گپ

گفت و گو با امیر رضا کوهستانی

تا کنون چیزی به نتیجه نرسیده است

امیررضا کوهستانی متولد شهرستان شیراز است واولین تجربه های خود در زمینه کارگردانی را با نمایش هایی همچون “قصه های درگوشی”، “رقص روی لیوان ها”، “کوارتت” و… با استقبال کم نظیر تماشاگران به صحنه برده است.” 17دی کجا بودی”جدیدترین نمایش کوهستانی درمقام کارگردان است که این روزها درسالن ایرانشهرتهران به صحنه رفته است.در این صفحه، گفت و گوی روز با این کارگردان جوان را می خوانید…

 

آقای کوهستانی، شما کارگردانی هستید که معمولا دراجراهای خود نگاه جدیدی به موضوعات دارید و این زاویه دید اغلب در شکل اجراهای شما هم تاثیر گذار بوده است.به عنوان مثال در اجراهای پیشین خود یعنی”رقص روی لیوان ها” یا نمایش “قصه های درگوشی “معضلات ارتباط خانواده با فرد وفرد با فرد را خطاب قرار داده اید.ایده های اجرایی نمایش هایتان هنگام نگارش متن به ذهن می رسد یا اینکه در طول تمرینات دورخوانی وصحنه ای؟

ببینید، برای هر کارگردانی که نویسنده مستقل اثر خود است بخش عمده ای از ایده های اجرایی در طول  نوشتن کار شکل می گیرد.برای من هم همینطور است ودرطول این چند سال کارهایم براساس ذهنیت های نخستینم دررابطه با اجرا نوشته شده است.

 

واین روش تا چه اندازه بر قابلیت های بازیگرانتان استوار است؟

برای نوشتن نمایشنامه به شکل کارگاهی کار می کنم.یعنی ابتدا به ساکن طرحی را درذهنم دارم که فقط در حد چهارچوب های داستانی است.آن را به بازیگران انتقال می دهم ودرباره روش اجرا با آنها هماهنگ می شویم.درطول تمرینات بهترین وبکرترین لحظات وپیشنهادات را بازیگران خلق کرده ومن هدایت و ثبت آنها را انجام می دهم.

 

بنابراین بازیگران در نگارش نمایشنامه نقش زیادی را ایفا می کنند.

بله.

 

وبا توجه به موضوع ومحتوای نمایشتان آنها را انتخاب می کنید؟

براساس توانایی انتخاب می شوند.مهم ترین رکن داشته های بازیگری است وذهنیت های نزدیک به یکدیگر.اصل تولیدات کارگاهی اینهاست.

 

پس از “رقص روی لیوان ها” از بازیگران چهره سینمایی در کارتان بیش از گذشته استفاده کردید.به نظرتان چه وجه تمایزی میان این دو گونه بازیگران وجوددارد که به یکباره برسر انتخاب های خود متحول شدید؟

همان طور که گفتم بازیگر از نظر من بازیگر و هیچ وجه تمایزی نیست میان بازیگران سینما وتئاتر.هرکدام ازآنها قابل احترام وسرشار از توانمدی هستند.اما به نظرم انتخابی که کارگردان ومولف اثر در مورد بازیگران خودمی کند درست ترین است و این اصلا ایرادی ندارد که از کجای دنیا واز چه مکانی بازیگران را مهیا کند.مهم انتقال جریانی است که بر صحنه دیده می شود وصحیح ترین انتقال ها بر اثر صحیح ترین انتخاب ها شکل خواهد گرفت.

 

چه شد که به فکر اجرای نمایشی با چنین موضوع وتصویری گرفیتید؟

نخستین بار طرح “17 دی کجا بودی؟”را درخارج از ایران نوشتم وروند آماده سازی آن مثل همه  نمایش های دیگرم بدون نمایشنامه شروع شد.درمیان چند اجرای قبلی ام این کار سخت ترین آنها بود واغلب دشواری ها مربوط به امکانات وهماهنگی بازیگران با آن بود.

 

در نمایش “عبدی” به عنوان شخصیتی پیش برنده تک تک پازل های مورد سوال تماشاگر را تکمیل وکامل می کند امااینها فقط در عمل اتفاق می افتد وشناسنامه شخصیت دچاراشکالاتی است که به عنوان خلا نمایشی مشهود است.به طور مثال ارتباط او با “فاطی”به یکباره دچار ایستی می شود که تا انتهای اثر دائما کمرنگ تر می شود.درحالی که مخاطب می خواهد پتانسیل رابطه آنها با هم را ببیند واین برایش جالب است.

قرار نیست ما همه انتظارات تماشاگررا برآورده کنیم.این کار مربوط به رسانه ای دیگر است که زمین تا آسمان با تئاتر فرق می کند.به هرحال تماشاگر ما به دلیل عادت های بدی که در زمینه های ذهنی خود از همه نمایش ها یک نوع انتظار را دارد و اگر همه یک نوع نباشند حداقل اختلاف های موجود را درخود جای می دهد.باید ساختارهای سنتی را کمی تکان دارد.تغییر آنها امکان ناپذیر و شاید سخت باشد ولی فکر می کنم می شود الان آنها را قلقلک داد.

 

به نظر می آید استفاده ازتکنولوژی صوتی وتصویری جزولاینفک اجراهای شما است واینها از عناصر اصلی ومشترک همه کارهایتان محسوب می شوند.

بله. تکنولوژی یک علم است وعلم خلاقیت می آورد. تکنولوژی یک اختراع برتر است وسرشار از ناگفته هایی که باید کشف وفراگیر شود. بهترین استفاده های هنری از تکنولوژی امروزه در هنر سینما رخ می دهد درحالی که شاید در تئاتر لذت بخش تر از آنها باشد.

 

برای استفاده از این تکنولوژی مرکز هنرهای نمایشی تا چه میزان به شما و گروهتان کمک می کند؟

به همان اندازه که به بقیه گروهها کمک نمی کند.کسری بودجه را به مانند همه کارگردانان تئاتر دیگر خودم جبران می کنم تا نمایش به صحنه برود.در همه‌جای دنیا تئاتر با سوبسید دولتی اجرا می‌شود و دولت‌ها موظف هستند که از تئاتر حمایت کنند اما در کشور ما مدتی است که بحث فروش گیشه مطرح شده که از یک منظر خوب است؛ زیرا موجب می‌شود تئاتری‌ها دستمزدهای ناچیزشان را با تأخیر کم‌تری دریافت کنند، اما از سوی دیگر گروه‌ها را به سمت‌وسوی دیگری می‌کشاند.

 

با توجه به اتفاقات اخیر وتحریم هایی که از سوی برخی از کارگردانان تئاتر وسینما دررابطه با جشنواره فجر شکل گرفته، موضع شما نسبت به این جریان چیست؟

مرکز هنرهای نمایشی پیشنهاداتی را به ما داده است اما تاکنون هیچ چیزی به نتیجه نرسیده است.معمولا برای اجرای تئاترهایم به مردم وسهم آنها دراجرای عمومی می اندیشم وسپس اجراهای خارج از کشور.