کوروش سلیمی
یک هفته بعد از آن که همزمان با تشکیل اجلاسی از وزیران ایران، روسیه و قطر در تهران، روزنامه کیهان با بزرگ ترین تیترهای خود خبر داد که اوپک گازی در تهران کلید خورده و روزنامه های هوادار دولت در مقالات خود این پیروزی را نیز به پیروزی های تبلیغاتی دیگر افزودند، با اعلام موضع های جداگانه قطر و روسیه آشکار گردید که جز ایران کشوری موافق تشکیل سازمانی مانند سازمان تولیدکنندگان نفت برای کنترل بازار صادرات گاز نیست.
اولین بار سخن از اوپک گازی در دهم بهمن 1385 توسط رهبر جمهوری اسلامی در جریان دیدار دبیر شورای امنیت روسیه با وی به میان آمد. آیت الله خامنه ای با اشاره به وجود نزدیک به نیمی از ذخایر گاز جهان در روسیه و ایران، پیشنهاد کرد این دو کشور با کمک یکدیگر بنای یک سازمان همکاری‌های گازی را همچون اوپک پایه گذاری کنند.
در هفته های بعد از آن ماجرا رسانه های دولتی در اخبار و گزارش هائی از استقبال کشورهای مختلف جهان از اوپک گازی نوشتند و حتی از زبان ولادیمیر پوتین رییس جمهور وقت روسیه این خبر را تائید کردند، گرچه بعدا این خبر تکذیب شد.
هفته گذشته وقتی سه کشور ایران، روسیه و قطر (مالکان بزرگ ترین ذخایر گاز طبیعی جهان) در تهران نشست مشترکی برگزار کردند، بار دیگر رسانه ملی و رسانه های هوادار دولت موضوع تشکیل اوپک گازی را اعلام داشتند تا دیروز به گزارش خبرگزاری رویترز، شیخ حمدبن جاسم بن جابر آل ثانی نخست وزیر قطر در گفت وگویی موضوع تشکیل سازمانی مشابه اوپک برای صادرکنندگان گاز را رد کرد. او گفت: “قرار نیست سه کشور ایران، قطر و روسیه کارتل گازی تشکیل دهند.“
نخست وزیر قطر با اشاره به نشست سه جانبه تهران گفت: “محور مذاکرات سه جانبه تهران، ایجاد یک بازار رقابت عادلانه بین کشورهای تولیدکننده گاز طبیعی بود نه تاسیس سازمانی مشابه اوپک که بخواهد قیمت گاز را افزایش دهد. هدف از برگزاری نشست تهران، گفت وگو برای همگرایی و گسترش همکاری بین این سه کشور بود.” در همین حال روسیه نیز فکر تشکیل سازمان اوپک گازی را رد کرد و به گزارش خبرگزاری ریانووستی، آلکسی میلر مدیرعامل شرکت گاز پروم با اشاره به اجلاس ماه نوامبر ایران، روسیه و قطر در مسکو گفت: “این مثلث گازی می تواند به سازمانی دائمی تبدیل شود. اما اتحادی غیررسمی است نه سازمانی شبیه اوپک. هدف این اتحاد غیررسمی، افزایش زمینه همکاری ها و تداوم گفت وگو میان سه کشور است.“
روزنامه سرمایه نوشت
کمتر از یک ماه قبل، ابراز تمایل برای تشکیل اوپک گازی جهت کنترل قیمت و عرضه جهانی گاز با واکنش تند اتحادیه اروپا مواجه شد و به دنبال آن بود که سخنگوی گاز پروم اعلام کرد: “این شرکت هیچ تمایلی به تشکیل چنین ساختاری ندارد. فعالیت چنین سازمانی در بازار گاز جهان غیرممکن است.“
سرمایه خبر داد: هوگو چاوز رئیس جمهوری ونزوئلا نیز در دو سفر خود به مسکو دردیدار با مدودوف رئیس جمهوری روسیه ایده تشکیل اوپک گازی را مطرح کرده بود، اما همانگونه که از شواهد امر پیداست، تشکیل اوپک گازی در شرایط کنونی منتفی است.
گفتنی است که خبرگزاری مهر هفته گذشته اعلام داشت نشست کشورهای صادرکننده گاز در تهران برای تشکیل اوپک گازی بر خلاف فشارهای آمریکا “شکست دیگری” را برای غرب رقم زده است.
به گزارش این خبرگزاری که در روزنامه های هوادار دولت منعکس شد آمریکا و اتحادیه اروپا که تمام تلاش خود را برای جلوگیری از تشکیل اوپک گازی انجام داده اند، بارها اعلام کردند که تشکیل اوپک گازی تامین انرژی جهانی را به مخاطره می اندازد و قیمت گاز را افزایش می دهد. اما علی کردان در مقام سرپرست مذاکرات گاز و معاون سابق وزارت نفت با تاکید بر این که “ما در اوپک گازی تمام حقوق مصرف کنندگان و تولید کنندگان را در نظر می گیریم”، گفته بود: مخالفت آمریکا با تشکیل اوپک گازی یک مخالفت سیاسی است.
خبرگزاری مهر در آن زمان چنان خبر خود را قطعی دانسته بود که با تاکید بر این که “اوپک گازی سازمانی برای سیاست گذاری کشورهای صادر کننده گاز است که در قالب آن می توان با مبادله تکنولوژی هزینه تولید گاز را کاهش داد” خبر داد: در حال حاضر مجمع غیر رسمی کشورهای صادر کننده گاز 15 کشور بزرگ تولید کننده گاز جهان را در خود جای داده است که بیش از 72 درصد ذخایر گازی جهان را در اختیار دارد و سهم این کشورها در تولید کنونی گاز جهان 42 درصد است.