سعید جلیلی، مذاکره کننده هسته ای اصلی ایران، پیامی را به کاترین اشتون، مذاکره کننده اصلی شورای امنیت به علاوه آلمان موسوم به 1+5 فرستاده است و خواهان مذاکرات مجدد در مورد مسائل مورد اختلاف شده است. انتشار این خبر، واکنش های متعددی از تعجب تا تردید نشان را بر انگیخته است. برخی گفتند لحن آقای جلیلی با دفعات قبل متفاوت بوده است و در نتیجه باید حرف ایران را جدی گرفت. برخی دیگر این درخواست را نادیده گرفتند و گفتند این هم تلاش دیگری برای ایجاد شکاف در جامعه بین المللی است. آنچه هر دو طرف - به نحو شگفت آوری در آن اتفاق نظر دارند - این است: ایران تلاش های دیپلماتیک آشکاری را برای سنجش واکنش ها انجام داده است.
آنچه مهم تر است این است که این واکنش ها سئوالاتی را در مورد آمادگی آمریکا پیش می کشد. ایران از زمان قطع مذاکرات استانبول، تا کنون دو بار خواهان مذاکره مجدد با گروه 1+5 شده است.
ایران معمولا به ایجاد بن بست، خرید زمان، و دور زدن و بی اثر کردن تحریم های متهم شده است. ولی قدرت های غربی بالاخره چگونه می توانند از فاصله هزاران کیلومتر از تهران به نیات آن پی ببرند؟ اگر ایران مذاکرات را برای کاهش تحریم ها پیشنهاد کرده باشد، آنگاه چه باید کرد؟
یک مقام بند پایه وزارت خارجه آمریکا به من گفت ممکن است دلیل پیشنهاد مذاکره ایران در شرایط فعلی این باشد که وضعیت داخلی آمریکا به نحوی است که دولت اوباما قدرت مذاکره را از دست داده است. شاید این استدلال درست باشد. کنگره آمریکا که روش خصمانه ای در مقابل اوباما دارد عملا هزینه مذاکره را برای اوباما بالا خواهد برد. هرچه فضای دیپلماسی تنگ تر می شود اراده سیاسی او هم محدود تر می شود.
قبلا ترکیه و برزیل سعی کردند معامله خروج اورانیوم غنی شده در ازای دریافت سوخت راکتور تحقیقاتی را به ثمر برسانند ولی دولت اوباما نتوانست آن را جلو ببرد. در هر مذاکره ای صبر و شکیبایی لازم است. این مختص ایران و آمریکا نیست.
اگر واقعا ایران با این پیشنهاد خود به 1+5 می خواهد قدرت آمریکا را به محک بزند، چرا نباید آن را امتحان کرد؟ موانع داخلی، هم برای تهران و هم برای واشنگتن مشکل ساز بوده است.
اوباما در سال 2008 از لزوم کاربرد دیپلماسی در مورد ایران سخن گفت. اکنون شاید موقع اقدام برای او رسیده است. در عرض این 32 سال، رد هر گونه مذاکره به رویه ای معمول تبدیل شده است. تغییر این رویه غیر سازنده مشکل است و تجربه کمی هم در آن داریم.
وینستون چرچیل زمانی گفت آنچه در مورد آمریکا می پسندد این است که آنها بالاخره کار درست را انجام می دهند؛ ولی فقط پس از آنکه تمام گزینه ها آزموده باشند.
اوباما برای اینکه بتواند بحران ایران را به نحو صلح آمیزی حل کند باید کار درست را بالاخره انجام دهد و آن تبدیل بینش خود به عمل یا تبدیل لفاظی به نتایج مشخص است.
منبع: هافتینگتون پست- 29 سپتامبر- 2011
