دولت اسراف می کند مردم هزینه هدفمندی را می دهند

مهمترین هدف دولت از هدفمند سازی یارانه ها، کاهش مصرف انرژی در کشور با سیاست فشار قیمتی عنوان شده است. احمدی نژاد در شب شروع شدن این قانون به مردم گفت بیست درصد از مصرف انرژی مصرفی کشور را اگرصرفه جویی کنیم یکی از بزرگترین قدرت های دنیا میشویم.

این در حالی است که بررسی ها نشان میدهد تلفات وهدر رفت انرژی تولیدی کشور، چه گاز وبرق، چه بنزین وچه گازوییل در  مجموعه هاوپالایشگاههای دولتی آنقدر بالاست که این بیست درصد مورد ادعای رییس دولت با بهینه سازی تکنولوژی های دولتی تحصیل حاصل است. به گفته کارشناسان اتفاقا هدفمند سازی یارانه ها باید بعد از بهینه سازی سیستم های صنعتی صورت گیرد چه در غیر این صورت این مردم اند که باید هزینه اسراف وهدررفت دولت را بدهند.

سایت آینده نیوز در گزارشی که دیروز به این موضوع اختصاص داده بود نوشت: “در نظر برخی رسانه های دولتی مردم همیشه مقصرند: مثلا انرژی را هدر میدهند. ماشین ها را بیرون می آورند و بیخود ترافیک درست می کنند. ماشین های بی کیفیت سوار می شوند و باعث آلودگی هوا می شوند. باعث مصرف بالای نان می شوند، دائم گناه می کنند و باعث زلزله می شوند و…”

در حالیکه چنین نیست؛ چرا که به گفته یک مدیر نفتی، مهدی شریف ـ مدیر بهینه‌سازی صنعت شرکت بهینه‌سازی مصرف سوخت ـ هم‌اکنون نسبت سوخت و ضایعات به خوراک تحویلی به پالایشگاه‌های کشور 9.6 درصد است که این عدد در پالایشگاه‌های پیشرفته دنیا در حد 2.5 درصد است؛ بنابراین هم‌اکنون سالانه حدود 57 میلیون بشکه معادل نفت‌خام در پالایشگاه‌های کشور هدر می‌رود. که این یعنی تولید تقریبا 15روز نفت ایران که به راحتی هدر میرود.

 استاندارد جهانی برای ضایعات و سوخت پالایشگاه‌ها تنها پنج درصد است و اگردولت  به این استاندارد دست یابد، ⁵⁄₂₆ میلیون بشکه در بخش سوخت و ضایعات صرفه‌جویی میشود. اما اینک با نفت بشکه‌ای 75 دلار، سالانه 2 میلیارد دلار از این محل به کشور ضرر می رسد.

از سویی دیگر مدیر بهینه‌سازی صنعت شرکت بهینه‌سازی مصرف سوخت به تولید روزانه حدود 550 میلیون متر مکعب گاز در پالایشگاه‌های گازی اشاره و یادآوری می کند: معادل 10 درصد آن ضایعات گاز در ایستگاه‌های تقویت فشار کشور است که به دلیل مکانیزم فرسوده تاسیسات مانند خط لوله اول سراسری، گازهای گمشده نام می‌گیرند. اگر ارزش این میزان گاز همراه را با قیمت گاز وارداتی ترکمنستان (170 دلار به ازای هر هزار متر مکعب)محاسبه کنیم متوجه می‌شویم که هرروز ۹ میلیون دلار گاز در کشور سوزانده می‌شود که سالی حدود ۳ میلیارد دلار ضرر مالی دارد.

 به نوشته ِآینده  نیوز با این مقدار گاز، باشیوه gtl می توان روزانه 40 میلیون لیتر تمیزترین گازوییل و بنزین دنیا را تولید کرد. همچنین در ایران روزانه57 میلیون مترمکعب گاز در میدانهای نفت و گاز و مشعل پالایشگاه‌ها و بدون کوچک‌ترین استفاده‌ای سوزانده می‌شود که این رقم معادل مصرف گاز یک روز در کشور ترکیه است.

 اتلاف انرژی در سازمانها ونهادهای دولتی، مورد تایید سازمان بازرسی کل کشور نیز است. در سایت اداره  بازرسی استان تهران این سازمان گزارشی آمده است درپاسخ به یک جوابیه وزارت نفت که موید این مورد است. در این گزارش  میخوانیم: “براساس آخرین ترازنامۀ هیدروکربوری، متأسفانه روزانه بالغ بر 40(چهل) میلیون مترمکعب گاز به صورت گاز همراه نفت در حوزۀ فعالیت شرکت ملی مناطق نفت‌خیز جنوب، شرکت نفت فلات قاره، شرکت نفت مناطق مرکزی و شرکت نفت و گاز اروندان سوزانده می‌شود و این میزان تقریباً 2 برابر صادرات گاز ایران به ترکیه و 75(هفتاد و پنج) برابر گازهای همراه سوزانده شده در عربستان(با دو برابر تولید نفت ایران) است!“ 

و در ادامه: “همچنین حدود 30(سی) میلیون متر مکعب گاز در فرآیند پالایش، فرآورش، انتقال و چرخۀ عملیات و بالغ بر 70(هفتاد) میلیون متر مکعب در شبکه تولید برق به دلیل راندمان پایین تلف می‌شود  همانگونه که ملاحظه می‌گردد مجموع اتلاف گاز کشور در فرآیند تولید نفت خام و پالایش، انتقال و تبدیل گاز بر اساس گزارشهای رسمی به طور تقریبی بیش از تولید گاز طبیعی 5 فاز پارس جنوبی است و این رقم متاسفانه اغراق آمیز نیست!”

اززاویه ای دیگر باید توجه داشت که در حال حاضر در ایران 17 میلیون واحد مسکونی وجود دارد که سالانه حدود 17 میلیارد دلار “هدر رفت” انرژی دارد و هیچ گونه ابزاری برای این تغییرات وجودندارد و اگر فردی بخواهد ساختمان خود را بهینه سازی کند اطلاعات کافی از نحوه و استانداردهای آن ندارد. ضمن اینکه صاحبان خانه برای صرفه جویی نه انگیزه ای دارند و نه در مورد نحوه مهار هدر رفت انرژی اطلاعات کافی دارند.

در تحولی دیگر، براساس یک مطالعه انجام شده در مرکز پژوهش های مجلس، 38  درصد انرژی کشور در بخش مسکن مصرف می‌شود که حوزه وسیعی را در بر می‌گیرد و حساسیت‌های خاص خود را دارد. برای این امر نیز مقررات متفاوتی تدوین شده مانند مبحث 19 مقررات ملی ساختمان و مبحث 16 صرفه جویی آب اما این مقررات هیچ گاه در ساختمان‌ها عملیاتی و مدیریت نشده و هنوز هم نظارت قاطع و پایداری در این حوزه نیست. این در حالی است که عملیات اصلاح ساختمان‌های مسکونی کشور پروژه ای بیش از 120 میلیارد دلاری است که بیش از 120 هزار نفر را برای 10 سال شاغل به کار خواهد کرد و اگر بحث تولید هم ادغام شود بیش از 350 هزار نفر شاغل خواهند شد.

از سویی دیگر باید به تلفات برق تولیدی در کشور توجه کرد . بنا بر نوشته آینده نیوز تلفات برق در کشور 23 درصد است. این درحالی است که استاندارد جهانی برای تلفات برق بین هفت تا هشت درصد است. یعنی 15 درصد تلفات شبکه برق ناشی از سوء مدیریت در ایجاد شبکه کارامد برق است. مصرف برق سالانه کشور حدودا 225 میلیارد کیلووات ساعت است که 15 درصد آن حدودا 34 میلیارد کیلووات ساعت و با قیمت متوسط هر کیلو وات ساعت 45 تومان (قیمت غیر یارانه ای جدید) است.میزان ضرر وارده از این ناحیه، حدودا ⁵⁄₁ میلیارد دلار در سال است. از سویی دیگر راندمان فعلی نیروگاه‌ها ⁵⁄₃₄ درصد است که اگر این عدد مطابق استانداردهای جهانی به 40 درصد برسد، سالانه 47 میلیون بشکه در خوراکی مصرفی این نیروگاه‌ها صرفه‌جویی می‌شود.

با این میزان تلفات (با قیمت متوسط نفت 75 دلار) سالانه ⁵⁄₃ میلیارد دلاربه کشور ضرر وارد می شود.  این موضوع حتی مورد اشاره معاون  وزیر نفت نیز هست.

 به گزارش شانا، خجسته مهر معاون برنامه ریزی وزیر نفت با بیان اینکه هم اکنون 59 نیروگاه برق در کشور وجود دارد، گفته است: برای جلوگیری از مصرف بی رویه گازدر نیروگاه‌ها باید این واحدها به سیکل ترکیبی مجهز شوند تا علاوه بر کاهش مصرف گاز، ظرفیت تولید برق تا سقف 50 درصد افزایش یابد.

دبیر ستاد تدابیر ویژه اقتصادی وزارت نفت با تاکید بر اینکه عدم تجهیز نیروگاه‌ها به سیکل ترکیبی منجر به اتلاف سالانه 9 میلیارد متر مکعب گاز طبیعی در این واحدها خواهد شد، اظهار داشت: “ارزش هدر روی این میزان گاز طبیعی سالانه سه میلیارد دلار برآورد می شود.”

این در حالی است که بر اساس احکام برنامه پنجم توسعه باید تا پایان سال 1393 متوسط راندمان نیروگاههای برق کشور به 45 درصد و نیروگاههای سیکل ترکیبی به 50 درصد افزایش یابد؛ به عبارت دیگر در این مدت باید متوسط بازده نیروگاهها سالانه حدود 2 درصد افزایش یابد.

همچنین: “مصرف آب کشور حدود 98 میلیارد متر مکعب در سال است که حدود 30 درصد آن در شبکه گم می شود! بدین معنی که بخشی از آن در لوله های فرسوده شرکت آب هرز می رود و بخشی از آن هم توسط کسانی مصرف می شود که شرکت آب نمی تواند پولی از آنها بگیرد. بنابر این حدود 29 میلیارد متر مکعب آب کشور هدر می رود که با احتساب قیمت متوسط غیر یارانه ای 250 تومان برای هر متر مکعب از این محل، کشور دچار ²⁄₇ میلیارد دلار ضرر سالانه می گردد.”

تکنولوژی خودروهای تولیدی در کشور نیز با تکنولوژی روز دنیا فاصله زیادی دارد و این موجب شده که مصرف آنها بالا باشد. مطالعات وزارت نفت حاکی از آن است که تا 50 درصد از مصارف فوق با اعمال راهکارهای مناسب از جمله جایگزینی روش های تولید خودرو با تکنولوژی روز، قابل صرفه جویی و کاهش است. با وجود مصرف روزانه حدود 70 میلیون لیتربنزین، می توان نتیجه گرفت که به دلیل خودروهای بی کیفیت تولیدی سالانه حدود 12 هزار میلیون لیتر بنزین در کشور هدر می رود که با احتساب قیمت 700 تومانی، به خاطر این سوءمدیریت سالانه حدود 8 و نیم میلیارد دلار ضرر به کشور وارد می شود. مصرف روزانه گازوئیل نیز حدود 115 میلیون لیترست  که حداقل 50 درصد آن به دلیل کیفیت پایین کامیون های تولید داخل یا وارداتی هدر میرود. این رقم در سال به21 هزار میلیون لیتر می رسد که با احتساب قیمت جدید 350 تومانی، سالانه حدود ³⁄₇ میلیارد دلار به کشور ضرر میرسد.