سومین روز خبرنگار در دوران ریاست جمهوری حسن روحانی از راه رسید و هنوز وعده بازگشایی انجمن صنفی روزنامه‌نگاران محقق نشده است هرچند که مدیران انجمن هنوز به بازگشایی امیدوارند و برخی نشانه‌ها را امیدوارکننده ارزیابی می‌کنند. امسال دولت در گرامیداشت این روز فعالانه‌تر عمل کرد و به جز ارسال پیام تبریک از سوی روحانی، چندین عضو کابینه در مراسم مختلفی تحت این عنوان شرکت کردند و هم خبرنگاران را مورد تقدیر قرار دادند و هم از بعضی اعضای دولت مثل جواد ظریف تقدیر شد. گویا امسال خیلی قرار به انتقاد و مخالفت نبود؛ چرا که سال گذشته مسیح مهاجری، مدیر مسوول روزنامه اصولگرا و حامی دولت “جمهوری اسلامی” از حق بزرگ میرحسین موسوی بر گردن مطبوعات گفت و برای آزادی او دعا کرد اما امسال وزیر ارشاد در روز خبرنگار، هفته‌نامه ۹ دی را که رسانه تندروی مخالف دولت است، تهدید به لغو مجوز کرد. جنتی همچنین عنوان کرد که برخی مسائل چالش‌برانگیز نباید در رسانه‌های عمومی مطرح شود.
رابطه دیکتاتوری و کنترل مطبوعات
در آخرین روز تیر ماه امسال، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در یک نامه “خیلی محرمانه” به رسانه‌ها دستور داد که مطلبی در مخالفت با مذاکرات هسته‌ای نباید منتشر شود. در این نامه که تصویر آن بعدا در فضای اجتماعی منتشر شده دستوراتی صریح و جزئی درباره سانسور ابلاغ شده است. از جمله این که به رسانه ها در مورد “ضرورت احترام و تمجید از مذاکره کنندگان” و “به خصوص بی نظیر بودن اینگونه مذاکرات در تاریخ سیاسی دهه های اخیر” و ذکر “اهمیت شهامت توام با ادب مذاکره کنندگان” ایرانی توصیه شده است.
با این حال چند روز بعد و در روز خبرنگار، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی عنوان کرد که “همه تجربیات نشان می‌دهد خفقان و بسته بودن مطبوعات با استبدادی بودن حکومت‌ها رابطه همبستگی و مستقیم دارد. جامعه‌ای که مطبوعات آن نشاط نداشته باشند و نتوانند سخن خود را کامل و شفاف بیان کنند به سمت دیکتاتوری پیش می‌رود.”
علی جنتی اضافه کرد: “ما وقتی اعتقاد داریم بنیان جمهوری اسلامی در آزادی و استقلال است و در قانون اساسی نیز آزادی بیان و آزادی پس از بیان مورد تاکید قرار گرفته؛ باید تلاش کنیم این بخش از قانون اساسی را بدرستی اجرا کنیم. طبیعتا در این راه از رسانه‌ها هم انتظار می‌رود در سایه این آزادی بیان مسئولیت‌پذیر باشند و به رسالت اصلی روزنامه‌نگاری خود همت بورزند.”
وزیر ارشاد سپس مدعی شد که “جمهوری اسلامی به دلیل استواری و قوامی که دارد نگرانی از مطرح شدن مباحث چالش‌برانگیز ندارد” اما در عین حال عنوان کرد که “برخی مسائل واقعا صلاح نیست در رسانه‌های عمومی عنوان شود. برخی می‌تواند در فصلنامه‌ها و ماهنامه‌های تخصصی مورد بررسی و واکاوی قرار گیرند.”
جنتی بار دیگر تاکید کرد که توقیف رسانه آخرین راهی است که باید انتخاب شود و خواستار ترک رسانه‌داری توسط نهادهای عمومی مانند شهرداری‌ها شد.
به دنبال تشکیل انجمن از نو؟
“در مجموع حال و روز خبرنگاری از نظر اقتصادی خوب نیست و کسی با شغل خبرنگاری نمی تواند امرار معاش کند.“؛ این روایتی بود که علی ربیعی، وزیر کار و رفاه اجتماعی در یکی از مراسم برگزار شده عنوان کرد و اضافه کرد: “فکر کنم در مورد بیکاری روزنامه نگاران نتوانستیم به یک ساز و کار درستی برسیم و اکنون روزنامه ها دارای فراز و نشیب زیادی هستند.”
ربیعی همان عضوی از کابینه است که انجمن صنفی روزنامه‌نگاران ایران به صراحت او را به عنوان یکی از موانع اصلی بازگشایی و شروع به کار دوباره بزرگترین تشکل صنفی روزنامه‌نگاری معرفی کرده است. انجمن سال گذشته در نامه‍ای خطاب به حسن روحانی از او خواسته بود تا به وزارت کار دستور بدهد مصوبات مجامع عمومی این انجمن را برای درج و نشر به روزنامه رسمی ارسال کند.
حسین انتظامی، معاون مطبوعاتی وزارت ارشاد یکی دیگر از متهمان عدم بازگشایی انجمن صنفی روزنامه‌نگاران است. او چندین و چند طرح جنجالی در دست اجرا داشت که با مخالفت شدید روزنامه‌نگاران مواجه شد و اعلام کرد که فعلا آنها را مسکوت باقی خواهد گذاشت. از جمله ایده ایجاد تشکل‌های دولت‌ساخته و موازی به جای انجمن پلمب شده فعلی منتسب به اوست.
اما وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی که پیش از این هم بارها اعلام کرده “دولت هیچ مشکلی درباب بازگشایی انجمن های صنفی ندارد”؛ امسال و در روز خبرنگار هم ترجیح داد تا به انجمن موجود و پلمب شده اشاره‌ای نکرده و مانند وزیر کار و معاون مطبوعاتی خود از تولد انجمن‌هایی جدید برای روزنامه‌نگاران صحبت کند. علی جنتی درباره وضعیت انجمن صنفی روزنامه‌نگاران گفت: “از زمان تشکیل دولت دو جلسه در سطح وزرا برای این مساله با حضور وزرای مختلف ازجمله وزیر کار تشکیل شد. در اولین جلسه قرار شد که وزارت اطلاعات شکایت خود را از انجمن صنفی روزنامه‌نگاران پس بگیرد که وزیر اطلاعات این کار را کرد اما قوه قضاییه اعلام کرد جدا از شکایت وزارت اطلاعات این قوه نیز مسائلی با انجمن صنفی روزنامه‌نگاران دارد. قرار شد علی ربیعی مساله بازگشایی انجمن صنفی را پیگیری کند و درنهایت وزارت کار طرحی ارایه کرد و دیگران نیز آن را تایید کردند. براساس این طرح قرار شد انجمن‌های صنفی استانی تشکیل شود و بعد در نهایت انجمن صنفی روزنامه‌نگاران در تهران به عنوان نماینده این انجمن‌های صنفی شروع به کار کند.”
او ادامه داد: “این گونه شکل کار صحیح است زیرا بسیاری از انجمن‌های صنفی ابتدا در استان‌ها تشکیل می‌شود. انجمن صنفی روزنامه‌نگاران تنها انجمنی است که به شکل کشوری ثبت شده است و برخی از مشکلات نیز از همین امر ناشی می‌شود.”
جنتی موضوع ایجاد تشکل‌های دولت ساخته را رد کرد و توضیح داد که “ما فقط هماهنگی می‌کنیم که این تشکل‌ها درست فعالیت کنند و با هم تداخل نداشته باشند یا موازی با هم فعالیت نکنند.”
یکی دیگر از بخش‌های سخنان وزیر ارشاد به هفته‌نامه ۹ دی اختصاص داشت که به تازگی برای چهارمین بار توقیف شده است. این نشریه که به مدیریت حمید رسایی، نماینده اصولگرای مجلس منتشر می‌شود و ارگان طیفی از مخالفان تندروی دولت است، پیش از این و پس از هربار توقیف موفق شده تا اجازه انتشار مجدد پیدا کند. جنتی در این باره عنوان کرد: “این نشریه مرتبا علیه مذاکرات هسته‌ای تیترها و بحث‌های نامناسب منتشر می‌کرد و رسما علیه مصوبه شورای امنیت ملی عمل می‌کرد. در بهترین کشورها از نظر دموکراسی نیز شاید در شرایطی خاص چارچوب‌ها و خط قرمزهایی تعیین شود که رسانه‌ها نیز خود را ملزم به آنها می‌دانند.”
او همچنین اعلام کرد: “به دلیل اصرار این نشریه بر تخلف و عدم رعایت قانون چنانچه این‌بار با چنین مواردی از سوی ۹ دی مواجه شوند، این نشریه بدون توقیف لغو پروانه خواهد شد.
خواست بازگشایی انجمن صنفی در میان مقالات و نوشته های بیشتر روزنامه ها درباره روز خبرنگار واضح بود چنان که بدرالسادات مفیدی در یادداشتی در اعتماد ضمن اشاره به مصایب روزنامه نگاران به ناامنی شعلی و بیکاری های دوره ای و توقیف و تعطیلی های مکرر نشریات اشاره کرده و نوشته بود از همه خواست ها مهم تر برخوردی از چتر حمایتی تشکیلی صنفی یعنی انجمن صنفی روزنامه نگاران ایران است که ساختمانش به دستور سعید مرتضوی دادستان وقت پلمب شده است.
دبیر انجمن صنفی روزنامه نگاران با این همه نوشته است در این روز پراهمیت برای جامعه مطبوعاتی کمترین انتظار از آقای روحانی این است که به وعده خود مبنی بر بازگشایی انجمن صنفی جامه عمل بپوشاند.
