برنوات فاکن- اسپنسر شوراتز
ایران تا حد زیادی از بلندپروازی های خود برای تبدیل شدن به یک صادرکننده عمده گاز طبیعی مایع دست برداشته است. تحلیلگران و دست اندرکاران حوزه انرژی این رویداد را به مشکلات پیش روی این کشور در دسترسی به دانش فنی غرب و نیزتحریم های بین المللی جدید نسبت می دهند.
مسؤلان حوزه انرژی ایران در مصاحبه های متعدد با رسانه های دولتی این کشور، از تعلیق دو طرح عظیم گاز طبیعی مایع خبر داده اند. تهران می گوید تمرکزخود را به ساخت لوله های انتقال گاز معطوف کرده است.
صنعت انرژی ایران از دیرباز تحت تأثیر تحریم ها، فقدان سرمایه گذاری خارجی و داخلی و نیز مشکلات فنی قرار داشته است. تحلیلگران انرژی به برنامه زمان بندی ایران برای تبدیل به یک صادرکننده عظیم گاز طبیعی مایع (ال- ان- جی) با تردید نگاه می کنند. با این حال، موضع علنی اخیر تهران درباره طرح های موجود، از ایجاد تغییرات فاحش در رویکرد دولتی خبر می دهد که قصد خود برای تبدیل شدن به یک صادرکننده عمده گاز مایع را سال ها در بوق و کرنا کرده بود.
البته مسؤلان به طور علنی تحریم ها را عامل تعلیق پروژه ها معرفی نکرده اند. اما این رویدادها در حالی رخ می دهد که شرکت های بین المللی انرژی از همکاری با ایران دست کشیده اند. به گفته تحلیلگران و دست اندرکاران حوزه نفت و گاز، عقب نشینی از طرح های عظیم گاز مایع می تواند نشانه ای زودرس از آغاز اثرگذاری تحریم های جدید بین المللی، خصوصاً تحریم های اخیر اتحادیه اروپا باشد.
ایران پس از روسیه، صاحب دومین منابع عظیم گاز دنیاست. با این حال، صادرات گاز طبیعی این کشور در مقایسه با روسیه و کانادا ناچیز است و از طریق لوله های انتقال گاز صورت می گیرد. ایران می توانست از طریق فروش گاز طبیعی مایع، بازار بهتری پیدا و سود بیشتری کسب کند. گاز مایع، محصولی متراکم شده از گاز طبیعی است و می تواند به کمک تانکر حمل شود.
ایران وعده داده بود به تولید روزانه 90 میلیارد مترمکعب گاز طبیعی مایع دست پیدا خواهد کرد. کافی است این رقم را با صادرات 105 میلیارد مترمکعبی قطر، بزرگترین صادر کننده گاز طبیعی مایع دنیا مقایسه کنید. ایران در حال حاضر اصلاً گاز طبیعی مایع صادر نمی کند.
طرح های گاز مایع ایران به عنوان راه حل موازی برای دور شدن از اتکا به میادین فرسوده نفتی به عنوان منبع کسب درآمد محسوب می شوند.
مقامات ارشد نفتی ایران در مصاحبه هایی با وب سایت خبرگزاری وزارت نفت، شانا، که در روز شنبه و دوشنبه به چاپ رسیده اعلام کردند طرح های گاز طبیعی مایع پارس و پرشین به حالت تعلیق درخواهند آمد. هر دو پروژه برای بهره برداری از یکی از بزرگترین میادین گاز دنیا به نام پارس جنوبی تنظیم شده بودند. ایران در بهره برداری از این میدان گازی با قطردر خلیج فارس شراکت می کند.
احمد غالبانی مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران در مصاحبه روز شنبه خود از تحریم ها به عنوان عامل تعلیق این پروژه ها نام نبرد. او گفت شرکت ملی نفت به بررسی چندین طرح گاز طبیعی مایع مشغول بود، و این طرح ها بسیار پرهزینه و پیچیده بودند. به گفته وی، ایران به جای پیگیری این طرح ها به ساخت لوله های انتقال گاز روی خواهد آورد.
تحریم های اروپایی مانع از مشارکت شرکت های خارجی انرژی در ایران می شوند؛ ضمناً دستیابی ایران به دانش فنی گاز طبیعی مایع از طریق همکاری با شرکت های کوچک اروپایی را دشوارتر می کنند.
این مقام مسؤل ایرانی گفت: “علت این تصمیم، تحریم ها نیست.”
شرکت های غربی که زمانی مشتاق شرکت در توسعه حوزه انرژی ایران بودند، به دلیل بن بست موجود میان تهران و غرب بر سر برنامه هسته ای ایران، خود را کنار کشیده اند. در گذشته با شرکت های رپسول و«ای پی اف» و رویال داچ شل به عنوان سرمایه گذاران خارجی، برای اجرای طرح های گاز طبیعی مایع گفتگو شده بود.
رپسول در ماه ژوئن از گفتگوها کناره گرفت. ایران در آن موقع اعلام کرد قراردادهای گازی را با شرکت های داخلی به امضا رسانده است.
سخنگوی رپسول اعلام کرده بود کناره گیری از طرح های گازی ایران به دلیل «تصمیم اجرایی» برای متمرکز شدن بر نقاط دیگر دنیا بوده است. شرکت شل از هرگونه ابراز نظری خودداری کرد.
توتال فرانسه که در گفتگوهای مربوط به توسعه پروژه گاز طبیعی مایع پارس حاضر بود، از دادن هرگونه تعهدی برای سرمایه گذاری خودداری و تحریم ها را علت آن عنوان کرده بود. این شرکت از هرگونه ابراز نظر جدیدی خودداری می کند.
یک مقام آمریکایی اعلام کرد تحریم ها در حال اثرگذاری بر ایران هستند. دسترسی به گزارش های مستقل از داخل ایران بسیار محدود است و تعیین میزان واقعی تأثیر تحریم ها دشوار است.
یکی از عوامل تعیین کننده کلیدی این است که آیا قانون جدید ایالات متحده برای محدود کردن واردات بنزین خارجی به ایران، بر دولت این کشور فشار وارد خواهد کرد یا بر مصرف کنندگان ایرانی. ایران علیرغم در اختیار داشتن منابع عظیم نفتی، دچار محدودیت توان پالایشگاهی است و حدود 40 درصد بنزین مصرفی خود را وارد می کند.
شرکت مشاور فکتس گلوبال انرژی در سنگاپور تخمین می زند در ماه ژوئیه حدود 6 نفتکش حامل بنزین در بنادر ایران لنگر انداختند که نسبت به دوره پیش از وضع تحریم های جدید بین المللی، به نصف کاهش یافته است. این میزان بنزین برای پاسخگویی به نیازهای داخلی کافی است زیرا سهمیه بندی بنزین سبب مهار مصرف سوخت در داخل شده است.
به گفته فکتس، محموله های ارسالی بنزین از ترکیه و چین اعزام شده بودند. هر دو کشور به تحریم های مصوب سازمان ملل تن داده اند اما می گویند به تمهیدات یکجانبه ایالات متحده و اتحادیه اروپا عمل نمی کنند. ضمناً توزیع کنندگان بنزین در ایران می توانند از بازار سیاه موجود در خلیج فارس نیز سوخت تهیه تأمین کنند.
فریدون فشارکی کارشناس مسائل ایران در شرکت فکتس می گوید: “هیچ نشانه ای از کمبود سوخت در ایران به چشم نمی خورد.”
این درحالی است که ایران باید در حال حاضر نسبت به اوائل سال 2010 هزینه بیشتری صرف تأمین بنزین کند. یک تاجر نفتی در لندن گفت بهای محموله های راهی ایران نسبت به اوائل سال جاری دست کم 20 درصد افزایش یافته است و این احتمالاً نشان از افزایش ریسک معامله با این کشور دارد.
وی افزود دولت ایران “اگر بنزین می خواهد، باید به پرداختن این مبالغ ادامه دهد.”
منبع: وال استریت ژورنال- 12 اوت 2010
