رئیس اداره سیاسی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی خواستار استفاده عمومی از عنوان “امام خامنه ای” برای رهبر جمهوری اسلامی شد. سردار یدالله جوانی، در آخرین شماره نشریه “صبح صادق” ارگان اداره سیاسی سپاه نوشت که استفاده نکردن از این عنوان برای آیت الله خامنه ای پس از درگذشت رهبر جمهوری اسلامی، یک “اشتباه بزرگ” بوده و اکنون زمان آن فرا رسیده تا “با صراحت و شجاعت به این اشتباه اعتراف کنیم.”
او برای عملی شدن این موضوع از صدا و سیما، ائمه جمعه سراسر کشور و صاحبان تریبون و قلم، خواست که با “بسیج” شدن، “دلیل به کار بردن این عنوان را برای مردم تبیین کنند.”
سردار جوانی اگرچه مدعی شد “مردم ما به خوبی می فهمند که خامنه ای امام است به همان دلایلی که خمینی امام بود” اما در عین حال افزود که “ این فهم و اعتقاد مردم، ضرورت تبیین را مرتفع نمی سازد.”
درخواست رئیس اداره سیاسی سپاه برای نام بردن از رهبر جمهوری اسلامی با عنوان “امام خامنه ای” در شرایطی است که این عنوان در جمهوری اسلامی به طور مطلق در اختیار آیت الله خمینی بوده است.
از خمینی تا خامنه ای؛ از روحانی تا طبرزدی
عنوان امام برای آیت الله خمینی نخستین بار به طور رسمی توسط حسن روحانی، دبیر سابق شورای عالی امنیت ملی و رئیس کنونی مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام در سال های پیش از پیروزی انقلاب 1357 استفاده شد.
این عنوان رفته رفته فراگیر شد تا اینکه در آستانه پیروزی انقلاب و پس از آن در بین هواداران آیت الله خمینی و مسئولان حکومتی در سطوح مختلف عمومیت پیدا کرد. رسانه های رسمی نیز همواره از این عنوان استفاده می کردند.
اما با درگذشت آیت الله خمینی در سال 1368 و انتخاب آیت الله خامنه ای به عنوان رهبر جدید جمهوری اسلامی، عنوان “امام” چه توسط طرفداران رهبر جدید و چه توسط مسئولان جمهوری اسلامی هرگز برای خامنه ای مورد استفاده قرار نگرفت.
اتفاقی که بسیاری از تحلیلگران، دلیل اصلی آن را فاصله فراوان میان جایگاه اجتماعی و دینی آیت الله خمینی با جانشین خود، چه در میان افکار عمومی و چه در بین نیروهای سیاسی و نهادهای دینی مانند روحانیت می دانند.
با وجود این، نخستین فردی که از عنوان “امام” برای آیت الله خامنه ای استفاده کرد، حشمت الله طبرزدی، دبیرکل فعلی جبهه دموکراتیک ایران بود که اگرچه پس از دوم خرداد 1376 به یکی از مخالفان نظام جمهوری اسلامی تبدیل شد و هم اکنون نیز به علت شرکت در اعتراضات پس از انتخابات جنجالی 22 خرداد 1388 در زندان به سر می برد اما در اوایل دهه 70 شمسی با انتشار نشریاتی مانند “پیام دانشجو” مروج این عنوان و طرح مرجعیت دینی رهبر جدید جمهوری اسلامی بود.
اما عنوان امام هرگز برای آیت الله خامنه ای عمومیت پیدا نکرد؛ اتفاقی که رئیس اداره سیاسی سپاه آن را “اشتباهی بزرگ” دانسته و خواستار “اهتمام ویژه” برای “جبران اشتباهی” شده که در گذشته “به هر دلیلی” رخ داده است.
سردار جوانی نوشت: “وظیفه خود بدانیم که اولاً از رهبر معظم انقلاب اسلامی برای ادای حق جایگاهش، با عنوان امام خامنه ای یاد کنیم.”
“اعتراف به اشتباه بزرگ”
سردار جوانی بدون نام بردن از شخص یا گروه خاصی افزود که “شاید عده ای قلیل حساب شده مانع از به کار بردن این واژه برای مقام معظم رهبری در سال 1368 شده باشند” و نوشت: “دیگران نیز با این تصور که شاید تکرار این واژه برای دیگری از عظمت حضرت امام خمینی بکاهد، آن عده قلیل را تبعیت کردند.”
رئیس اداره سیاسی سپاه در تعریف خود از عنوان امام، توضیح داد که این عنوان به معنای “راهنما، پیشوا، رهبر و کسی که باید به او اقتدا کرد و از او تبعیت نمود” است.
سردار جوانی همچنین با اشاره به آنچه “نظریه سیاسی شیعه” نامید، این نظریه را مبتنی بر “اندیشه امت و امامت” دانست و افزود: “در نظام سیاسی اسلام، مردم در حکم امت و رهبر یا حاکم جامعه در حکم امام است.”
او در عین حال از “اعتراف افرادی از بزرگان پس از دو دهه به این اشتباه” خبر داد و با اشاره به آیت الله نوری همدانی، از مراجع تقلید طرفدار رهبر جمهوری اسلامی، نوشت: “پس از فتنه سال 88 یکی از مراجع عظام تقلید، یعنی حضرت آیت الله العظمی نوری همدانی، با صراحت اعلام کرد که اشتباه کردیم و باید از همان اول از ایشان با عنوان امام خامنه ای یاد می کردیم.”
این در حالی است که در مواضع رسمی و علنی این مرجع تقلید حامی حکومت که در سایت رسمی دفتر او موجود است، چنین تعبیری یافت نمی شود و او همواره از آیت الله خامنه ای با عناوینی مانند “مقام معظم رهبری” یاد کرده است.
با وجود این، سردار جوانی بدون اشاره مشخصی افزود که “اکنون مدتی است که در جامعه، بین مردم، مسئولان و در برخی از رسانه ها، به این مهم توجه می شود و از رهبر انقلاب اسلامی و ولی فقیه حاکم با عنوان امام خامنه ای یاد می گردد.”
سابقه اجبار رسانه ها
آنچه رئیس اداره سیاسی سپاه از آن به عنوان تئوری “امت و امامت” در نظریه سیاسی شیعه نام برده و استفاده از عنوان “امام خامنه ای” را بر مبنای آن دانسته، پیش از این توسط محمدعلی رامین، مشاور سابق محمود احمدی نژاد و معاون مطبوعاتی پیشین وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تبیین شده بود.
از سوی دیگر در حالی که عنوان یادداشت سردار جوانی در هفته نامه صبح صادق، “چرا امام خامنه ای؟” است، متن سخنرانی رامین در یکی از جلسات محفلی حزب الله نیز موجود است که در آن سخنرانی با عنوان “چرا امام خامنه ای؟” استفاده از این عنوان را بر مبنای تئوری “امت و امامت” در فقه شیعه برای رهبر جمهوری اسلامی ضروری عنوان می کند.
رامین که تا سال 1384 هیچ نشانی از او در بین چهره های سیاسی و رسانه ای جمهوری اسلامی وجود نداشت، از آن هنگام و همزمان با روی کار آمدن دولت نخست محمود احمدی نژاد، در عین حال که به ارائه مشاوره به رئیس دولت درباره موضوعاتی مانند دروغ بودن هولوکاست پرداخت، تئوری پردازی درباره به کار بردن عنوان “امام” برای آیت الله خامنه ای را نیز آغاز کرد. او در این زمینه چندین مقاله نوشت و سخنرانی های متعددی انجام داد.
با روی کار آمدن دولت دوم محمود احمدی نژاد در سال 1388، رامین به عنوان معاون مطبوعاتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی منصوب شد. او در این مدت نشریات و روزنامه های فراوانی را بدون برگزاری دادگاه، توقیف یا پروانه آنها را باطل کرد.
یکی از موارد اختلاف همیشگی رامین با مطبوعات در این بود که چرا آنها از عنوان امام برای آیت الله خامنه ای استفاده نمی کنند. او یک بار در جمع اعضای هیات تحریریه و جمعی از مسئولان خبرگزاری رسا (خبرگزاری حوزه های علمیه) در مورد تاکید بر واژه های امام و امت، گفت: “با استفاده از عنوان امام خامنه ای جریان سازی کنید و دشمنان اسلام را مستاصل کنید.”
به گفته رامین، هر کس از این عنوان برای نام بردن از رهبر جمهوری اسلامی استفاده نکند “خائن” تلقی می شد.
او در سخنرانی خود با عنوان “چرا امام خامنه ای؟” که تاریخ آن مشخص نیست نیز با تاکید بر تئوری امت و امامت، گفت: “به اسم اعزاز امام خمینی گفتند به جانشین‌اش نمی‌گوییم امام. انگار یکی به شما بگوید من چون خیلی شما را دوست دارم، افکار شما را می‌خواهم با شما دفن کنم.”
رامین پس از برکناری غیر منتظره از معاونت مطبوعاتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، هم اکنون عضو شورای مرکزی قرارگاه عمار است که از تعدادی از رادیکال ترین حامیان و طرفداران رهبر جمهوری اسلامی تشکیل شده است.
قدسی سازی در برابر مشروعیت زدایی
تاکید بر امام خواندن آیت الله خامنه ای توسط رئیس اداره سیاسی سپاه در حالی است که منتقدان و مخالفان رهبر جمهوری اسلامی، همواره او و طرفدارانش را به “تقدس نمایی” متهم می کنند؛ انتقادی که به دنبال اعتراضات به نتایج انتخابات مناقشه برانگیز دوره دهم ریاست جمهوری به شدت افزایش یافته است.
در این مدت و به دنبال سر دادن شعارهای مختلف توسط مخالفان رهبر جمهوری اسلامی در تظاهرات های خیابانی جنبش سبز، طرفداران آیت الله خامنه ای تلاش کرده اند با نمایش چهره ای قدسی و الهی از رهبر جمهوری اسلامی، هر گونه انتقاد و مخالفتی با او را مخالفت با اسلام و خداوند قلمداد کنند.
صدا و سیمای حکومتی ایران بیشترین نقش را در این زمینه ایفا کرده است؛ مسئله ای که حتی اعتراض برخی اصولگرایان مانند سایت “الف” زیر نظر احمد توکلی رئیس مرکز پژوهش های مجلس که خود از طرفداران رهبر جمهوری اسلامی است را برانگیخت.
از سوی دیگر آیت الله مصباح یزدی، از اصلی ترین روحانیون طرفدارحکومت پیش از این مخالفت با ولی فقیه را مانند “مخالفت با امامان شیعه” و در حد “شریک قائل شدن برای خدای یگانه” دانسته و کاظم صدیقی امام جمعه موقت تهران هم اظهارات “یکی از وزرا” را نقل کرده بود که گفته است ولی فقیه حتی حق دارد همسر رئیس دولت را طلاق بدهد و در این صورت “رئیس جمهور نمی تواند به او دست بزند.”
این همه در حالی است که آیت الله خامنه ای و رسانه های طرفدار او تلاش می کنند اینگونه وانمود کنند که رهبر جمهوری اسلامی مخالف تملق گویی دیگران درباره خود و استفاده از عناوین اغراق آمیز است.
در آخرین نمونه از این مسئله، رسانه های رسمی پس از دیدار اخیر نمایندگان مجلس هشتم با آیت الله خامنه ای، گزارش دادند که رهبر جمهوری اسلامی در پاسخ به تمجیدهای فراوان علیرضا دهقان، نماینده ایذه و مجری سابق اخبار ورزشی تلویزیون درباره خود، گفته: “این صحبت‌ها من را شرمنده می‌کند و هم به ضرر من است و هم به ضرر گوینده. این‌جور تعبیرات کمکی به پیشرفت کار نمی‌کند.”
در حالی که آیت الله خامنه ای پیش از این با استفاده از تعابیری مانند “امام المسلمین” که رسانه های طرفدارش در وصف او به کار می برند، مخالفت علنی نکرده است، مشخص نیست که او آیا عنوان “امام” را نیز جزو تعابیری می داند که به گفته خودش او را “شرمنده” می کند یا نه؟
موضع رسمی سپاه؟
یادداشت رئیس اداره سیاسی سپاه درباره لزوم نام بردن از آیت الله خامنه ای با عنوان امام در شرایطی است که چند روز قبل، علی سعیدی، نماینده ولی فقیه در سپاه گفته بود: “تخطی از فرمان ولی فقیه در حکم مخالفت با فرمان خدا و امام زمان است.”
سرلشگر محمدعلی جعفری، فرمانده کل سپاه نیز چند روز پیش تاکید کرده بود که “هر کس در هر طبقه و مقام و مسئولیتی که باشد باید در مقابل امر ولایت سر تعظیم فرو آورد.”
هفته نامه صبح صادق، ارگان اداره سیاسی سپاه پاسداران محسوب می شود اما آنگونه که پیش از این مسئول روابط عمومی و انتشارات این نهاد نظامی ـ امنیتی گفته بود “مواضع رسمی سپاه تنها از سوی فرماندهی کل، نماینده ولی فقیه و روابط عمومی سپاه اعلام خواهد شد.”
رمضان شریف از رسانه ها خواسته بود تا “از دامن زدن به برخی موضوعات که در شمار مواضع و دیدگاه‌های رسمی سپاه محسوب نشده و چه بسا ممکن است منجر به سوء استفاده دشمن و تشویش افکار عمومی شود، خودداری کنند.”
سپاه پاسداران انقلاب اسلامی که در سال های اخیر با حمایت رهبر جمهوری اسلامی و دولت محمود احمدی نژاد به قدرتمندترین نهاد سیاسی، نظامی، امنیتی و اقتصادی ایران تبدیل شده، طبق قانون اساسی جمهوری اسلامی، زیر نظر و کنترل مستقیم ولی فقیه اداره می شود و عزل و نصب تمام فرماندهان بلندپایه آن در اختیار رهبر جمهوری اسلامی است.
