ازپیشکسوتان تئاتر، تلویزین و سینمای ایران ایرج راد است که بیشتر ازهرچیزی فعالیت خود را در عرصه تئاتر پی می گیرد. او علاوه بربازیگری وگاهی کارگردانی تئاتر، مدیرعامل خانه تئاتر ایران است. راد امسال و در بیست و پنجمین جشنواره تئاترفجر با دو نمایش “قصه تلخ طلا” به کارگردانی بهروز غریب پورو”کوری” به کارگردانی لئوناردو دالالیوبه فعالیت خود شرکت داشت. پای حرف های همیشه خواندنی او نشسته ایم..
حرف های ایرج راد
خانه تئاتر هیچ نقشی ندارد
امسال بادونمایش فعالیت خوددرعرصه بازیگری درجشنواره رابیشترکردید. لطفا از نوع فعالیتتان با این دو گروه برایمان بگویید.
نمایش آقای غریب پور که در سال جاری به اجرای عمومی رسید. ایشان از دوستان دیرینه من هستند ومن به نوع کارآیی ایشان در تئاتر اعتقاد دارم. نمایشنامه ای که نوشته بودند جذاب وبرایم دلنشین بود. همین طور منهای همه اینها نقشی که در این کار به من پیشنهاد شد فوق العاده پرانرژی و متفاوت از کارهای پیشینم جلوه می داد. بنابراین به راحتی همکاری با این پروژه را شروع و باخاطره فراوانی که از عوامل حرفه ای و دانشجویی در آن برایم ماند در جشنواره به پایان رسید. نمایش کوری هم از تجربه های بزرگی برایم بود که دوست داشتم برایم اتفاق بیفتد. همکاری با یک کارگردان اروپایی با تفکری ایتالیایی. نمایشنامه ای برگرفته از یکی از رمانها بزرگ دنیا و مورد علاقه من،شخصیت پردازی محکم، ساختار و ساختمانی مطالعه شده و بازهم همکاری با دانشجویان تئاتر که برایم باارزش و غنیمت بود.
تفاوت های نقش در دو نمایش برایتان مشکل ساز نشد؟ از شخصیتهایی که دراین نمایشها بازی کردید بگویید.
قصه تلخ طلا فضایی ایرانی با بازیهایی آشنا رابرایم ایجاب می کرد.ماهیگیری که با پری دریایی آشنا می شود و از او در مورد آرزوهایش می گوید. البته در این نمایش کاراکتری بسیار پرتحرک وسخت را بازی می کردم. در کوری دو شخصیت از طرف دالالیو به من پیشنهاد شد. اول از همه دکتر و بعد پیرمرد. به دلیل جذابیتهای بیشتر پیرمرد و تداخل تمرینات ایتالیا با کار غریب پور ترجیح دادم تا ازمیان آن دو پیرمرد را انتخاب کنم. در این نمایش برعکس کار قبلی شخصیتی ساکن، البته پخته را به نمایش گذاشتم. بازی در فضایی کثیف، وحشتناک و مخصوصا کور برایم بسیار گرانبها شد. از بازی در هر دو نمایش بسیار آموختم و ازاین بابت خرسندم.
درهردو نمایش اکثر بازیگران دانشجویان تئاتر بودند. با توجه به فاصله سنی اتان با آنان همکاری عوامل با هم را چگونه دیدید؟
البته من خودم را اصلا از آنها جدا و منفک نمی بینم. همکاری با این عزیزان یکی از باشکوهترین لحظات زندگی هنری را برایم به وجود آورد. درتمرینات بسیار پرتوان خلاق ظاهر می شدند و به جرات بگویم در بسیاری از شبهای اجرا خیلی بهتر وقوی تر از بازیگران حرفه ای از پس مسئولیتها بر می آمدند. دانشجو، امروزه به سرعت از نظر علمی وعملی پیش می رود واتفاقا این ما هستیم که باید در جاهایی خودمان را با آنها تطبیق دهیم. لحظات خاصی را در هر دو نمایش از آنها آموختم و بسیار تشنه آموختن از بزرگترها برای پیشرفت خود نشان دادند.
تفاوت کار با کارگردانان ایرانی واروپایی برای یک بازیگر ایرانی چیست؟
به نظرم ما توانائیهای خیلی زیادی در عرصه کارگردانی داریم که می توانند درعرصه بین الملل حرفهای زیادی برای گفتن داشته باشند. اصلا قصدم این نیست که بخواهم کسی را تخریب کنم ولی انگیزه ها وتفکرات خلاقه کارگردانان ما درسطح جهان شناخته شده است. نگاهی به نمایشهای خارجی که به جشنواره امسال آمده اند بیندازید تا متوجه تفاوتها شوید. برای من که حالا تجربه کار با یک کارگردان اروپایی را دارم این مسائل به عنوان حساسیت به وجود می آید. ناگفته نماند که دربسیاری از تعاریف وکارکردها آنها از ما جلوترعمل می کنند واین را دالالیو درعمل به اثبات رسانید. اما ارائه امکانات ایده آل به دست یک کارگردان خلاق ایرانی بسیاری از تفاوتها وشباهتهای ما با کشورهایی که دارای تئاتری پیشرفته هستند نشان می دهد.
تمرینات دالالیو بیشتر بگویید.
اولا که ایشان وقتی باخبر شدند که باید محصولی مشترک با ایرانیان را درفجر آماده کنند یک ماه ونیم فرصت داشتند تا باتوجه به سفارشی که حتما این نمایش با دانشجویان ارائه شود از میان صد دانشجوی فعال دانشکده های تئاتر تهران ده بازیگر را انتخاب و با سه هنرپیشه با تجربیات بیشتر آن را اجرا کنند. در این فرصت که اکثر افراد گمانشان براین بود که جمع کردن نمایشی با این تعداد بازیگر با زمان 2 ساعت دراین مدت تمرینی یک ماه و نیمی بعید به نظر می آید با درایت وهوش بالای خود توانستند درروز اجرای این نمایش اثری ایده آل را به روی صحنه آورند. مدت تمرینات ایشان 7 ساعت درروز بود و با اینکه مشکلات فراوانی برسر محل تمرین برای کسی که دعوت شده است به وجود آمد، اما بالاخره کار سرانجام گرفت. مهم ترین اتفقی که باعث این شکل گیری شد نظم، درایت وتجربه کارکردان و صد البته دستیار ایشان خانم ریتا مافئی که خودشان از کارگردانان مطرح تئاتر ایتالیا هستند، بود. جدیت در تمرینات وبرخورد سالم از طرف ایشان با گروهی که اکثرا دانشجو بودند و به نظر بی حوصله برای این مدت تمرین، همه چیز را لذت بخش و اتفاقا دوست داشتنی کرده بود.
با استقبال زیادی که از این نمایش شد به نظر بلافاصله پس از جشنواره درتالار مولوی اجرای عمومی می شود.
بله. قرار است این نمایش از 30 دی ماه در تئاتر مولوی به اجرا برود. البته قرار داد کارگردان با ایران تمام شده و ایشان به اتفاق دستیارشان از ایران می روند.
شما تجربه ایفای نقشهای زیادی را داشته اید. آیا نقشی وجودداشته که دلتان بخواهد آنرا بازی کنید ولی تاکنون موفق نشده اید؟
نقش خاصی را نمی توانم اسم ببرم اما بیشتردوست دارم نقشهایی را که بازی می کنم دردرجه اول برروی من تاثیرات اولیه اش را بگذارد.
دربرگزاری جشنواره خانه تئاتر چه نقشی را برعهده داشت؟
خانه تئاتر درآن هیچ نقشی نداشت. البته اعضای خانه تئاتر به طورفردی به عنوان بازیگر، کارگردان و… درجشنواره حضوردارند اما به طور صنفی خانه تئاتر هیچ نقشی رابرعهده نداشت.
چرا؟
تلاش ما درخانه تئاتر ایجاد ارتباط وتعامل، گسترش تئاتر، ایجاد امنیت شغلی و… است . دراین زمینه از هیچ تلاشی دریغ نخواهیم کرد.