هنر روز، در بخش کتاب روز می کوشد کتاب ها و نشریاتی را که در حوزه اندیشه و هنر مباحث نظری را منعکس می کنند یا در مسائل اجتماعی و سیاسی مباحثی درخور دارند را به خوانندگان خود معرفی کند. ارجحیت با کتاب های روز خواهد بود و این به معنای غفلت از آثارمنتشر شده در گذشته دور یا نزدیک نیست. کتاب های منتشره از پدیدآورندگان ایرانی به زبان های دیگر یا ترجمه شده به این زیان ها هم در کتاب روزجای ویژه ای خواهند داشت. ناشران و پدید آورندگان آثار می توانند برای معرفی یک نسخه کتاب به نشانی زیر بفرستند.
po box 94000 creteil cedex
France10014
ناصر الدین شاه زن ذلیل
نویسنده: ایرج بقایی کرمانی
560ص، تهران: انتشارات آفرینش، 1386، چاپ اول
در این کتاب، نویسنده با زبانی شیرین و سرشار از طنز و ظرافت، به حوادث دوران ناصری به طور اعم و احوال و روزگار این پادشاه، به طور اخص می پردازد. او در پیشگفتار کتاب می نویسد: [ خلاصه مطلب، برای که بنده بتوانم در بهشت بغل دست حضرت آدم (ع) بنشینم و با آن بزرگوار درد دل کنم، راهش این است که ناصرالدین شاه را درست و حسابی و به همان صورتی که واقعا و وجدانا بوده است معرفی کنم. باید در نوشتن این شرح حال، نه تحت تاثیر مورخانی که با ناصرالدین شاه پدر کشتگی داشته اند و در مورد او مغرضانه نوشته اند قرار بگیرم و نه گول طرفداران او، از جمله آقای «دوستعلی خان معیر الممالک» را بخورم…]
آخرین بازمانده جنگ سرد
نویسنده: محمد مهدی مختاری
156ص، تهران: انتشارات اطلاعات، 1386، چاپ اول
دولت کوبا به دلیل برخی اقدامات زیر بنایی هم چون ریشه کن ساختن بی سوادی و توسعه سیستم بهداشت و درمان، از اعتبار اخلاقی خاصی در میان مردم آمریکای لاتین و کشورهای جهان سوم برخوردار است. اما به عقیده بسیاری از صاحب نظران سیاسی، فقدان دمکراسی از بزرگترین نقایص سیستم سیاسی کوبا طی چهاردهه حاکمیت دولت انقلابی «فیدل کاسترو» به عنوان آخرین بازمانده جنگ سرد به شمار می رود. «کاسترو» به عقیده بسیاری از صاحب نظران سیاسی، به رغم تمامی کاستی ها و نقایص، در اذهان نسل هایی از ملت های آمریکای لاتین و بسیاری از کشورهای در حال توسعه، نمادی از انقلاب و آزادی خواهی است. اما اینکه تا چه میزان توانسته با وجود خصومت و فشار سیاسی – اقتصادی آمریکا به اهداف خود برسد، موضوع دیگری است که نویسنده در کتاب حاضر به آن پرداخته. او سعی کرده بدون قضاوت درباره درستی یا نادرستی راهی که کوبا در این چند دهه پشت سرگذاشته، ضمن ارائه نقاط مثبت و ضعف عملکرد حکومت کوبا، به علت و انگیزه رهبران آن برای پایداری در مقابل امپریالیسم پی ببرد و دریابد که کوبا تا چه حدی می تواند با توجه به کناره گیری موقت «فیدل کاسترو» از قدرت، در ادامه این سیاست پایداری نشان دهد.
تاریخ شفاهی ادبیات معاصر ایران
گفتگو با لیلی گلستان
دبیر مجموعه: محمد هاشم اکبریانی
گفتگو: امید فیروز بخش
136ص، تهران: نشر ثالث، 1386، چاپ اول
این کتاب، متعلق به مجموعه ای است با عنوان «تاریخ شفاهی ادبیات معاصر ایران» که تاکنون پنج جلد از آن (صادق هدایت، صمد بهرنگی، هوشنگ گلشیری، م. آزاد و علی بابا چاهی) منتشر شده است. هدف از انتشار این مجموعه، آشنایی با زندگی شخصیت های تاثیر گذار در ادبیات معاصر ایران و شناخت شرایط اجتماعی و فرهنگی زمان زندگیشان است. جلد ششم این مجموعه اختصاص به گفتگو با «لیلی گلستان» دارد. او در این گفتگو از زندگی، تحصیل، خانواده، فعالیت ها و آثارش سخن می گوید. کتاب هم چنین شامل عکس های دیدنی از خانواده «گلستان» است.
ماه عسل ایرانی
خاطرات کنسول آلمان در تبریز 15-1914
نویسنده: ویلهلم لیتن
مترجم: پرویز رجبی
به کوشش: کیانوش کیانی
303ص، تهران: نشر ماهی، 1386، چاپ اول
اهمیت ویژه این کتاب در این است که درست به روزگاری مربوط می شود که ایران، یکی از حساس ترین دوره های تاریخ خود، یعنی سال های نخست پس از انقلاب مشروطیت و آغاز جنگ جهانی اول را پشت سر می گذارد. «ویلهلم لیتن»، کارمند بلند پایه سفارت آلمان در ایران، در سپتامبر 1913، در تهران با زنی آلمانی ازدواج کرد و پس از ازدواج آهنگ رفتن به ماه عسل را داشت که از سوی سفیر آلمان، مامور تاسیس کنسولگری آلمان در تبریز و تصدی این کنسولگری شد. «ماه عسل آلمانی» بیشتر یک دفتر خاطرات است تا یک سفرنامه.
گزارش رویدادهای سیاسی تبریز و بازی های سیاسی اشغالگران روس و ترک در آذربایجان و به خصوص تبریز، مجموعه ای از خاطرات سیاسی است. آنجا که نویسنده تبریز را ترک می کند و از راه کردستان عازم بغداد می شود، کتاب شکل یک سفرنامه معمولی را پیدا می کند. گاهی هم در کنار دفتر خاطرات و گزارش های سیاسی و سفرنامه، با بخشی روبه رو می شویم که می توان آن را تاریخ محض خواند؛ مانند مطالبی که درباره انقلاب مشروطیت نوشته است.«ماه عسل آلمانی» کتابی سودمند برای پژوهشگران تاریخ اجتماعی ایران در آستانه جنگ جهانی اول در غرب ایران است.
فروپاشی ارتش شاهنشاهی
خاطرات فرمانده لشگر گارد شاهنشاهی
نویسنده: جلال پژمان
528ص، تهران: نشر نامک، 1386، چاپ اول
نویسنده این کتاب، سپهبد «جلال پژمان»، فرمانده لشکر گارد شاهنشاهی (1348 تا 1354 خورشیدی) و از آخرین بازماندگان شورای عالی فرماندهی ارتش است که در جلسه 22 بهمن 1357، بی طرفی ارتش شاهنشاهی را اعلام کردند. او در سال 1317 خورشیدی به ارتش پیوست و مدارج ترقی را مطابق مقررات آن زمان، تا درجه سپهبدی طی کرد. آخرین سمت وی تا بهمن 1357، ریاست اداره چهارم ستاد بزرگ ارتشتاران بود. «پژمان» پس از پیروزی انقلاب اسلامی به مدت شش سال زندانی بود. خاطرات او به عنوان یکی از فرماندهان عالی رتبه ارتش شاهنشاهی، شامل ناگفته ها و نکات جالبی درباره فروپاشی این ارتش در جریان انقلاب بهمن ماه 1357 است.
جهانی شدن و دموکراسی در ایران
نویسنده: امیر مسعود شهرام نیا
670ص، تهران: نشر نگاه معاصر، 1386، چاپ اول
در این کتاب نویسنده تلاش کرده است تا تاثیر جهانی شدن، به عنوان پدیده ای نو در اندیشه و جامعه شناسی سیاسی را، بر روند دموکراتیزاسیون در ساختار نظام سیاسی ایران معاصر تبیین کند. برای رسیدن به این مقصود او نخست به بررسی این نکته می پردازد که آیا می توان جهانی شدن را در قالب پارادایم های مسلط موجود هم چون لیبرالیسم، مارکسیسم و… تحلیل کرد و یا اینکه جهانی شدن خودش پدیده ای متفاوت و تاثیر گذار است که می توان از آن به الگویی نوین در حوزه های مختلف اندیشه و جامعه شناسی تعبیر کرد.
سپس با اتکاء به تعبیر اخیر از جهانی شدن، به بررسی این روند جهانی بر دموکراتیزه شدن ساختار نظام سیاسی حاکم در ایران می پردازد. برای بررسی این موضوع اصلی، چند موضوع فرعی مورد توجه قرار می گیرند: 1- وجوه و ابعاد مختلف جهانی شدن، 2- دموکراسی و شاخص های لازم برای سنجش آن درهر کشور، 3- نظریات و دیدگاه های گوناگون درباره تاثیر جهانی شدن بر ساختار نظام های سیاسی، 4- چالش های فراروی دموکراسی در ایران، در مسیر جهانی شدن. فرضیه اصلی در این پژوهش، این است که «جهان شدن طی دهه های اخیر، سبب گسترش فرهنگ دموکراتیک و ایجاد و تقویت برخی ساختارهای دموکراتیک به شکلی نسبتا متفاوت با دموکراسی های لیبرال غربی، در ایران شده است.»
ادبیات نمایشی در ایران
(جلد اول و دوم)
نویسنده: جمشید ملک پور
1055ص، تهران: انتشارات توس، 1385، چاپ دوم
مجموعه «ادبیات نمایشی در ایران» که تاکنون جلدهای اول و دوم آن منتشر شده است به بررسی شکل گیری ادبیات نمایشی در ایران (حدود دو قرن پیش)، و تاریخ و تحولات آن در دویست سال اخیر می پردازد. جلد اول این مجموعه شامل بررسی نخستین کوشش ها در این زمینه، تا پایان دوره قاجار است. این جلد، به آثار«آخوندزاده»، «میرزا آقا تبریزی» و نهضت ترجمه و اقتباس نمایشنامه در ایران می پردازد و مباحثی چون نمایشنامه نویسی، و نقد ونظریه های نمایشی را به عنوان گنجینه های ادبیات نمایشی در ایران مورد بررسی قرار می دهد. جلد دوم، اختصاص به ادبیات نمایشی ایران در دوران مشروطیت دارد و به بررسی آثار نمایشنامه نویسان آذری و فارسی زبانی چون «حاجی بگف»، «نریمانف»، «مؤید الممالک فکری»، «کمال الوزاره محمودی» و همین طور روزنامه تئاتر ایران و نهضت ترجمه واقتباس نمایشنامه در ایران می پردازد. این جلد هم چنین شامل متن بعضی از نمایشنامه های آن دوره نظیر «حکام قدیم – حکام جدید»، «اوستاد نوروز پینه دوز» و «تیاتر ضحاک» است.
خاطرات ابوالقاسم کسمائی
به کوشش: ایرج افشار
376ص، تهران: قطره، 1385، چاپ اول
نویسنده این خاطرات، «ابوالقاسم کسمایی» در سال 1292 ه. ق در خانواده ای از تجار بزرگ تبریز به دنیا آمد. او در زندگی خود در زمینه های گوناگون تجارت و سیاست فعالیت کرد، در مهاجرت بزرگان قوم، پس از انحلال مجلس و استقرار استبداد صغیر در ایران، همراه ایشان بود و در جریان نهضت جنگل به دیدار «میرزا کوچک خان» رفت. اطلاعاتی که در خاطرات او نهفته است، بخشی مربوط به امور تجاری و بخشی شامل گوشه هایی مربوط به مشروطیت، مهاجرت و نهضت جنگل است. علاوه بر آن، نام بسیاری از کاروانسراهای بازرگانی در شهرهای تهران، بابل، استانبول، بادکوبه و قیمت بعضی از اجناس و نوع هایی از پارچه و تنباکو و اصطلاحات خاص دفتر نویسی قدیم بازاری و نام عده ای از تجار مهم در این کتاب مندرج است. «خاطرات ابوالقاسم کسمائی» را می توان از منابع مهم برای بررسی تاریخ سیاسی، اجتماعی و اقتصادی اواخر عصر قاجار به شمار آورد.
گزارش یک زندگی
(جلد اول)
نویسنده: علی اکبر سیاسی
320ص، تهران: نشر اختران، 1386، چاپ اول
مطالب این کتاب، فراهم آمده یادداشت هایی است که در جریان یک زندگی دراز، در فاصله های یک روز، یک هفته و گاهی بیشتر، به روی کاغذ آمده است. کتاب، در حقیقت گزارشی است از زندگی سراسر پر تلاش و سازنده دکتر «علی اکبر سیاسی»؛ دانشمند و پژوهشگری برجسته ای که حق بزرگی برگردن تعلیم وتربیت و آموزش و پرورش کشور ما در دوره معاصر دارد. او نمونه ای بارز از یک انسان متعهد و استاد واقعی بود که عمر خود را وقف پیشرفت علم، فرهنگ و دانشگاه در ایران کرد. جلد اول «گزارش یک زندگی»، به رویدادها و کارهای انجام گرفته تا اواخر دهه 1330 خورشیدی اختصاص دارد.