روزبه میرابراهیمی
نرخ بیکاری در ایران به نسبت سال گذشته رشد چشمگیری داشته است؛ نتیجه ای که با مقایسه آمار اعلام شده امسال مرکز آمار ایران و سال گذشته همین مرکز به دست می آید.
مرکز آمار ایران روز شنبه هفته جاری در گزارش فصل بهار سال 1386 میزان بیکاری جوانان ایران را 21.8 درصد اعلام کرد، در حالی که نرخ بیکاری سال گذشته نشان می دهد در فصل زمستان ۱۲.۱ درصد از جمعیت فعال ( شاغل و بیکار) بیکار بوده اند.
بر اساس گزارش امسال (1386) میزان بیکاری جوانان 15 تا 24 ساله به تفکیک جنس برای مردان 19.5 درصد و برای زنان 29.3 درصد اعلام شده است. برهمین اساس میزان بیکاری جوانان در مناطق شهری بسیار بالاتر از مناطق روستایی است و میزان آن در شهرها 28.4 درصد و در روستاها 11.1 درصد است.
براساس اعلام این مرکز در سال گذشته (1385) نیز نرخ بیکاری از ۱۰.۹ درصد فصل پاییز (1384) به ۱۲.۱ درصد در فصل زمستان سال (1384) رسیده بود.
هر چند آمار دقیقی از تعداد جوانان بیکار در دسترس نیست اما کارشناسان می گویند با توجه به مهاجرت های گسترده سال های اخیر از روستاها به شهرها، طبیعی است که جمعیت جوانان بیکار روستایی بسیار کمتر از بیکاران جوان شهری باشد.
هر چند کارشناسان در برگرفتن فقط 15 تا 24 ساله ها را در داده های مرکز آمار ایران در مورد جوانان مورد انتقاد قرار می دهند و معتقدند اکثر این افراد یا به مدرسه می روند یا در دانشگاه مشغول تحصیلند و تعداد کسانی که در این محدوده سنی متقاضی کارند، چندان زیاد نیستند در حالی که عمده متقاضیان کار در رده سنی 24 تا 30 سال قرار دارند.
به این ترتیب با توجه به دوبرابر شدن جمعیت ایران در 28 سال گذشته، بیشتر کسانی که در سالهای بعد از انقلاب 1979 متولد شده اند به سرعت به جمع متقاضیان کار می پیوندند.
بسیاری از کارشناسان اقتصادی بر این باورند که ایران برای حل یا کنترل بحران بیکاری، نیازمند رشد اقتصادی بالای هفت درصد است، در حالیکه بر اساس آمار رسمی منتشر شده در طول چند سال گذشته، متوسط رشد اقتصادی در حد پنج درصد بوده است. ان هم در شرایطی که بر اساس برآورد ها هر ساله حداقل حدود هشتصد هزار نفر وارد بازار کار ایران می شوند که توان کافی برای پاسخگویی به این حجم از متقاضیان کار وجود ندارد.
هر چند کارشناسان آمار بیکاران در ایران را بیشتر از چهار میلیون نفر برآورد می کنند اما آمار رسمی، تعداد بیکاران ایران را بین سه تا سه و نیم میلیون نفر اعلام می کند. از همین رو است که برخی کارشناسان انتقادهایی به شیوه های آمارگیری بیکاران و اصولا آمارگیری در ایران و نتایج آن وارد می کنند.
دولت در دو سال گذشته برای کنترل این وضع، حجم زیادی از منابع بانکی را به سمت بنگاه های زودبازده هدایت کرد بلکه بتواند از فشار بیکاران بکاهد اما به اعتقاد بسیاری از کارشناسان برآوردهای رسمی نشان می دهد که این راه حل تاثیر چندانی بر کاهش نرخ بیکاری نداشته است.
ایران برای اینکه بتواند بیکاری را کنترل و نرخ آن را کاهش دهد باید سالانه بیشتر از یک میلیون شغل ایجاد کند در حالی که در طول سال های اخیر به طور متوسط برای حدود 550 هزار نفر شغل ایجاد شده است.
شاید بر همین اساس بود که دولت محمود احمدی نژاد با شعارهای اقتصادی به عرصه انتخابات وارد شد؛ اما به دلیل نبود برنامه و طرح های های کارشناسی، بسیار زود روشن شد که اقتصاد، پاشنه آشیل این دولت است. به ویژه آنکه عملکرد دولت نهم و تصمیمات اقتصادی این دولت در موارد مختلف نه تنها مرهمی برای مشکلات نبوده، بلکه شوک های زیادی هم به عرصه اقتصادی وارد کرده است.
با این وجود مسئولین دولت نهم، بدون توجه به واقعیات جامعه به طور مرتب آمارهای متفاوتی درباره تعداد شغل های ایجاد شده در دو سال گذشته منتشر می کنند. آمارهایی که در بسیاری از موارد نادرستی آنها به اثبات رسیده است، آخرین نمونه اینکه وزارت کار اعلام کرده در دو سال اخیر تعداد شغل های ایجاد شده به دو برابر رسیده و به طور متوسط هر ساله یک میلیون شغل جدید ایجاد شده است.ادعایی که با آمارهای رسمی بخش های دیگر دولت نمی خواند.