بحران ارزی بی سابقه در ایران به حوزه خدمات درمانی و دارویی رسیده و بنا به گزارش های رسمی، بیش از ۹۰ قلم داروی حیاتی در کشور نایاب شده است. این درحالیست که مسئولان مدام از کشف و ساخت داروهای پیشرفته خبر می دهند اما اینک شهروندان از یافتن قرص های ساده معده و یا آمپول های معمولی نظیر پنی سیلین عاجز مانده اند.
داروهای نایاب در ایران طیف وسیعی را شامل شده به طوری که بنا به گزارش سایت تجارت نیوز، از قرص های ساده معده نظیر “کلیدینیوم سی” و آنتی بیوتیک ها تا داروهای شیمی درمانی بیماران سرطانی و بیماران تالاسمی را در بر می گیرد.
این سایت در گزارشی در اینباره نوشت: “لیست داروهای نایاب در کشور از نزدیک ۳۰ قلم دارو در پنج ماه گذشته در حال حاضر به ۹۰ دارو رسیده است. این لیست شامل ۵۰ قلم داروی وارداتی و ۴۰ قلم داروی تولید داخل است که از داروهای حاجب برای رادیولوژی تا درمان دیابت، داروهای شیمی‌درمانی و انواع داروهای بیماری‌های خاص و سایر نارسایی‌های معمولی دیگر گسترده است. هر چند ایران در برهه‌هایی از زمان با لیست نایابی بیش از ۳۰۰ قلم دارو نیز مواجه بوده است ولی نقطه تمایز آن دوران با الان در تحریم‌های شدید‌تری است که در حوزه پولی و بانکی وجود دارد و عملاً فرآیند واردات دارو و مواد اولیه را با مشکل جدی مواجه می‌کند. در ضمن آشفتگی‌های روانی ناشی از تحریم‌ها در حوزه سلامت امروز شاید چند برابر سال‌های قبل باشد و راهکاری هم برای کاهش این لیست هنوز از طرف وزارت بهداشت وجود ندارد و احتمالاً باید منتظر اضافه شدن به این لیست در آینده نیز باشیم”.
این گزارش افزوده است: “افزایش شدید قیمت برخی از اقلام دارویی (۳۰ تا ۴۰درصد) در طی دو سه ماه گذشته باعث شده که برخی از بیماران از ادامه روند درمان خود باز بمانند. در حال حاضر بسیاری از بیماران دیابتی یا سرطانی با مراجعه به داروخانه‌ها درخواست تعداد زیادی دارو می‌کنند که این عامل نه‌تنها داروخانه را با کمبود دارو مواجه می‌کند بلکه بیماران نیز در نگهداری تعداد زیاد دارو دچار مشکل می‌شوند و در بسیاری از موارد داروها در منزل بیماران فاسد می‌شود. این مشکل باعث شده است تا داروخانه ۱۳ آبان مهم‌ترین داروخانه فروش داروهای خاص در کشور سیستم سهمیه‌بندی دارو را برای فروش در پیش گیرد”.
این گزارش، تحریم ها و بحران ارزی را عامل اصلی بحران دارویی در ایران دانسته و از توقف ورود مواد اولیه برای داروهای تولید داخل خبر داده و در ادامه درباره داروهای خارجی هم نوشته است: “گذشته از کمبود مواد اولیه، بعد محسوس‌تر این جریان در رابطه با نایابی و کمیابی اقلام دارویی ایرانی و خارجی است که گاه به صورت دوره‌ای از دسترس دور می‌شوند و گاهی نیز این دوره‌ها از سال هم تجاوز می‌کند. در حال حاضر بیشتر از ۸۰ درصد مواد اولیه مورد نیاز برای تولید داروهای داخلی وارداتی است. در مواردی مشاهده می‌شود که داروهای یک شرکت خاص به طور کلی از قفسه‌های دارو خالی شده‌اند. به عنوان مثال، بسیاری از محصولات شرکت‌های pfizer آمریکا، apotex کانادا و hexal آلمان را دیگر در داروخانه‌ها نمی‌بینیم. با اینکه نوع داخلی این داروها فعلاً در داروخانه‌ها کم و بیش وجود دارد اما مصرف نمونه داخلی همواره با عوارضی همراه بوده است”.
چین حاضر به فروش دارو به ایران نیست
سایت فرارو نیز در گزارشی از نایاب شدن دارویی که جهت کنترل بیماری ام.اس مورد استفاده قرار می گیرد خبر داده و قیمت آن را در بازار قاچاق تا یک میلیون تومان برای هر عدد عنوان کرده است.
فرارو می نویسد: “داروی بتافرون خارجی جهت درمان بیماران مبتلا به ام اس درحال حاضر در داروخانه ها وجود ندارد و شرکت های توزیع کننده هم پاسخگو این امر نیستند. داروی بتافرون خارجی که برای کنترل علائم بیماری ام اس و درمان آن مورد استفاده قرار می گیرد درحال حاضر در داروخانه های مهم از جمله ۲۹ فروردین و هلال احمر وجود ندارد و همین امر مشکلات زیادی برای این دسته از بیماران ایجاد کرده و شرکت پخش کننده نیز اعلام کرده تا ۱۰ روز آینده هم این دارو به دست بیماران نمی‌رسد. برخی از پزشکان معتقد هستند که این دارو باید از نوع خارجی مصرف شود و نوع ایرانی را برای بیماران خود تجویز نمی‌کنند به همین دلیل نایاب شدن این دارو باعث شد تا جمع کثیری از بیماران مقابل داروخانه‌ها تجمع کنند. گفتنی است، هزینه این دارو با بیمه تأمین اجتماعی ۲۵۶هزار تومان و دیگر بیمه‌ها تا ۶۰۰هزار تومان هم می‌رسد اما خرید آزاد آن بیش از یک میلیون تومان است”.
کمبود ارز موجب بحران دارویی شده است
همزمان روزنامه همشهری نیز از عدم اعطای ارز به وارد کنندگان دارو در مرکز مبادلات ارزی خبر داده و نوشته: “با وجود قرار داشتن دارو و تجهیزات پزشکی در اولویت دوم کالاهای مشمول دریافت ارز مرجع، بسیاری از واردکنندگان این گروه کالایی نه‌تنها قادر به دریافت ارز ۱۲۲۶ تومانی نیستند بلکه برای دریافت ارز از مرکز مبادلات ارزی هم مشکلات جدی‌ای دارند. در حال حاضر تعیین مشمولان دریافت ارز مرجع به وزارت بهداشت واگذار شده و همین امر سبب گزینش برخی واردکنندگان دارو و تجهیزات پزشکی و ارجاع برخی دیگر به مرکز مبادلات ارزی شده است. به‌گفته برخی واردکنندگان حاضر در این مرکز، هم‌اکنون بیمارستان‌ها و مراکز پزشکی بسیاری به این قبیل کالاها نیاز دارند اما با گزینشی‌شدن تخصیص ارز عملا قیمت بسیاری از این کالاها افزایش یافته و عرضه آنها محدود شده است.برخی دیگر نیز با گلایه از رویه موجود، اختصاص ارز در مرکز مبادلات را به‌نحوی توصیف می‌کنند که بسیاری از کالاهای با اهمیت کمتر ارز مورد نیاز برای واردات کالاهای ضروری را دریافت کرده‌اند. با وجود این، اختصاص یورو برای واردات از کشور چین در این مرکز محدودیت خاصی ندارد اما این امر هم مشکل دارویی‌ها را حل نکرده است؛ چراکه کشور چین اعلام کرده که صرفا با یوان ـ- واحد پول رسمی این کشور -ـ حاضر به معامله با تجار ایرانی است”.
بحران دارو در کشور به حدی جدی است که وزیر بهداشت دولت احمدی نژاد، روز گذشته در یک همایش دولتی از تامین نشدن ارز مورد نیاز برای واردات دارو به شدت انتقاد کرده و گفته است: “سالانه مبالغی ارز در اختیار شرکت های خصوصی قرار می‌گیرد تا بتوانند دارو و ملزومات پزشکی مورد نیاز مردم را تامین و به کشور وارد کنند. این موضوع در مورد داروهای ساخته شده و مواد اولیه و همچنین تجهیزات پزشکی است. از اسفند سال گذشته به شدت پیگیر این قضیه بودیم اما به یک باره متوجه شدیم که ارز خیلی کمتر از میزان مورد نیاز در اختیار شرکت ها قرار گرفته است. بعد از اتفاقاتی که اخیرا افتاده، تحرکاتی صورت گرفته و بانک مرکزی قویتر به میدان آمده است. به هیچ وجه نتوانستیم به میزان ارزی که باید در ۶ ماه اول سال در اختیار شرکت ها قرار می‌گرفت تا بتوانند مواد اولیه و داروها را تامین کنند، دست یابیم. این رقم اصلا قابل قیاس نیست که بخواهم آن را عنوان کنم اما اخیرا حرکت هایی در این زمینه صورت گرفته است”.
او افزوده است: “مبالغ بسیار کمی ارز برای همه مواد اولیه و داروها در اختیار گذاشته شده که در مقابل نیازها ناچیز است. امیدواریم برای تامین ارز مرجع برای دارو تعهد و قول بانک مرکزی و همکاری بانک‌های عامل را داشته باشیم. روی سخن من با بانک های عامل است که همکاری لازم را داشته باشند و زمانی که بانک مرکزی شرکت ها را به آنها معرفی می‌کند، برای در اختیار قرار دادن ارز لازم با این شرکتها همکاری کنند”.
واردات ۵۰ میلیون یورو لوازم آرایش با اعتبار ارزی دارو
همزمان با اظهارات وزیر بهداشت، علی کائیدی، نایب رئیس اول کمیسیون بهداشت و درمان مجلس هم به سایت خانه ملت گفته است: “هم‌اکنون اسامی شرکت‌های واردکننده لوازم آرایشی و دریافت‌کننده ارز دولتی مشخص نیست، گفت:” متأسفانه از ۱۰۶ میلیون یورو اعتبار خرید دارو، حدود ۵۰ میلیون یورو به واردات لوازم آرایشی اختصاص داده شده که این موضوع بسیار تأسف‌بار است. اختصاص ارز برای واردات این محصولات، کم ارزش بودن دارو از نگاه مسئولان به شمار می‌رود.باید اسامی شرکت‌های دریافت کننده ارز دولتی دارو مشخص شود. به طور حتم مجلس خواستار اعلام اسامی این شرکتها از سوی بانک مرکزی است. با توجه به شرایط نامناسب واردات دارو، تمام اعتبارات باید در این بخش تخصیص داده شود”.
معاون دارویی وزارت بهداشت: بحران دارویی
محمدرضا شانه ساز معاون دارو سازمان غذا ودارو وزارت بهداشت هم دیروز در گفتگو با باشگاه خبرنگاران،از عنوان “بحران دارویی” برای توصیف شرایط استفاده کرده و گفته است: “برخلاف شعارها وزارت بهداشت کمتر وارد مسائل سیاسی می شود ولی با او رفتار سیاسی می شود. برخلاف اینکه اعلام می کنند، دارو در مقوله تحریم نیست با معضلاتی که برای بانک ها ومبادلات ارزی بوجود آورده لذا تلاش دارند عرصه دارو را برای ما دچار تشویش وبحران کنند”.
