مسعود رایگان در مراسم اختتامیه سی و دومین جشنواره تئاتر فجر
سی و دومین جشنواره بین المللی تئاتر فجر در حالی به کار خود پایان داد که بی برنامگی برگزارکنندگان نظامی و امنیتی آن ، ماهها گریبان اهالی تئاتر را گرفته و سرانجام بدون کوچکترین پیشرفتی در فضایی خنثی و کم رونق تئاتر ایران، اختتیامیه ای ناچیز را در پی داشت.
با برکناری محمدعالی زاد (دبیرسایق)و روی کار آمدن قادرآشنابه عنوان دبیرجدید جشنواره ،گروه های مشهور وکارگردانان بزرگ تئاتر ایران با تحریم چندسالهٔ خود همچنان مهر عدم کفایت مدیران امنیتی و سیاست‌های برگزاری جشنواره را برپیشانی تئاتر فجرگذاشته و از شرکت در جشنواره خودداری کردند. کارگردانانی چون علی رفیعی، فرهاد مهندس‌پور، حمید امجد، کوروش نریمانی ، علیرضا نادری، نادر برهانی‌مرند ، حسن معجونی، جلال تهرانی و… از حضور در این جشنواره امنتاع کردند تا برپایی این فستیوال در بهمن ماه 92 هم همچون 7 دوره گذشته خود روزهای خنثی و بی‌خاصیتی را سپری نماید.
نخستین ویژگی تئاترفجرامسال ، گسترده شدن بی دلیل جشنواره به لحاظ زمان و حجم ،بدون ضرورت های لازم بود.به عقیده بسیاری از کارشناسان نمایش درایران بزرگتر شدن جشنواره به این دلیل بود که تعداد بیشتری از گروههای تئاتر را راضی نگه دارد.فرصتی که البته در اختیارگروههایی قرار داده می شدکه آثارشان در بخش های نخست بازبینی مردود اعلام شده بود اما در پی برکناری دبیر جشنواره از سوی مدیر کل مرکز هنرهای نمایشی و اعتراضات منجر به این تصمیم برای مسکوت ماندن هیاهوی اهالی تئاتر، اتخاذ شد.
تئاترفجر1392 از آن جهت رویداد مهمی است که در طول سی و دو دوره برگزاری اش یکی از ضعیف ترین ها بوده است.
ازهمان ابتدای آغاز به کار دبیراخراج شده جشنواره انتقادها ،شکایت ها و هشدارها شدت بیشتری به خود گرفت، اما در این بین هرگز گوش شنوایی نبود. درلا به لای اعلام اسامی متون بازخوانی شده صدای اعتراض گروهها نسبت به انتخاب های نمایش هایی بر اساس رانت و پارتی مسئولان شنیده شد، اما دبیرخانه نه تنها خود را ملزم به پاسخگویی ندانست بلکه هیچ واکنشی هم نشان نداد! سپس صدای غیرتهرانی ها نسبت به چگونگی بازبینی آثارشان از روی فیلم -تئاتردرآمد و بلافاصله رفع و رجوع شد.
در فهرست جدول چهارده روزه این جشنواره ،نام صد نمایش دیده می شد. صد نمایشی که در ده بخش تفکیک شد و به اجرا درآمد.بخش های ملل، بین الملل، مهمان، مرور، نسل نو، تازه های تئاتر، چشم انداز 93 و…
با دقت بر لیست بخش های مختلف این رویداد ظاهرا هنری به نظر می رسد که بیلان کاری مدیران امنیتی در این ماجرا از هر نکته دیگری مهم تر بوده است. دستیابی به یک تحلیل منطقی و به دست آوردن برآیند مطلوب برگزاری حاصل ضرب و تقسیم کیفیت و کمیت آثار هم چندان دشوار به نظر نمی آید.
نتیجه همه آشفتگی های جشنواره امسال نارضایتی تماشاگران و رسانه ها از آثار صحنه ای،خیابانی و عروسکی بود.نمایش هایی که درایران تولید شده بودند عموما با مضامین تکراری ،بی خاصیت و حتی کم خطر بودند.بسیاری از آثار نمایشنامه نویسان ایرانی در سال های گذشته زیر تیغ سانسورچیان نظام جمهوری اسلامی قربانی شدند تا دراین بخش وضعیت تولید آثار دراماتیک ومتون ایرانی به میانگین عدد صفرو یا به عبارتی “فاجعه” برسد.نتیجه آن اجرای متن‌های بی‌مایه ای شد که امروز، عده‌ای با نگارش و تولید آن عنوان تئاتر تجربی، را برایش رقم زده اند و میدان داری همه بخش های جامعه تئاتر را با روش های کاسبکارانه خود رقم می زنند.
آثاری که از شهرستان ها آمده بودند با کمترین خلاقیت در بخش محتوایی و اجرایی به صحنه رفتند واجرای تعداد زیادی از گروهها به دلیل برنامه ریزی نادرست جدول جشنواره دیده نشدند.
نمایش های بخش بین‌الملل جشنواره تئاتر فجر هم نتوانستند، تفاوت عمده با جشنواره‌های پیشین این فستیوال داشته باشند.حضور گروههای دست چندمی از کشورهای مختلف با نارضایی عمده تماشاگران تئاتر روبرو شد و عمده مخاطبان اصلی فستیوال فجر با ترک کردن سالن های اجرایی این بخش اعتراض خود را نسبت به انتخاب این گروهها در تهران اعلام کردند.
خانه برنارد آلبا از آلمان،فریب از کشور اسپانیا،زنان ایبسن از نروژ،ارد لیوان از ارمنستان،آشپزی نانتا از کره جنوبی از جمله این آثار بودند.
در این بین تنها نمایشی که توانست مورد اقبال تماشاگران قرار گیرد اثری به کارگردانی ولادمیر استانیفسکی از کشور لهستان بود.
به این ترتیب پرونده سی و دومین جشنواره تئاترفجر با عملکردی ضعیف و با آماج حملات منتقدان بسته شد تا اهالی هنرهای نمایشی ،همه امیدواری خود را به جشنواره ای جدید در دولتی جدید معطوف سازند.
