در حالی که اعلام تمایل سال گذشته رهبر جمهوری اسلامی به تغییر نظام سیاسی در جمهوری‌اسلامی، مدت‌ها نقل محافل سیاسی بود، علی لاریجانی یک سال پس از آن سخنان، گفته نظر خامنه ای بر تغییر ساختارها نبوده و وی تنها “مثال” زده است.
رییس مجلس نهم در گفت‌وگویی با اشاره به سخنان سال پیش سید علی خامنه‌ای گفته است: “بعد از اینکه رهبر انقلاب نظرشان را درباره ساختار نظام مطرح فرمودند، از ایشان در مورد این مسئله سؤال پرسیدم و ایشان گفتند که فقط مثال زده‌اند و نظرشان این نبود که ساختار عوض شود”، به گفته وی: “اگر آن شرایط محقق شود، ما یک رهبر داریم که سیاست‌ها را مشخص می‌کند و یک پارلمان هم داریم که از طرف مردم قوانین را معلوم و مسئولین را انتخاب می‌کند و این قدرت را هم دارد که بگوید چرا برخی اقدامات انجام می‌شود”.
اشاره رییس مجلس نهم به سخنان سال گذشته خامنه‌ای است که گفته بود:” در شرایط فعلی، نظم سیاسی کشور ریاستی است و رئیس‌جمهور با رأی مستقیم مردم برگزیده می‌شود که شیوه خوب و مؤثری است اما اگر روز در آینده احتمالاً دور احساس شود که نظام پارلمانی برای انتخاب مسئولان قوه مجریه بهتر است، هیچ اشکالی در تغییر سازوکار فعلی وجود ندارد”.
سخنان آن زمان رهبر جمهوری اسلامی پس از آن مطرح شد که برخی نمایندگان مجلس خبر از نوشتن طرحی با عنوان “جایگزینی ریاست جمهوری با نخست وزیر” داده بودند. همان زمان حمیدرضا کاتوزیان، نماینده مجلس هشتم، گفته بود: “اخیرا نظریه‌ای بین صاحب نظران سیاسی مطرح شده است مبنی بر اینکه کشور ما با توجه به اینکه از نعمت ولایت فقیه و رهبر معظم انقلاب برخوردار است نیازی به وجود رییس جمهور در کشور نیست”. حمیدرضا کاتوزیان در ادامه خواستار تغییر نظام سیاسی کشور از ریاستی به پارلمانی شده و اضافه کرده بود: “کشور می‌تواند به عنوان عالیترین مقام اجرایی نخست وزیر داشته باشد که توسط مجلس انتخاب شود”.
اظهارات کاتوزیان اما به سرعت با واکنش شورای نگهبان روبرو شد و سخنگوی این شورا در واکنش به طرح موضوع احیای نخست وزیری و جایگزینی آن به جای ریاست جمهوری گفت که چنین کاری نیازمند اصلاح قانون اساسی است و با مصوبه مجلس امکان‌پذیر نیست. این گفته کدخدایی باعث شد تا برخی طرح حذف مقام ریاست جمهوری و جایگزینی آن توسط نخست وزیری را تمام شده فرض کنند.
سال گذشته علی لاریجانی نیز پس از سخنان رهبر جمهوری اسلامی از حامیان این طرح بود. وی با اشاره به امکان انتخاب رییس قوه مجریه از سوی نمایندگان مجلس، گفته بود: “زمانی که رئیس جمهور به وسیله مجلس انتخاب شود، پارلمان راحت تر با او کار می کند و می تواند بعضی از اختیارات وی را محدود کند”.
همان زمان محمد دهقان، از نمایندگان مجلس، نیز درباره فایده‌های این طرح گفته بود: “نخست وزیر باید به ولی فقیه و پارلمان پاسخگو باشد البته اگر قرار باشد باب تغییر قانون اساسی را بگشاییم به نظر اینجانب جا دارد راجع به بقا یا انحلال مجمع تشخیص مصلحت نظام نیز بررسی صورت گیرد و با توجه به نظام شورایی تشکیل پارلمان دوم هم می تواند مورد بررسی قرار گیرد”.
سخنان اخیر لاریجانی در حالی مطرح شده که پیش از این همواره بحث تغییر در قانون اساسی از تابوهای حاکمان جمهوری اسلامی بوده است. هرگونه انتقاد به قانون اساسی یا تلاش و تبلیغ برای تغییر آن با اتهام “تبلیغ علیه نظام” مواجه می‌شد و کم نبودند افرادی که به بهانه عدم اعتقاد و التزام به قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران توسط شورای نگهبان برای شرکت در انتخابات رد صلاحیت شدند. آیت الله جنتی دبیر شورای نگهبان پیش‌تر گفته بود که “هیچ کس حق صحبت درباره قانون اساسی را ندارد چرا که تردید درباره اصول قانون اساسی و فکر کردن به ایجاد تغییرات در آن نشانه نفوذ دشمن است”.
با وجود نظر مثبت رهبر جمهوری اسلامی نسبت به این طرح، برخی از نیروهای سیاسی به مخالفت با آن پرداختند و از آن جمله می‌توان به اکبر هاشمی‌رفسنجانی، رییس مجمع تشخیص مصلحت نظام اشاره کرد که چنین طرحی را عامل “تضعیف جمهوریت نظام” دانسته و گفته بود: “تضعیف بخش جمهوریت نظام خلاف قانون اساسی است”.
همان زمان برخی از نیروهای حامی محمود احمدی‌نژاد نیز به مخالفت با این طرح پرداخته و آن را تلاش برای حذف نیروهای پیرامونی احمدی‌نژاد و حفظ قدرت در دایره‌ای بسته توصیف کرده بودند.
