پرچم ایران در دستشان است و لبخندی کمرنگ بر لبشان، آمده‌اند تا با حضور در ورزشگاه، تیم ملی والیبال کشورشان را که در مقابل تیم ملی برزیل مسابقه می‌دهد، حمایت کنند. زنان برزیلی و همسران مقامات از جلوی چشمانشان عبور می‌کنند و وارد استادیوم می‌شوند؛ اما آنها اجازه ورود نمی‌یابند تا لبخند تلخشان در عکس‌هایی که پشت در بسته می‌گیرند ثبت شود و برگ دیگری باشد از دفتر ممنوعیت زنان ایرانی برای ورود به ورزشگاه‌ها. صبا شعردوست، روزنامه‌نگار ساکن تهران یکی از همان زنانی است که روز جمعه ۲۳ خرداد، پشت درهای بسته استادیوم ۱۲ هزار نفری آزادی حضور داشته است. او به “روزآنلاین” می‌گوید که این زنان با وجود اینکه می‌دانستند امکان پا گذاشتن به درون ورزشگاه اندک است؛ آمده بودند تا نابرابری و تبعیضی را که در حقشان اعمال می‌شود را نشان دهند.
او توضیح می‌دهد: “ورود به استادیوم حق من هست و این حق را فدراسیون جهانی والیبال هم تایید کرده است. ما هم از چند روز پیش از بازی که بحث ممنوعیت ورود خانم‌ها به استادیوم مطرح شده بود، پیگیریهای زیادی کردیم. سعی کردیم حتی به مسئولان ورزشی دسترسی پیدا کنیم، اما به هر ترتیب نشد.”
این روزنامه‌نگار در بیان برخورد مسئولان ورزشگاه می‌گوید: “واقعیت این است که برخورد بدی از آنها ندیدیم؛ اول که جمع شدیم فقط سعی کردند ما را به جایی هدایت کنند که جلوی ورودی نباشیم. اما چیزی که برخورنده بود موقع عبور ماشین زنان برزیلی اتفاق افتاد. ما اعتراض کردیم که ما هم مثل آنها زن هستیم و می‌خواهیم وارد استادیوم بشویم اما مسئول حراست گفت که اینها پاسپورت دارند و برزیلی هستند، شما که پاسپورت برزیلی ندارید؛ نمی‌توانید. ما واقعا نارحت شدیم. بعد از آن هم کلا ما را نادیده گرفتند، انگار که وجود خارجی نداریم.”
تلاش‌های بعدی زنان هم برای ورود با این پاسخ که “مسئول حراست اجازه نمی‌دهد” رو به رو شده است. صبا شعردوست در ادامه می‌گوید: “مسئول حراست عنوان کرد که ورود زنان تنها در بازی‌های برزیل ممنوع است و از بازی بعدی که با لهستان است، زنان می‌توانند حضور داشته باشند.” شعردوست در عین حال عنوان می‌کند که هیچ یک از زنان این حرف را جدی نگرفته چرا که به نظر می‌رسیده این وعده تنها برای از سر باز کردن زنانِ حاضر در محل بوده است.
او پیش‌بینی می‌کند در دیگر مسابقات زنان بیشتری به ورزشگاه‌ها مراجعه خواهند کرد، هر چند باز هم پشت درهای بسته بمانند.
این روزنامه‌نگار ورزش‌دوست به تعهد فدراسیون والیبال ایران به فدراسیون جهانی نیز اشاره می‌کند: “عملا نمی‌توانند مانع حضور زنان در ورزشگاه شوند و اگر این روند ادامه پیدا کند قطعا منجر به حذف تیم ملی والیبال از مسابقات می شود. بنابراین اتفاقی که می‌افتد این است که گزارش‌های غلط تهیه و ارسال می‌کنند؛ برای مثال می‌گویند هیچ متقاضی زنی برای حضور در استادیوم نداشتیم. یکی از دلایلی که ما رفتیم جلوی استادیوم همین بود، که بگویم ما متقاضی ورود به ورزشگاه هستیم.”
به گفته شعردوست بیش از ۲۰ زن که در بین آنان تنی چند از فعالان مدنی از جمله ژیلا بنی‌یعقوب، شیوا نظرآهاری، عاطفه نبوی و میرا قربانی‌فر نیز حضور داشته‌اند از ساعت ۱۹ تا ۲۱:۳۰ روز جمعه پشت در ورزشگاه ۱۲هزار نفری آزادی ماندند و خواستار حضور در ورزشگاه شدند.
زنان در خانه بنشینند و دعا کنند
“بهتر است خانم‌ها در خانه بنشینند و برای تیم خود دعا کنند” این را محمود افشاردوست، دبیر فدراسیون والیبال ایران چند روز قبل از برگزاری مسابقه ایران و برزیل گفته و ادامه داده است: “ممنوعیت برای حضور بانوان در ورزشگاه ها به طور کلی وجود دارد و تنها به والیبال مربوط نمی شود. در واقع شرایط برای حضور بانوان مساعد نیست.”
او همچنین در پاسخ به این سوال که “چرا در گذشته این شرایط وجود نداشت و زنان برای تماشای والیبال به ورزشگاه ها می آمدند؟” عنوان کرد: “بعد از حضور آنها متوجه شدیم که این آمادگی وجود ندارد. هر چند که مانند فوتبال در ورزشگاه های والیبال مشکلات فحاشی و الفاظ نامناسب وجود ندارد اما زیرساخت‌های فرهنگی هنوز مهیا نیست.”
سخنان این مقام مسئول در فدراسیون والیبال در حالی عنوان می‌شود که هادی حسینی، عضو فراکسیون ورزش مجلس با بیان اینکه زنان همچون مردان حق دارند که مسابقات لیگ جهانی والیبال را از نزدیک تماشا کنند، گفته است: “وزارت ورزش و جوانان باید این مساله را پیگیری کند و اگر مشکلی وجود دارد آن را رفع کند. اکنون در جامعه، زنان و مردان در کنار هم در اتوبوس و تاکسی می نشینند و ورزشگاه هم تفاوتی با دیگر قسمت های جامعه نمی کند.”
مشاور ورزش معاونت امور زنان رییس جمهور هم با اعلام مخالفت با ممنوعیت ورود زنان به استادیوم والیبال قول پیگیری این مساله را در این معاونت داده است. طاهره طاهریان، گفته است: “من به عنوان یک کارشناس ورزش با این ممنوعیت مخالفم و فکر می کنم که می توان تدابیری اندیشید که حضور خانم ها برای دیدن این بازی ها منعی نداشته باشد. بسیاری از بانوان علاقه مند به دیدن این بازی ها هستند و درگذشته هم این امکان وجود داشت که برای تماشای والیبال زنان هم به ورزشگاه بیایند بنابراین قطعا این مساله را از طریق معاونت امور زنان از فدراسیون والیبال پیگیری خواهیم کرد.”
شهیندخت مولاوردی، معاون امور زنان و خانواده ریاست جمهوری پیش‌تر گفته بود: “ما رایزنی‌های خودمان را در مورد بازی روز ۲۵ خرداد شروع کرده و امیدواریم این مشکل حل شود و خانم‌های علاقه‌مند به این ورزش بتوانند روز یکشنبه در استادیوم حضور پیدا کنند.”
صبا شعردوست روزنامه‌نگاری که با “ روز” گفت‌وگو می‌کند نیز از پیگیریهای برخی فعالان زن که پشت درهای بسته مانده بودند، خبر می‌دهد: “سعی کردیم از طریق معاونت امور زنان ریاست‌جمهوری پیگیری کنیم و تا جایی که من اطلاع دارم ایشان هم تلاش‌هایی در این زمینه کرده‌اند که هنوز به نتیجه‌ای نرسیده است.
او ادامه می‌دهد: “با معاون سیاسی استاندار هم صحبت‌هایی شده و ایشان گفته بود که قرار است مجوزهایی صادر بشود، ولی دیدیم که عملا این‌طور نشد.”
زنان محروم در دولت احمدی‌نژاد و روحانی
برخلاف فوتبال، والیبال جزو ورزش‌هایی است که در مقاطعی از تاریخ جمهوری اسلامی، زنان ایران توانسته‌اند آن را از نزدیک تماشا کنند. اما حالا دو سال است که برای والیبال هم حکم ممنوعیت حضور زنان و برگزاری مسابقات در فضایی مردانه صادر شده است. برخی این موضوع را به موفقیت‌های تیم ملی والیبال در یکی دو سال گذشته و اقبال عمومی به این ورزش و توجه رسانه‌ها نسبت داده‌اند. چرا که هنوز هم بانوان را به عنوان تماشاچی در مسابقات لیگ‌هایی مثل بسکتبال می‌توان دید.
محمود احمدی‌نژاد در نخستین سال ریاست جمهوری پیگیر حضور زنان در ورزشگاه‌های فوتبال بود اما نه تنها موفق نشد که در پایان دوره ریاست‌جمهوری او، تماشای زنده والیبال هم برای زنان ممنوع شد. در یک سالی که از ریاست جمهوری حسن روحانی هم می‌گذرد، وضع بر همین منوال است. وقتی شادی برای دومین بار در هفته پایانی خردادماه ۱۳۹۲ به سراغ ایرانیان آمد و پس از خوشحالی پیروزی حسن روحانی درانتخابات ریاست جمهوری، نوبت به جشن صعود تیم ملی فوتبال کشور به جام جهانی ۲۰۱۴ برزیل رسید، آن شادی جمعی هم “مردانه” برگزار شد.
در ۲۹ خرداد سال گذشته، ده‌ها زن ایرانی که برای شرکت در جشن صعود تیم ملی فوتبال ایران به محل استادیوم ۱۰۰هزار نفری آزادی رفته بودند پشت درهای بسته ماندند تا جشن صعود مردانه، سوت و کور برگزار شود. زنان در حالی در گرمای خردادماه تهران به ورزشگاه راه نیافتند که کمتر از یک چهارم ظرفیت ورزشگاه پر شده بود. گزارش‌های رسیده به روز هم حاکی از برخورد خشونت‌آمیز پلیس و بازداشت چند تن از مردان حاضر در جمع زنان بود.
این اولین تلاش ناکام برای حضور در استادیوم آزادی نبود، بلکه در سال‌های اخیر تلاش‌هایی هم برای باز کردن راه ورود به استادیوم‌ها صورت گرفته اما به نتیجه نرسیده است. آسیه امینی، روزنامه نگار و فعال حقوق زنان در خصوص تاریخچه این تلاش‌ها پیش‌تر به روز گفته بود: “اولین باری که برای حضور زنان در استادیوم‌های ورزشی، یک کنش جمعی از طرف فعالان جنبش زنان ساماندهی شد، سال ۱۳۸۴ بود. می دانستیم که حضور زنان در ورزشگاه‌ها به ویژه برای تماشای فوتبال، منع قانونی ندارد و تصمیم گیری مدیران، اجرایی و در حد مقررات است نه قانون.”
این فعال حقوق زنان معتقد است: “ورزش کردن و تماشای ورزش، کمترین حق افراد است و نابرابری در حق تماشای ورزش، نهایت بی عدالتی است. من هنوز هم تعجب می کنم که کسانی بحث ورود زنان به استادیوم را یا بی‌موقع یا تندروی می‌دانند؛ یا اینکه عنوان می‌کنند مگر زنان به حقوق دیگرشان که مهم‌تر هم است، رسیده‌اند که حالا دنبال تماشای ورزش هستند. جواب این است که زمان و موقعیت را چه کسی باید فراهم کند؟ حق، یک موضوع انتزاعی نیست، یک بسته بندی نیست که کسی آماده کند و روی میز صبحانه ما بگذارد. حقوق اجتماعی، همین حق‌های خرد و کلان هستند و ما هستیم که باید از هر فرصتی برای به دست آوردنش استفاده کنیم. هیچ وقت هم دیر نیست. اما مهم است که بتوانیم روشهای متفاوتی را برای کسب این حق بررسی و امتحان کنیم. مهم این است که بتوانیم افکار عمومی را با خودمان همراه کنیم.”
