تاریخ ۲۳ اردیبهشت ۱۳۹۲ و در جمع دانشجویان دانشگاه شریف با سئوالی درباره سرنوشت حصر موسوی و کروبی مواجه شد. او پاسخ داد: “مشکل نیست شرایطی را در یک سال آینده بشود فراهم کرد که نه تنها آنها که در حصرند آزاد شوند، حتی آنهایی که به خاطر سال ۸۸ در زندان هستند، آنها هم آزاد بشوند.” (فیلم – متن: 1، 2 )
با حضور حسن روحانی در راس قوه مجریه و آغاز به کار دولت جدید، این مطالبه همچنان پررنگ بود تا اینکه در شهریور ماه ۱۳۹۲، محمدتقی کروبی٬ فرزند مهدی کروبی٬ خبر داد که با موافقت آیت‌الله خامنه‌ای٬ قرار است موضوع حصر میرحسین موسوی٬ مهدی کروبی و زهرا رهنورد٬ در شورای عالی امنیت ملی بررسی شود.
تقی کروبی اشاره‌ای به منبع خبر خود نکرد اما حضور علی شمخانی در سمت دبیری شورای عالی امنیت ملی امیدواری‌ها به رفع حصر را زنده کرد. سایت سحام‌نیوز، نزدیک به خانواده کروبی هم نوشت شمخانی از جمله افرادی است که “طی چهار سال اخیر، حاضر نشد تحت فشار افراد تمامیت خواه از مسیر مردم و راهی که مهدی کروبی و میرحسین موسوی آن را رهبری می کردند، تبری بجوید”.
چندی بعد و در پانزدهم مهر ماه، مصطفی پورمحمدی، وزیر دادگستری در گفت‌وگو با روزنامه رسمی دولت گفت که “ پرونده آقایان موسوی و کروبی در شورای امنیت ملی از سوی دوستان بزرگوارمان تحت بررسی است.” او همچنین توضیح داد: “داستان عفو در کشورمان یک موضوع جدی و نهادینه شده است. ما قرار نیست انسان‌ها را در زندان‌ها بپوسانیم.”
طرح این مساله باعث شد تا چند روز بعد، خبرنگاران به سراغ محمدباقر نوبخت٬ سخنگوی دولت بروند. نوبخت هم گفت: “من گزارش وزیر دادگستری در مورد انتقال پرونده آقای موسوی و کروبی به شورای امنیت را رد نمی‌کنم؛ هر تصمیمی گرفته شود ما گزارش آن را اعلام می‌کنیم”.
وزیر دادگستری در بیستم مهر ماه هم بر سخنانش تاکید کرد و توضیح داد که پرونده حصر، از ابتدا در شورای عالی امنیت ملی بوده و از این به بعد هم هر تصمیمی قرار باشد گرفته شود، همانجا گرفته خواهد شد. پورمحمدی همچنین تاکید کرد: “قرار به دخالت جایی یا کسی نبوده است.”
با این حال وزیر دادگستری کابینه حسن روحانی در شرایطی که افکار عمومی متاثر از ضرب و شتم دختران میرحسین موسوی در هنگام ملاقات بود، درباره تشکیل کمیته رفع حصر در دولت گفت: “ دولت در این امور دخالت نمی‌کند.”
دولت هم خواستار توبه و تضمین است؟
این فضای مبهم و پر بیم و امید ادامه داشت تا روزنامه اعتماد در روز هفتم آذر با نقل قول مهمی از سخنگوی دولت منتشر شد. نوبخت گفته بود که “رفع حصر از چهره‌های اصلاح طلب و آزادی زندانیان سیاسی در دستور کار دولت است اما ترجیح این است که این امور در بی خبری و در عمل دنبال شود”. خبرنگار اعتماد یادآوری کرده بود که رفع حصر از برخی چهره های سیاسی، از پرطرفدارترین شعارهای انتخاباتی بوده و نوبخت اطمینان خاطر داد که هر اقدامی که در مسائل سیاسی و رفع حصر و گشایش های امنیتی و سیاسی کشور مورد انتظار جامعه است در دستور کار رییس جمهور قرار دارد.
سخنگوی دولت تاکید کرده بود: “در این دست موارد که جامعه منتظر اقدام دولت است گاهی بهتر است به جای پیگیری جزییات امور به دولت اعتماد کرد و گذاشت دولتمردان امور را پیش ببرند. مردم باید به دولت تدبیر و امید اعتماد داشته باشند و بدانند در برخی امور بهتر است دولت به جای اینکه حرفی بزند عمل کند.”
اما این اظهارنظر صریح سخنگوی دولت در دی ماه که از مردم می‌خواست امیدوار و منتظر بمانند، با مصاحبه مشاور فرهنگی رییس‌جمهوری زیر سئوال رفت. حسام‌الدین آشنا در گفت‌وگو با ماهنامه اندیشه پویا توضیح داد که “اگر تصور شما این باشد که آقای مهندس موسوی مظلومی است که تحت حصر است یک جور راهبرد می طلبد و اگر تصور این باشد که او از باب رأفت اسلامی در خانه‌اش حصر شده یک جور دیگر دربارۀ موضوع فکر می‌کنید. بین این دو فاصله خیلی زیاد است که تا وجه مشترکی میان نگاه مظلوم و ظالم بین پیدا نکنید و یک مصالحه اتفاق نیفتد، همیشه سؤال باقی خواهد ماند.”
او ابراز امیدواری کرد که اگر میرحسین موسوی مانند آیت‌الله منتظری “قبول مسئولیت” کند، مساله حصر در کوتاه مدت حل شود. به اعتقاد این چهره امنیتی نزدیک به روحانی، “آنکه تحت حصر هست باید تصمیماتی بگیرد. اگر او نتواند و یا نخواهد تصمیم بگیرد کار برای همگان دشوار می شود”.
بسیاری از این سخنان تعبیر کردند که دولت هم خواستار پذیرش برخی شروط از سوی موسوی و کروبی است؛ مشابه چیزی که در حالت شدیدتر از سوی اصولگرایان طلب می‌شود و خواستار توبه “سران فتنه” هستند.
فرزند آیت‌الله منتظری نیز این ادعای مشاور روحانی را تکذیب کرد و گفت: “آیت‌الله منتظری هیچ گونه تعهدی در خصوص رفع حصر نداده، هیچ شرطی نبوده و حاضر به دیدار و پذیرش هیچ یک از مسئولان نیز در این زمینه نبوده است.”
پورمحمدی، وزیر دادگستری در بهمن ماه، شرط توبه کردن یا تضمین دادن موسوی و کروبی را به شکل صریح‌تری عنوان کرد. در ۱۳ بهمن ماه، مهدی کروبی با “همان ضوابط و شرایطی که در بازداشت خانگی بود به خانه خود در جماران منتقل شد و بار دیگر این سئوال به وجود آمد که آیا این تغییر محل، مقدمه تغییر بزرگ‌تری در وضعیت رهبران محصور است یا خیر.
دو روز بعد وزیر دادگستری در نشستی خبری اعلام کرد میرحسین موسوی و مهدی کروبی اگر “بگویند که ما قانون‌مند هستیم و به آرامش کشور پایبندیم و اگر چنین چیزی را اعلام کنند می‌توانند مشمول عفو شوند”. او این را هم اضافه کرد که “نظام برای کسی استثنا قائل نیست. اینکه کسانی که محکوم شدند بخواهند توبه کنند می‌توانند به جامعه باز گردند”.
و این آخرین اظهارنظر دولت در سالی بود که با امیدواری بسیار نسبت به رفع حصر آغاز شده بود و شخص حسن روحانی و سخنگوی دولتش نسبت به آن وعده‌های صریح و روشنی عنوان کرده بودند.
اکنون در آستانه سالگرد روزی که حسن روحانی گفت رفع حصر در یک سال آینده، مشکل نیست، میرحسین موسوی در بیمارستان بستری است و بنا به گزارش‌های متعدد، اطلاعات روشنی از وضعیت سلامتی او و مهدی کروبی وجود ندارد.
