تصادف خونبار اتوبوس راهیان نور مشهد در استان لرستان و کشته شدن سه دانش‌آموز دختر مشهدی و زخمی شدن 13 تن دیگر، موضوع ایمنی دانش‌آموزان را یک‌بار دیگر در کانون توجه افکار عمومی قرار داد. کاروان هزار نفری دانش‌آموزان خراسان رضوی با 24 دستگاه اتوبوس، هفته گذشته، از مشهد به قصد مناطق مرزی ایران و عراق در خوزستان حرکت کرده بود که یکی از اتوبوس‌ها با 40 سرنشین به دلیل خرابی سیستم ترمز و خطای انسانی راننده با کوه برخورد کرد و واژگون شد.
مصاحبه مدیرکل آموزش و پرورش خراسان‌رضوی در حاشیه تدفین قربانیان بسیار شگفت‌انگیز و در واقع نوعی فرافکنی بود. به گزارش ایسنا، او گفت: “زیرساخت‌ها در خوزستان آماده نیست و اتوبوس‌هایی که در آنجا استفاده می‌شود، از رده خارج هستند… جمعیت دانش‌آموزان متقاضی اردوهای راهیان نور بسیار بالاست و قطار جوابگوی این تعداد نیست، مگر اینکه درخواست قطار اختصاصی بدهیم.”
پرسش این است که مدیرکل آموزش و پرورش خراسان‌رضوی با توجه به دانسته‌های بالا، چگونه اجازه اعزام دانش‌آموزان به اردوی راهیان نور را داده است؟ وقتی زیرساخت‌ها در مقصد آماده نیست، با چه تدبیری هزاران دانش‌آموز از سراسر کشور با اتوبوس‌های به گفته مدیرکل “از رده خارج” به اردو اعزام می‌شوند؟ چرا برگزارکنندگان تقاضای قطار اختصاصی نکرده‌اند؟ در شیوه‌نامه اجرایی اردو و بازدید دانش‌آموزی، برای افزایش ضریب اطمینان و امنیت برنامه‌های اردویی و بازدیدی و برای صیانت دانش‌آموزان و عوامل اجرایی از هرگونه آسیب، رعایت مقررات تدوین‌شده الزامی است.
بخشی از موارد الزامی به مشخصات وسیله نقلیه و راننده اختصاص دارد. به عنوان مثال در این شیوه‌نامه آمده است: “وسایل نقلیه، سالم و مناسب باشد. استفاده از وسیله نقلیه شرکت‌های معتبر مسافربری الزامی است. رعایت ظرفیت قانونی وسیله نقلیه، الزامی است. وسیله نقلیه باید دارای بیمه سرنشین مناسب با طول مسیر و نوع سفر و مجهز به امکانات ایمنی و وسایل مورد نیاز با توجه به فصول سال باشد.” درباره راننده هم پیش‌بینی‌های دقیقی در آیین‌نامه نوشته شده از جمله اینکه راننده باید توانایی جسمی و شرایط اخلاقی و روحی را دارا بوده و مقررات قانونی و سرعت مجاز در حرکت وسیله نقلیه را الزاما رعایت کند… در شیوه‌نامه آمده است که لازم است این موارد در قرارداد استفاده از وسیله نقلیه قید شود. ضمنا سرپرستان و مربیان موظفند در صورت عدم رعایت مقررات قانونی و سرعت غیرمجاز به راننده تذکر داده و در صورت عدم رعایت مقررات از سوی راننده به پلیس راه اطلاع دهند و… با توجه به همین چند مورد از شیوه‌نامه مفصل برگزاری اردوهای دانش‌آموزی معلوم می‌شود که در برگزاری اردوی دانش‌آموزان مشهد، نکات ایمنی رعایت نشده است.
معلوم نیست که مسوولیت اجرایی این شیوه‌نامه به عهده کیست؟ اهمیت مساله زمانی آشکار می‌شود که بدانیم از نیمه مهر تا نیمه اسفند، حدود یک میلیون دانش‌آموز در قالب طرح راهیان نور به مناطق مرزی اعزام می‌شوند. اخذ رضایتنامه کتبی از پدر یا قیم قانونی، نمی‌تواند نافی مسوولیت برگزارکنندگان اردوهای دانش‌آموزی باشد. اولیا با این پیش‌فرض رضایتنامه را امضا می‌کنند که عوامل اجرایی ایمنی و آسایش و رفاه فرزندان آنها را در طول سفر اردویی فراهم می‌کنند، مگر اینکه قبل از امضای رضایتنامه موارد نقص ایمنی به اطلاع والدین برسد.
درباره دانش‌آموزان مشهدی پرسش این است که آیا پدران و مادران دانش‌آموزان مانند مدیرکل می‌دانسته‌اند که زیرساخت‌های استان مقصد یعنی خوزستان آماده نیست؟ و آیا به آنها گفته شده که برای حمل و نقل فرزندان آنها از اتوبوس‌های خارج از رده استفاده می‌شود؟ ایمنی وسایل نقلیه تنها یکی از جنبه‌های پرشمار امنیت دانش‌آموزان در طول برگزاری اردو است. به عنوان مثال این پرسش مطرح است که آیا قبل از حضور دانش‌آموزان در این اردوها آموزش‌های لازم درباره خطرات میادین مین و مهمات عمل‌نکرده زمان جنگ، به آنها داده می‌شود؟ آیا شرایط خوابگاه، تغذیه و بهداشت دانش‌آموزان در حد قابل قبولی است؟
منبع: اعتماد، 25 بهمن