گفت و گو با صدرالدین شجره
عشق به کار، منبع صبرمان است….
صدرالدین شجره، پس از اکبر مشکین و رامین فرزاد و سبکتکین سالور، از نسل دومی های رادیو است. پانزده ساله بود که پایش به محیط رادیو واستودیوهای صدا باز شد. تا بتواند از همان سنین نوجوانی در کنار بزرگان این حرفه، نجربه بیاندوزد. هر چند که تحصیلات آکادمیک او در رشته ی دندانپزشکی است، اما دغدغه تئاتر و نمایش، او را در استودیوهای رادیویی نگه داشت تا با بهره گیری از استعداد ذاتی؛ فن بیان خوب و صدای تاثیرگذارش و نیز آموزش مناسبی که دیده است به دلمشغولی همیشگی اش، نمایش، بپردازد. او می گوید که تئاتر را به درون استودیو برده است… این گفت و گو را در ادامه دنبال کنید…
شما هم در زمینه بازیگری تئاتر فعالیت داشتید، هم تلویزیون وهم سینما.برایتان کدام بخش لذت بخش بوده است؟
بیش از همه بازیگری رادیو.
چرا؟
دربازیگری رادیو قوه تخیل هرکسی، چه کننده کار وچه مخاطب بیش از پیش فعالیت دارد واین باعث طراوت است. برای من لذت بخش است وقتی داستان یا نمایشی را تخیل می کنم وآن را می شنوم و یا اجرا می کنم.
سال هاست که در رادیو کار می کنید. با توجه به وضعیت اقتصادی ناخوشایند این بخش، تاکنون شده است که از آن برنجید وترجیح بدهید که دیگر فعالیت نداشته باشید؟
بله.این اتفاق در سال های قبل افتاده است.تنها من هم نیستم بلکه برای همه همکاران من فشار های زیادی به وجودآمده که باعث شده است تا خستگی از تن و جانمان به در نشود… اما همان عشق به کار منبع صبرمان بوده است.
چه تفاوت هایی میان یک بازیگر رادیو ومجری رادیو وجود دارد؟
فرق چندان زیاد ندارد.هر دو آنها باید تلاش کنند تا سوئیچ را یاد بگیرند و بر ابعاد بیانی تسلط داشته باشند.کار درفضای رادیویی ایران با این تکنولوژی فقیر بسیار سخت است.در همه دنیا از مونرینگ های ایجاد پرسپکتیو برای طراحی اتمسفر استفاده می کنند اما درایران این وظایف هم به عهده بازیگر است.این بازیگر ومجری هستند که باید به یک زبان خارجی تسلط داشته باشند وبه آوا ها وضمائم لغات زبان خود.
یک نمایشنامه رادیویی چگونه انتخاب و به اجرا درمی آید؟
نمایشنامه براساس توانمندی های نویسنده ویا درامامور به نگارش در می آید.سپس آن را تحویل سردبیر می دهند.وظیفه سردبیر نظارت مستقیم ساختمان وساختار نمایشنامه به همراه ویژگی ها وحال وهوای آن است.او مشرف به کار و کارگردانان واحد های نمایش است وتشخیص می دهد که چه نمایشی را چه کسی کارگردانی کند.سپس متن را به کارگردان مدنظر می دهد ودرنهایت انتخاب بازیگر وتمرین واجرا.درتمام طول مدت سردبیر به عنوان مدیر برنامه ناظر بر کار است.
بنابراین نمایشنامه را خود کارگردان انتخاب نمی کند؟
خیر.نمایشنامه را سردبیر به کارگردان تحویل می دهد.البته آن سردبیر با توجه به شناختی که از کارگردانان وتوانمندی هایشان درگونه های مختلف اجرا دارد متن را به افرادی با شاخصه های مدنظر خود می دهد و این چنین است که انتخاب ها شکل می گیرد.
یک بازیگر برای انتخاب شدن باید چه امتیازاتی داشته باشد؟
هرکارگردانی بازیگران خود را می شناسد.این به آن معنا نیست که هرکارگردانی تیم خود را داشته باشد.بلکه منظور این است که کارگردانان با مطالعه ای که صدای بازیگران رادیو دارند به این نتیجه می رسند که یک نقش مناسب کدام بازیگر است.اما فاکتورهای لازم به جهت کلی برای اجرا در رادیو، صدای مناسب و قدرت مانور صدایی بالا است.دور صدای هر بازیگر در اجرا بسیار مهم است.
چه رابطه ای بین کار مشترک بازیگران در رادیو وتئاتر وجود دارد؟
اغلب بازیگران رادیو از تئاتر می آیند.یعنی آموزش های صدایی کارآمد وجنس موسیقیایی صدا از نظر کلی در تئاتر آموزش داده شده است و در رادیو ما به بازیگران درباره کار با میکروفون تعلیم می دهیم.ضمن اینکه اساسا بازیگران تئاتر در رادیو وبازیگران رادیو در تئاتر موفق هستند.
منظور از جنس موسیقیایی چیست؟
شناخت هارمونیک موسیقی درفن بیان ودردست داشتن لحن وبیان درهرشرایطی برای یک بازیگر.
تولید یک تئاتر رادیویی تا چه مدتی زمان می برد؟
بستگی به شرایط و حجم پیس دارد.اگر همه چیز در شرایط نرمال باشد که معولا این چنین نیست به هرحال برای یک نمایش 30 دقیقه ای کمتر از 10 روز زمان لازم است.حالا این روزها می تواند به سه یا چهار یا هشت روز برسد.
فکر می کنید نمایش رادیویی با توجه به پیشرفت تکنولوژی همچنان مخاطب گذشته را به همراه دارد؟
به طور حتم پیشرفت تکنولوژی در کمرنگ شدن مخاطب ما بی تاثیر نبوده است اما ما هم تا این زمان دست بردست نگذاشتیم وتماشا کنیم. مسلماً جنبه های بصری رسانه های تصویری مثل تلویزیون اغواگری به وجود می آورد و این یک واقعیت است همان طور که از قدیم هم گفته اند، از دل برود هر آنچه از دیده رود. تصویر به هر حال جذابیت دارد، اما ما باید این هوشیاری و آگاهی را به خرج بدهیم که چه میزان از وقت مان را در اختیار یک رسانه قرار دهیم.