سولماز شریف
هنوز آمار دقیقی در مورد میزان واقعی مبتلایان به ایدز در ایران وجود ندارد.ارقام ارائه شده متفاوت است و حتی خود مسئولان هم بر بیشتر بودن ارقام اعلام شده، معترفند. با این حال رقم مبتلایان امسال از ارقام سالهای گذشته هم کمتر است!
دو سال پیش میزان مبتلایان به بیماری ایدز درایران 30 هزار نفر اعلام شد و سال پیش 50 هزار نفر. آمارهایی که احتمال واقعی نبودن آنها هم زیاد بود؛ با این حال امسال، رقم مبتلایان در سرتاسر ایران 16 هزار نفر اعلام شده است.
این کاهش آمار در حالی است که دست اندر کاران امور بهداشت و درمان می گویند در هر سه ماه ۴۰ نفر به شمار مبتلایان به این بیماری اضافه می شود. اما طبق گفته دکتر محرز (متخصص ایذر و بیماریهای عفونی در ایران و عضو کمیته مبارزه با ایدز) رقم عادی آن 200 تا 300 نفر برای هر سه ماه است.اما آمار غیر رسمی حکایت از ابتلای بیش از 100 هزار نفر به ویروس اچ آی وی در ایران دارد.
.در چنین شرایطی اما از “ازدواج موقت” به عنوانی راهی برای پیشگیری از بیماری ایدز نام برده می شود. به گزارش خبرگزاری دولتی ایران، ایرنا، دری نجف آبادی این دیدگاه را “متعهدانه و حکیمانه” خوانده و گفته است: ”در این موضوع [ایدز] گاهی اوقات ازدواج و قراردادهای موقت مطرح می‌شود که متاسفانه برخی آن را به گونه‌ای دیگر تعبیر می‌کنند.“
بر اساس همین دیدگاه ها و تابوهای مختلف است که جامعه از پذیرش بیماری ایدز سرباز می زند. یک روز بچه ای از مدرسه اخراج می شود، روز دیگر کارمندی، محل باید کارش را باید ترک کند و کار به جایی رسیده که حتی پزشکان از پذیرش بیماران مبتلا به ویروس اچ آی وی خودداری می کنند.
در همین ارتباط یک بیمار مبتلا به ویروس اچ آی وی در وبلاگ شخصی خود درد دلی کرده مبنی بر اینکه مدتهاست مشکل لثه دارد اما هیچ دندانپزشکی حاضر به مداوای او نیست. به نوشته او هر وقت فرم مشخصات را پر می کند و در درون مربع کوچک مقابل ایدز ضربدر می زند، پزشک او را نمی پذیرد.
آنجه این وبلاگ نویس در دنیای مجازی خود آورده، پیشتر هم به طور رسمی منتشر شده بود. نشریه کنترل بیماریهای عفونی و همه‌گیری‌های بیمارستانی، که در شماره ژانویه ۲۰۰۷ خود نتایج اولین آمارگیری اطلاعات دندانپزشکان ایران درباره ایدز را منتشر کرد خبر داد که علیرغم دستورالعمل‌های مرتبط با نحوه جلوگیری از انتقال ویروس ایدز همچنان بسیاری از دندانپزشکان از مداوای بیماران مبتلا به ایدز خودداری می‌کنند.
بر اساس این گزارش، که دندانپزشکان ۱۸ دانشگاه علوم پزشکی مختلف به عنوان جامعه آماری آن مورد استناد قرار گرفته اند، فقدان اطلاعات پایه‌ای درباره بیماری ایدز در میان فارغ التحصیلان دانشکده‌های دندانپزشکی ایران “فاجعه بار” است.
در گزارش فوق که حاصل مطالعه مشترک پژوهشگران ایرانی و دو مؤسسه بهداشتی بریتانیایی است،۷۹ درصد دندانپزشکان از بوسیدن به عنوان یکی از راههای انتقال ویروس ایدز نام برده‌اند در حالی که ۶۰ درصد آنها انتقال ویروس از مادر به جنین را رد کرده‌اند. علاوه بر این ۸۰ درصد از دندانپزشکانی که در این طرح مورد پرسش قرار گرفته اند - باز هم به اشتباه - انتقال ویروس ایدز از طریق نوشیدن از لیوانی که مورد استفاده بیمار بوده را تائید کرده‌اند.
بخشی از این پرسشنامه هم به چگونگی ضدعفونی کردن وسایل دندانپزشکی اختصاص داشته که نتایج نشان داده بیش از نیمی از پرسش شوندگان در مورد روشهای ضدعفونی اطلاعات کافی نداشته یا درباره چگونگی انجام ضدعفونی تردید داشته‌اند.
پژوهشگران در بخش دیگری از تحقیق نشان داده‌اند که تنها ۱۰ درصد از دندانپزشکان مورد مطالعه اظهار داشته اند که انجام معالجات ساده دندانپزشکی موجب انتقال ویروس ایدز نمی‌شود و در عوض ۹۰ درصد دیگر حتی از معالجات ساده نیز به عنوان عامل انتقال ویروس نام برده‌اند.
اولین آمارگیری اطلاعات ایدز در میان دندانپزشکان ایرانی نشان می‌دهد بیش از ۹۰ درصد از دندانپزشکان مورد پرسش در این طرح اظهار کرده‌اند که ایرانی‌ها در مقابل ویروس ایدز مقاوم‌تر از سایر ملل جهان هستند و بیش از ۷۳ درصد آنها اعلام کرده‌اند که افراد در سنین خاصی به ایدز مبتلا می‌شوند.
گفتنی است دندانپزشکانی که مورد مطالعه قرار گرفته بودند به طور میانگین ۳۶ سال سن داشته و در زمان آمارگیری دستکم حدود ۹ سال به عنوان دندانپزشک حرفه ای در مراکز دولتی و خصوصی مشغول به کار بوده‌اند. با این همه تنها ۸ درصد آنها از اطلاعات کافی درباره ایدز برخوردار بوده‌اند.
دکتر جهانگیر مظفری، دندانپزشک مقیم نیویورک و فارغ التحصیل دانشگاه کلمبیا در همین ارتباط و در مورد قوانین بین المللی و روشهای مرسوم برخورد دندانپزشک با بیمار مبتلا به ویروس اچ آی وی به روز می گوید: ”وقتی بیماری به مطب می آید، واقعا نمی دانید که چه بیماری ای دارد. آیا مبتلا به ویروس هست یا نه. این مسئله منحصر به مورد ایدز هم نیست. هپاتیت هم هست که به مراتب از ایدز خطرناک تر است چراکه در مورد ایدز حتما باید ویروس، وارد بدن شود آنهم در صورتیکه به میزان حداقل 500 رسیده باشد ولی در خصوص هپاتیت ب، ویروس حتی از طریق تنفس هم منتقل می شود.“
وی با اشاره به پیشرفت های علمی و پزشکی، می افزاید: “امروزه علم پیشرفت کرده است و با دانایی و توانایی دلیلی برای وحشت وجود ندارد. اگر زخمی باز باشد و ترشحات بدن بیمار وارد بدن شحص دیگری شود بیماری سرایت می کند. یا اگر ترشحات مثلا وارد چشم ودهان شود ویروس منتقل می شود یا سرنگی که به بدن بیمار مبتلا به ویروس تزریق شده باشد اگر وارد بدن شخص دیگری شود خطر انتقال وجود دارد. درست به همین دلایل است که پزشکان برای رعایت این موارد از ماسک و عینک استفاده می کنند. اما اگر ترشحات به لباس منتقل شود که خطری ندارد. دیده ایم که برخی ها به اشتباه تصور می کنند از دستشویی عمومی می توان به ایذر مبتلا شد! به همین دلیل است که باید راههای انتقال بیماری های مختلف طی برنامه های آموزشی عمومی به همگان منتقل شود.“
دکتر مظفری در ادامه به نکات قانونی در ارتباط با اینگونه بیماریها اشاره می کند و می گوید: “بیماران از لحاظ اخلاقی و در بعضی از جاها از لحاظ قانونی موظف هستند در خصوص عدم انتقال بیماری خود به دیگران نهایت احتیاط را بکنند و احساس مسئولیت را داشته باشند. به طور مثال یک بیمار مبتلا به هپاتیت ب حق ندارد سوار هواپیما شود. به این دلیل که فضا، بسته است و در اثر تنفس شخص بیمار، ویروس آلوده می تواند منتقل شود. این نکته در آمریکا قانون است و اگر شخصی بی توجه به قانون، سوار شود باید در دادگاه پاسخگو باشد.“
دکتر مظفری در عین حال عدم پذیرش بیماران توسط پزشکان را نیز نادرست می خواند و آن را موجب خطرات بیشتری برای جامعه می داند.هر چند به گفته وی: “متاسفانه در ایران کسی به قانون توجه نمی کند. خودم در ایران شاهد بودم که خانواده مریض باید اول از داروخانه بیمارستان، سرنگ های مورد نیاز بیمار را تهیه می کردندو بعد پزشکان مداوا را شروع می کردند.“
به هر حال بیماران مبتلا به ایدز در ایران از مشکلات مختلفی رنج می برند؛ و راه مقابله با این مشکلات حتما ”ازدواج موقت” نیست، بلکه به گفته دکتر مظفری: “همانگونه که برای نان یا بنزین سوبسید در نظر گرفته می شود، باید برای بهداشت نیز که جزو ضروری ترین نیازهای انسانی است، تدابیر حمایتی در نظر گرفته شود.