عکس : رضاکیانیان د رنقش سر توماس مور
مروری بر زندگی و کارنامه‌ی رابرت بولت
رابرت بولت با آن‌که در مقام فیلم‌نامه‌نویس و همکاری با دیوید لین به موفقیت و شهرتی جهانی دست پیدا کرد، اما همگان نام او را همیشه با نمایش «مردی برای تمام فصول» به یاد می‌آورند. چهره‌ای که رابرت بولت از تامس مور، قهرمان نمایش به دست می‌دهد در کوتاه‌زمانی به استاندارد شخصیت سر تامس مور تبدیل می‌شود و با وجود تغییرها و تحریف‌های بسیار در سیمای تاریخی مور، همگان چهره‌ای که بولت از او تصویر کرده است را به عنوان اصل می‌شناسند؛ چهره‌ی مردی نستوه و از جان گذشته که همه‌چیزش را در راه ابراز عقیده‌اش از دست می‌دهد، اما از راهی که برگزیده است بازنمی‌گردد. تامس موری که بولت به تصویر می‌کشد، شهروندی است که خواهان حاکمیت قانون در تمامی زمان‌ها و در تمامی جغرافیاهاست. چنان که مور در جلسه‌ی دادگاه خطاب به رئیس هیئت منصفه می‌گوید:
«قانون چراغی در دست شما یا هرکس دیگری نیست تا با آن پیش پای‌تان را ببینید؛ قانون نه چراغ است و نه ابزاری دیگر. قانون معبری است که یک شهروند باید بتواند تا زمانی که در آن گام می‌زند در امنیت راه بسپارد.»
تعریف دقیقی که بولت از «قانون» به دست می‌دهد، تعبیری قرن شانزدهمی و منحصر به دوره‌ای تاریخی نیست، بلکه از منظری دیگر برکشیدن قانون به عنوان معبری است که مشروعیت و وجاهت خود را مستقیما از شهروندان جامعه دریافت می‌کند و نه از شخص پادشاه یا روحانی مذهبی.
عناصر سیاسی موجود در نمایش مردی برای تمامی فصول که به سادگی تمام در دل حماسه‌ای خواندنی بافته شده است، راز ماندگاری این اثر است و پر واضح است که مراد ما عناصر سیاسی به صرف کارکرد لغتی و دانش‌نامه‌ای آن نیست، بلکه موفقیت بولت از این روست که این عناصر را در یک‌پارچگی و وحدتی مثال‌زدنی به سادگی و شفافیت محض رسانده است. او مفاهیمی چون «اصلاحات»، «شهامت مدنی»، «استبداد سیاسی» و «تمامیت‌خواهی مذهبی» را به ساده‌ترین شکل ممکن در نمایش خود گنجانده است و کاربرد تمثیلی این مفاهیم در به وجودآوردن شخصیت‌هایی به یادماندنی سبب شده است تا هرکسی بتواند با آن ارتباط برقرار کند و شخصیت‌های نمایش را هم‌چون کمینه‌ای از جامعه‌ی خویش بگیرد.
رابرت بولت با نام کامل رابرت آکستون بولت، فرزند یک مغازه‌دار معمولی، در ۱۵ آگوست ۱۹۲۴ در سیلز منچستر به دنیا آمد. او در کودکی به مدرسه‌ی گرامر منچستر رفت و بعدها عنوان کرد که کم‌ترین بهره را از تحصیل در این مدرسه برده است. مور بعدها بعد وارد دانشگاه منچستر شد و در رشته‌ی تاریخ تحصیل کرد. ادامه‌ی تحصیل او در دانشگاه اکستیر، به یک سال معلمی در مدرسه‌ی کوچکی در مناطق روستایی دیوون انجامید و بعد با هفت سال معلمی در میل‌فیلد، ادامه پیدا کرد.
رابرت بولت برای رادیو نمایش‌نامه‌های بسیاری نوشت که به طور مستمر اجرا می‌شد. او به دنبال موفقیت یکی از نمایش‌نامه‌هایش به نام «شکوفایی گیلاس» که در یکی از سالن‌های تئاتر لندن به روی صحنه رفت، به طور جدی به نوشتن روی آورد و در سال ۱۹۶۰، دو نمایش‌نامه‌اش به نام‌های «ببر و اسب» و «مردی برای تمام فصول» هم‌زمان در وست‌اند به روی صحنه رفت و با موفقیتی باورنکردنی مواجه شد. بولت نخستین فیلم‌نامه‌ی خود را برای فیلم لورنس عربستان (۱۹۶۲) نوشت که در همان ابتدا، نامزدی جایزه‌ی اسکار را برایش به ارمغان آورد و به یکی از بهترین فیلم‌های دیوید لین تبدیل شد. همکاری او و لین با فیلم دکتر ژیواگو (۱۹۶۵) تداوم یافت و این بار، بولت در دومین تجربه‌ی نگارش فیلمنامه در طول زندگی‌اش، برنده‌ی جایزه‌ی اسکار شد.
در سال ۱۹۶۶، فرد زینه‌مان فیلم مردی برای تمام فصول را بر اساس فیلم‌نامه‌ای که بولت نوشته بود ساخت و این فیلم اغلب اسکارهای اصلی را از آن خود کرد و بار دیگر اسکار فیلمنامه، به متن اقتباسی بولت بر پایه‌ی نمایش‌نامه‌ی مردی برای تمام فصول تعلق گرفت. در سال ۱۹۷۰، «دختر رایان»، فیلم‌نامه‌ی بعدی بولت هم باز توسط دیوید لین به فیلمی ماندگار بدل شد.
بولت در سال ۱۹۷۲ تصمیم گرفت فیلم‌نامه‌ای از خودش را کارگدانی کند. در این فیلم به نام «لیدی کارولین لمب»، سارا مایلز همسر بولت ایفای نقش می‌کرد و باید گفت که شکستی برای کارگردان تازه‌کار قلمداد می‌شد. منتقدان فیلم او را ضعیف و ناموفق ارزیابی کردند و در کمال تعجب بیش‌تر انتقادها به فیلم‌نامه‌ی این اثر مربوط می‌شد! بولت در جریان این ناکامی، برای همیشه کارگدانی فیلم را کنار گذاشت.
بولت در ۱۹۸۴ با تلفیق دو فیلم‌نامه‌ی متفاوتی که پیش از آن برای دیوید لین نوشته بود، فیلم‌نامه‌ی «شورش» را اجرا کرد که راجر دانلدسون در ۱۹۸۴ و با استفاده از بازیگرانی چون مل گیبسون، آنتونی هاپکینز، ادوارد فاکس، دنیل دی لوییس، لیام نیسن و لارنس الیویر، آن را به یکی از بهترین فیلم‌های خود بدل ساخت و در ۱۹۸۶، رولند جافی با بهره‌گیری از فیلم‌نامه‌ی استادانه‌ی بولت و حضور بازیگرانی چون رابرت دنیرو و جرمی آیرونز، همین کار را در فیلم مأموریت مذهبی انجام داد.
رابرت بولت، خالق آثار ماندگار و فراموش‌نشدنی در دوازدهم فوریه‌ی ۱۹۹۵، در سن ۷۱ سالگی در پترزفیلد درگذشت.
