همزمان با استقبال وزیرخارجه جمهوری اسلامی از روی کار آمدن جان کری به عنوان وزیرخارجه ایالات متحده، معاون اول رئیس جمهور آمریکا نیز بار دیگر خواستار مذاکره مستقیم میان تهران و واشنگتن شده است. اما در همین حال رئیس کمیسیون امنیت ملی مجلس نهم جمهوری “بی صداقتی” ایالات متحده مانع از مذاکرات دو طرفه می شود.
“آقای جان کری چهره شناخته شده‌ای در سیاست خارجی آمریکاست که گفته می‌شود با تحولات منطقه خاورمیانه نیز آشنایی دارد.” علی اکبر صالحی دیروز با این جملات تلویحا استقبال دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی از روی انتصاب سناتور دموکرات به سمت وزیر امورخارجه ایالات متحده استقبال کرد.
وزیر خارجه که روز شنبه به سوالات خبرگزاری فارس پاسخ می داد ابراز امیدواری کرد “ا ایشان با ویژگی‌های فردی خود بتواند حداقل موجب اصلاح بخشی از رویکردها و سیاست‌های ضد ایرانی دولت آمریکا شود.”
وی اشاره ای نکرد که دو کشور برای حل و فصل بحران سی و سه ساله دو دولت چه گامی قرار است بردارد اما برای جان کری “آرزوی موفقیت ” کرده است.
جان کری یکی از اصلی سناتورهایی بود که در سال ۲۰۰۳ به شدت با تصویب بودجه برای حمله به عراق مخالفت کرد. وی در زمان ریاست خود بر کمیته خارجی سنا خواستار استفاده از دیپلماسی برای جلوگیری از دستیابی تهران به سلاح اتمی شده است.
وی تصریح کرده طرفدار تغییر نظام در ایران نیست و متذکر شده است: “همان‌طور که ما دست از تغییر نظام سیاسی در ایران برداشتیم رهبران جمهوری اسلامی نیز باید رفتار خود را در منطقه در رابطه با حماس و حزب الله تعدیل کنند.”
جو بایدن: هر زمان خامنه ای جدی باشد، آماده ایم
همزمان در شمال کوهستان آلپ، دست راست باراک اوباما در مواضعی شفاف از تهران خواسته است تا به پای میز مذاکره مستقیم با واشنگتن بیاید. جو بایدن، معاون رئیس جمهور ایالات متحده در مونیخ و در جریان کنفرانس امنیتی سالانه این شهر گفته است: “درصورت جدی بودن قصد ایران برای مذاکره، ایالات متحده آماده است تا با این کشور به صورت مستقیم و رو در رو گفت وگو کند.”
جو بایدن مستقیما از آیت الله خامنه ای نام برده و او را کسی معرفی کرده است که باید پیرامون رودرو شدن نمایندگان جمهوری اسلامی و ایالات متحده تصمیم بگیرد. دومین مقام قدرتمند در عرصه سیاسی آمریکا تصریح کرده است: “از آغاز روشن کرده ایم که هر زمانی رهبر ایران جدی باشد، ما آماده ایم تا به صورت دو جانبه با رهبران ایران وارد مذاکره شویم، ما این کار را پنهانی انجام نخواهیم داد و در صورت وقوع چنین مذاکراتی شرکای خود را در جریان خواهیم گذاشت.”
روابط دو کشور از زمان بالا رفتن دانشجویان خط امام از دیوارهای سفارت ایالات متحده در تهران در پاییز سال ۵۸ قطع شد و هیچگاه عادی نشده است. در یک دهه گذشته همزمان با پدیدار شدن بحران اتمی تهران، نزاع میان دو دولت به اوج رسیده است، از زمستان سال گذشته دولت باراک اوباما به اتفاق متحدان اروپایی خود تحریم‌های شدیدی در حوزه نفت و تراکنش‌های مالی و بانکی علیه جمهوری اسلامی وضع کرده است، تحریم‌هایی که قیمت دلار را به ۴۰۰۰ تومان رسانده و اقتصاد کشور را به زانو در اورده است. با این حال رهبران جمهوری اسلامی بی اعتنا به وضعیت وخیم شهروندان، همچنان بر سیاست های اتمی خود پایفشاری می کنند.
بایدن در این ارتباط گفته است: “رهبران ایران نیازی نیست تا مردم را به محرومیت اقتصادی و انزوای بین المللی محکوم کنند.” او توضیح داده است که ایران هم اکنون با شدیدترین تحریم ها در طول “تاریخ” روبه رو است.
آمریکا صداقت ندارد
همزمان علاالدین بروجردی در واکنش به درخواست بایدن برای مذاکره با تهران گفته است: “آمریکایی‌ها در بیان اظهارات خود از حداقل صداقت برخوردار نیستند.” رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس اصولگرایان توضیح داده است که “در شرایطی که معاون رییس جمهور آمریکا پیشنهاد مذاکره مستقیم با ایران را مطرح می‌کند کنگره آمریکا به دنبال تحریم‌های بیشتر است که این دو رویکرد با یکدیگر تناسب ندارد.” بر همین اساس بروجردی نتیجه گیری کرده است: “این موضوع نشان می‌دهد سخنان آمریکایی‌ها به عنوان مبنای اولیه ایجاد اعتماد از حداقل صداقت برخوردار نیست.”
بروجردی گفته است که “تصمیم‌گیری در مورد مذاکره مستقیم با آمریکا در عرصه هسته‌یی به عهده شورای عالی امنیت ملی است”.
از جمله اعضای شورای امنیت ملی می بایست به رئیس دولت رئیس پارلمان، رئیس قوه قضائیه، فرمانده سپاه، فرمانده ارتش و وزیر اطلاعات اشاره کرد. افرادی که در ظاهر نظراتشان پیرامون مسائل داخلی و خارجی با یکدیگر اختلاف ها دارد. شورای امنیت ملی جایی است که بر اساس یکی از اسناد ویکی لیکس در زمستان سال ۸۸ سردار محمد علی جعفری در جلسه رسمی آن به دلیل اختلاف نظر با محمود احمدی نژاد به او سیلی زده است. ناظران می گویند شکاف های جدی میان سران جمهوری اسلامی ممکن است اجازه ندهد اعضای شورای امنیت ملی بتوانند حول مساله ای همچون مذاکره با ایالات متحده به توافق برسند.
آغاز زمزمه مذاکرات از پاییز
دو ماه پیش علی اکبر صالحی در یک مصاحبه اختصاصی به خبرگزاری دولت ـ – ایرنا ـ– گفته بود: “اگر در اذهان عمومی مذاکره فراگیر سیاسی مطرح شده باشد، این مساله در حدود اختیارات رهبر معظم انقلاب است.”
در آن زمان اظهارات وزیر خارجه دولت احمدی نژاد، واکنشی به مواضعی بود که هیلاری کلینتون چند روز پیش از آن مطرح کرده بود. همتای آمریکایی صالحی گفته بود آمریکا حاضر است، هر وقت جمهوری اسلامی “حاضر” باشد به گفتگوی دوجانبه و مستقیم با تهران بپردازد.
کلینتون با استفاده از کلماتی که شفاف ارزیابی شد گفته بود: “اگر آنها حاضر به تعامل هستند، ما هم آمادگی خود برای گفتگوهای دوجانبه را اعلام می‌کنیم.”
در آخرین روزهای ماه مهر در حالی که چند روز به برگزاری انتخابات ریاست جمهوری ایالات متحده مانده بود روزنامه نیویورک تایمز با انتشار گزارشی به قلم هلن کوپر بر اساس ادعای مقامات دولت باراک اوباما ادعا کرد ایران و ایالات متحده برای نخستین بار توافق کرده اند به عنوان آخرین تلاش در صحنه دیپلماسی برای جلوگیری از حمله نظامی، به تنهایی و به صورت رو در رو بر سر برنامه اتمی جمهوری اسلامی مذاکره کنند.
در آن زمان کاخ سفید و مقامات جمهوری اسلامی این توافق را تکذیب کردند آن هم در حالیکه دیگر اخبار حکایت ازسفر پنهانی علی اکبر ولایتی ـ مشاور بین المللی آیت الله خامنه ای ـ به ایالات متحده برای مذاکره با مقامات امریکایی داشت؛ خبری که ولایتی تکذیب کرد.
