لغو دعوت ایران به کنفرانس ژنو۲ از سوی دبیرکل سازمان ملل٬ باعث واکنش‌هایی در داخل شده و از جمله محمدجواد ظریف٬ وزیر امورخارجه٬ برای بان کی مون ابراز تاسف کرده است. همان زمان محمدرضا نقدی خبر از داده که بسیجیان برای حضور در سوریه گریه می‌کنند.
رییس سازمان بسیج مستضعفین٬ در دیدار با خانواده یکی از جان‌باختگان ایرانی در جنگ بوسنی٬ گفته است: “امروز بسیجیان برای اعزام به سوریه گریه می کنند”.
سخنان نقدی یک روز پس از آن بیان می‌شود که دبیرکل سازمان ملل٬ دعوت خود از جمهوری‌اسلامی برای حضور در کنفرانس ژنو۲ برای تصمیم‌گیری و بحث درباره وضعیت آینده سوریه را لغو کرده است.
محمدجواد ظریف٬ وزیر امور خارجه٬ درباره تصمیم بان کی مون چنین اظهارنظر کرد: “نداشتن شهامت بان کی مون برای عنوان کردن دلیل پس گرفتن دعوت از ایران برای حضور در ژنو ۲ از پس گرفتن خود دعوت تاسف‌بارتر بود”.
وزیر امورخارجه در گفت‌وگوی خود با ایسنا٬ تاکید کرده است که “از همان اول” به دبیرکل سازمان ملل گفته بود که ایران “هیچ پیش شرطی را برای حضور در اجلاس ژنو ۲ نمی‌پذیرد٬ زیرا “نقش مهمی در منطقه دارد و کسی نمی‌تواند این نقش را نادیده بگیرد”. به گفته ظریف اسناد این مکالمات نیز موجود است.
ظریف همچنین گفته که ایران چندان تمایلی به حضور در کنفرانس ژنو ۲ نداشته و قصد هم نداشته است که در سطح وزیر در آن شرکت کند چرا که زمان دعوت از وزیر خارجه جمهوری اسلامی، “خیلی دیر” شده بود و تنها قرار بود که معاون وزیر خارجه راهی ژنو شود؛ مساله‌ای که مورد تاکید مرضیه افخم٬ سخنگوی وزارت امورخارجه٬ نیز قرار گرفته. افخم در نشست هفتگی خود با خبرنگاران گفت: “ما هیچگاه متقاضی شرکت در این نشست نبودیم و موضع ما از ابتدا مبتنی بر این امر بوده است و این موضوع را به صراحت از ابتدای طرح مباحث مربوط به تشکیل نشست ژنو ۲ اعلام کردیم… عدم پذیرش و پس گرفته شدن دعوت ایران و اینکه دبیرکل تحت فشار این اقدام را که در ابتدا به ابتکار خودش بوده است تغییر داده اند، جای تأسف است. متوقع بودیم که بان کی‌مون می‌توانست دلایل واقعی پس گرفته شدن دعوت از ایران برای حضور در نشست ژنو ۲ را اعلام می‌کرد”.
اما یکی از وب‌سایت‌های حامی محمود احمدی‌نژاد نسبت به این ادعا واکنش نشان داده است. وب‌سایت دولت بهار٬ در این زمینه نوشت: “در حالی که مقامات وزارت خارجه و شخص محمد جواد ظریف طی ماه های گذشته بارها و بارها برای شرکت در نشست ژنو ۲ ابراز تمایل کرده بودند، وزیر امور خارجه در واکنش به اقدام توهین آمیز دبیر کل سازمان ملل متحد مدعی شد که از ابتدا تمایلی به شرکت در ژنو۲ وجود نداشته است”.
لغو دعوت از ایران٬ باعث واکنش برخی قدرت‌های جهانی حاضر در این کنفرانس نیز شده است. سرگئی لاوروف٬ وزیر امورخارجه سوریه٬ در یک نشست مطبوعاتی٬ گفت: “این اقدام یک اشتباه بود اما یک فاجعه نیست. ما همواره تاکید کرده‌ایم که همه طرف‌های خارجی باید در این کنفرانس حضور داشته باشند. حاضر نشدن ایران در این کنفرانس سوالات زیادی را ایجاد خواهد کرد چرا که جان کری، وزیر امور خارجه آمریکا به نقش مهم تهران در حل و فصل مساله سوریه اذعان داشته است… پس گرفتن دعوت از ایران کمکی به تقویت آبروی سازمان ملل نمی‌کند”.
اصول‌گرایان اما٬ انتقادهای مختلفی را در این زمینه انجام داده‌اند. روزنامه کیهان - که مدیر مسوول آن توسط رهبر جمهوری‌اسلامی منصوب می‌شد - در گزارش نخست امروز خود٬ پس گرفتن دعوت از ایران را باعث شکست این کنفرانس پیش از شروع دانست. کاظم جلالی٬ رییس مرکز پژوهش‌های مجلس٬ هم این اقدام را ناشی از “تاثیرپذیری آقای دبیرکل از تروریست‌ها” توصیف کرد.
سیدحسین نقوی٬ سخنگو٬ و منصور حقیقت‌پور٬ نایب‌رییس کمیسیون امنیت ملی مجلس نیز از دیگر منتقدان این مساله در جلسه دیروز مجلس بودند. به گفته نقوی “جمهوری اسلامی ایران هیچگاه تقاضایی برای شرکت در ژنو ۲ را نداشت و مشتاق شرکت در این نشست هم نبود اما خود آنها تقاضا کردند که ایران در این نشست شرکت کند چون واقعیت را می‌دانند که بدون حضور ایران، بحران سوریه حل نخواهد شد”.
منصور حقیقت‌پور نیز در سخنانی مشابه٬ درباره این اتفاق گفت: “ما که راغب به حضور در ژنو دو نبودیم و خود را داوطلب این حضور نیز نشان ندادیم بلکه آنها درخواست کردند و به سرعت نیز درخواست‌ها و دعوتنامه‌های خود را پس گرفتند”.
خبرگزاری فارس٬ نزدیک به سپاه پاسداران٬ در گزارشی٬ نوشت که “مبنای کنفرانس ژنو۲ آن است که در آن یکی از طرف‌ها به طرف دیگر می‌گوید تو نباش تا صلح برقرار شود”. نویسنده این خبرگزاری٬ این کنفرانس را “نمایشی مضحک” توصیف کرده که “ژنو۲ را به‌واقع باید هیاهوی بسیار برای هیچ دانست. حتی اگر ایران در این مذاکرات شرکت هم می‌کرد، باز هم چشم‌انداز آن بسیار مبهم بود چه رسد به اینکه اکنون یکی از مهم‌ترین بازیگران منطقه‌ای دیگر در آن حضور نخواهد یافت”.
طی هفته‌های گذشته بحث دعوت یا عدم دعوت جمهوری‌اسلامی به کنفرانس ژنو۲ مطرح شده بود٬ در نهایت بان‌کی مون٬ دبیرکل سازمان ملل٬ به طور رسمی از جمهوری‌اسلامی برای حضور در این کنفرانس دعوت کرد. مسئولان جمهوری‌اسلامی در ابتدا گفته بودند بدون هیچ‌گونه پیش‌شرطی در این کنفرانس حاضر خواهند شد٬ اما برخی فشارها مبنی بر لزوم پذیرش مفاد کنفرانس ژنو۱ و سپس موضع جمهوری‌اسلامی درباره عدم پذیرش نتایج آن کنفرانس و در نهایت سخنان محمد خزایی٬ نماینده ایران در سازمان ملل متحد٬ باعث شد که این دعوت پس گرفته شود.
این اتفاق در حالی رخ داده که پیش از این حسین شیخ‌الاسلام٬ مشاور اموربین‌الملل علی لاریجانی٬ درگفت‌وگویی با سایت الف از موضوع سوریه٬ به عنوان یکی از مسایلی نام برده بود که ایران در مذاکرات منجر به توافق هسته‌ای در ژنو٬ از آن استفاده کرده: “موقعیت زمانی که این اتفاق افتاده بسیار مهم است و کمک فراوانی به ما کرده است. قضیه سوریه بود و نیاز آمریکایی ها بود و ما از این نیاز استفاده کردیم. آنها دو سال است در سوریه در حال جنایت هستند تا خواسته های خود را بر ملت سوریه تحمیل کنند ولی ما نگذاشتیم که این تحمیل صورت بگیرد”.
