وضعیت کمبود کاغذ در بازار ایران، هم‌چنان ادامه دارد و با گذشت یکسال پس از افزایش تدریجی قیمت آن، اکنون دیگر علاوه بر بازار کتاب و نشریات غیردولتی، باعث نگرانی مدیران نشریات دولتی نیز شده است.
در حالی که پیش از این بسیاری از مدیران نشریات مستقل و همچنین ناشران غیردولتی از وضعیت کمبود کاغذ ابراز نگرانی کرده بودند، اکنون بیژن مقدم، مدیرمسوول روزنامه جام جم، نیز به صف معترضان پیوسته است. وی ضمن انتقاد از دولت گفته است: “کسی به فکر مطبوعات نیست و وزارت ارشاد و دستگاه‌های ذیربط اعلام کردند که حمایت خواهیم کرد اما متأسفانه مسئولان برنامه‌ای برای حل این مشکل ندارند. بیشترین مشکلاتی که ما در زمینه کاغذ مطبوعات داریم بخشی از آن مربوط به شرایط اقتصادی امروز است و بخش دیگر آن مربوط به دستگاه‌های داخل کشور است که باعث می‌شوند وضعیت کاغذ یک وضعیت نا به هنجاری باشد”.
وی همچنین اضافه کرده: “تا همین لحظه هیچ کار جدی برای اداره و مدیریت قیمت کاغذ صورت نگرفته است. همچنین کارهایی در کمتر از یکسال گذشته انجام شده که به افزایش قیمت کاغذ منجر شده است. کاغذ قبلاً جزء ۲۲ قلم کالایی بود که تعرفه گمرکی نداشت، اما در سال گذشته طی یک بخشنامه‌ای متأسفانه ۶ درصد برای واردات کاغذ تعرفه تعیین کردند و جالب اینجاست که در مهرماه سال ۹۰ این بخشنامه ابلاغ شد و عطف شد به اول فروردین ماه سال ۹۰، یعنی گفتند از اول سال ۹۰ هر کسی که کاغذ وارد کرده است. باید این ۶درصد را بپردازند که این خلاف قانون است”.
مقدم گفته است: “جدیداً گرفتن استاندارد کاغذ را برای واردات کاغذ اجباری کرده‌اند، اما زمانش طولانی است، یعنی خود تاجران کاغذ می‌گویند که ۱۵روز طول می‌کشد که استاندارد کاغذ را بگیریم. در این زمینه رئیس استاندارد قول داده که این زمان را کاهش دهد”.
سخنان مقدم در حالی بیان شده است که پیش از این داریوش رضوانی، مسئول کارگروه بررسی راه‌های تأمین کاغذ مورد نیاز ناشران و چاپخانه‌داران، اوایل هفته گفته بود: “نماینده تشکل‌ها و اتحادیه‌ها در نشست حاضر شدند و دغدغه‌ها مطرح شد، از جمله اینکه درخواست داشتند تشریفات گمرکی زمینه را فراهم کند تا تشکل‌ها هم ثبت سفارش داشته و کاغذ وارد و نیازها را مرتفع کنند. یکی از مباحث مطرح شده این بود که افرادی که با ارز مرجع کاغذ وارد کرده‌اند، آن را توزیع نمی‌کنند، درخواست شده بود آن واردکنندگان که با ارز مرجع کاغذ را وارد کرده‌اند معرفی شود، چرا که آنها حاضر به توزیع کاغذ نیستند”.
وی همچنین اضافه کرده بود: “تشکل‌ها از تشکیل کارگروه حل مشکل کاغذ ابراز رضایت کرده و آن را یک گام به جلو دانستند که می‌تواند وضعیت کاغذ را سامان بخشد؛ با همکاری تشکل‌ها در حوزه چاپ، نشر و توزیع کاغذ اعلام آمادگی کردند کاغذ را با ثبت سفارش وارد و توزیع کنند، دوم اینکه درخواست داشتند تا حد ممکن سیستم بانکی تسهیلات ارزان و مناسب ارائه کند تا بتوانند با همان ارز رقابتی که در بازار وجود دارد کاغذ را توزیع کنند، از سوی دیگر معتقدند قیمت کاغذ قیمت واقعی نیست و دارای حباب است، به دلیل اینکه با همین قیمت رقابتی بازار (غیر مرجع) اگر محاسبه کنیم کاغذ باید حدود ۶۰ تا ۶۵ تومان توزیع شود و عدد موجود واقعی نیست”.
پیش از این اسرافیل عبادتی، مدیر مسئول روزنامه کار و کارگر، نیز درباره مشکلات بازار کاغذ گفته بود: “یکی از مهمترین مشکلات کاغذ، کمبود شدید آن در بازار است که این مساله مشکلات زیادی را برای صاحبان نشریات و روزنامه‌ها ایجاد کرده است. تنها کارخانه تولید کاغذ در داخل، کارخانه چوب و کاغذ مازندران است که درحال حاضر حالت نیمه تعطیل دارد. در بحث واردات نیز، وزارت بازرگانی متولی امر است که در آن بخش هم، روز به روز با کاهش واردات مواجه هستیم. این مساله در حالی است که ما هر روز شاهد این هستیم که انواع و اقسام کالاهای غیرضروری به آسانی و به مقدار بسیار زیاد وارد کشور می‌شوند. این امر در کشوری که مسئولان آن ادعای توسعه امور فرهنگی را دارند، جای تعجب و افسوس دارد”.
عبادتی آن زمان درباره نشریات دولتی گفته بود: “نشریات دولتی به دلیل پشتوانه اقتصادی قوی، با چنین مشکلاتی روبرو نیستند. قیمت کاغذ خام روزنامه‌های دولتی، بسیار بیشتر از قیمت فروش آنها است.به عبارت دیگر قیمت تمام شده بعضی از روزنامه‌های کثیرالانتشار دولتی، چند ده برابر روی صفحه آنها است”.
وضعیت خراب بازار کاغذ پیش از این نیز با واکنش‌های مختلفی مواجه شده بود. از جمله، انجمن نویسندگان کودک و نوجوان در نامه‌ای به رئیس کل بانک مرکزی خواستار بازگشت کاغذ به فهرست کالاهای اساسی شده و کنار گذاشتن کاغذ تحریر از فهرست کالاهای مشمول سهمیه‌ی ارزی را در گرانی بی‌رویه‌ی آن موثر دانسته و خواستار مدیریت صحیح و حمایت‌های ارزی از واردات کاغذ شده بود.
