نماینده ویژه دبیر کل سازمان ملل در سفر به تهران از مقامات وزارت خارجه خواسته است تا برای حل و فصل بحران سوریه، روابط تهران با ریاض را گسترش دهند. جواد ظریف، وزیر خارجه اما بر قانونی بودن دولت بشار اسد تاکید کرده و معاون او هم بدون اشاره به حمایت های نظامی جمهوری اسلامی از دولت سوریه، خواستار عدم ورود سلاح و شبه نظامیان مخالف به داخل این کشور شده است.
اخضر ابراهیمی با وجود سن بالایش، اما از هیچ تلاشی برای یافتن راه حل مسالمت آمیز جنگ داخلی سوریه فروگذار نمی کند. وی که دو سالی است به عنوان نماینده ویژه دبیر کل سازمان ملل و اتحادیه عرب در امور سوریه فعالیت می کند، دیروز وارد تهران شد تا با مقامات ارشد سیاست خارجی جمهوری اسلامی دیدار کند. جمهوری اسلامی مهمترین متحد رژیم بشار اسد در خاورمیانه محسوب می شود و در سه سال اخیر بیشترین کمک های نظامی و مالی را به نظام حاکم در سوریه که توسط اقلیت های شیعه علوی اداره می شود کرده است.
گرچه این دیدار پیش از ظهر دیروز انجام شد اما به دلایلی نامعلوم خبرگزاری دولت ـ ایرنا ـ با تاخیری طولانی، ساعت شش عصر جزئیات مذاکره میان ظریف و ابراهیمی را منتشر کرد. بر اساس این گزارش جواد ظریف بار دیگر به دیپلمات الجزایری یادآور شده است جمهوری اسلامی پیش شرط های غرب برای حضور در کنفرانس های بین المللی مربوط به نزاع خونبار سوریه را نمی پذیرد: “ایران همواره تاکید کرده که هیچ پیش شرطی را در زمینه مشارکت در نشستهای مربوط به حل این بحران نمی پذیرد و در عین حال از بکارگیری ظرفیت و توان خود برای کمک به این روند سیاسی دریغ نمی ورزد.”
اشاره ظریف ظاهرا به ماجرای پر و فراز و نشیب عدم دعوت از تهران در کنفرانس های ژنو ۲ است. تهران در بدو امر جز مدعوین این کنفرانس نبود، اما بعد ایالات متحده دعوت از تهران را منوط به پذیرش بیانیه ژنو ۱ کرد. بر اساس آن بیانیه رژیم اسد باید انتقال قدرت به دولتی ائتلافی و موقت را بپذیرد. به دیگر بیان بشار اسد دیگر قادر به شرکت در انتخابات ریاست جمهوری که در ماه سپتامبربرگزار می شود، نخواهد بود.
تهران ابتدا در این مورد سکوت کرد، و بان کی مون دبیر کل سازمان ملل شخصا جمهوری اسلامی را به این نشست دعوت کرد. اما چند روز مانده به آغاز نشست معاون وزیر خارجه، رئیس تبلیغات دفاعی نظام و مشاور بین الملل آیت الله خامنه ای تصریح کردند تهران به بیانیه ژنو ۱ پایبند نیست؛موضوعی که باعث شد آقای دبیر کل دعوت خود را پس بگیرد.
ظریف: اسد قانونی است
با وجود این کش و قوس ها، جواد ظریف پیش از سفر به وین برای حضور در مذاکرات اتمی، فرصت را مناسب یافته است تا در دیدار با دیپلمات ۸۰ ساله بر “قانونی” بودن ریاست جمهوری بشار اسد تاکید کند. به گزارش ایرنا ظریف با تشریح نقش دولت و “رییس جمهور قانونی کنونی سوریه” در روند بازگشت ثبات و امنیت به این کشور، فراهم شدن شرایط مناسب برای برگزاری انتخابات عادلانه با حضور همه آحاد مردم سوریه جهت تعیین سرنوشت سیاسی آینده خودشان را مورد تاکید قرار داده است.
جنگ داخلی در سوریه با کشتار بی رحمانه مردم در تظاهرات مسالمت آمیز ارتش و شبه نظامیان وفادار به اسد آغاز شد. پس از کشته شدن بیش از پنج هزار نفر از شهروندان سوری، از پاییز سال ۹۰ نیروهای مخالف نیز دست به اسلحه بردند و از اوایل تابستان سال ۹۱، صلیب سرخ نبرد در سوریه را به طور رسمی “جنگ داخلی” اعلام کرد.
تاکنون حدود ۱۵۰ هزار نفر در جریان این جنگ کشته شده اند و شورشیان می گویند بشار اسد با این حجم کشتار، دیگر نه صلاحیت کاندیداتوری در انتخابات را دارد و نه برگزاری آن را.
ناظران امید کمی داشتند تا دیدار رو در روی مخالفان و نمایندگان اسد در جریان کنفرانس ژنو ۲ بتواند به باز شدن بن بست سیاسی سوریه کمک کند، اما اخضر ابراهیمی از شکست این کنفرانس سخن گفته؛ اتفاقی که باعث شده نماینده بان کی مون در دیدار با رئیس دستگاه دیپلماسی با تکرار “موضع صریح و شفاف” خود در تاکید بر ضرورت دعوت و حضور تهران در نشست ژنو ۲ و هرگونه نشستی برای حل بحران سوریه، خواستار تداوم مساعدت و کمک موثر ایران برای تقویت روند سیاسی و یافتن راهکارهایی برای پیشبرد تلاشهای جاری برای حل بحران سوریه بشود.
امیر عبدالهیان : مرزهای سوریه را کنترل کنید
در حالیکه سرداران جمهوری اسلامی آشکار و غیر آشکار از حمایت نظامی تهران از بشار اسد سخن می گویند، دیروز حسین امیر عبدالهیان ـمعاون عربی و آفریقای ظریف - بی اعتنا به این مساله در دیدار اخضر ابراهیمی، کنترل مرزهای سوریه برای ممانعت از ورود سلاح و “گروه های مسلح بی مسوولیت” و پرهیز از “اقدامات مداخله جویانه” را رمز موفقیت هرگونه اقدام مسالمت جویانه در بحران سوریه دانست.
در نزاع سوریه، تهران و مسکو از ارتش اسد و عربستان سعودی، ترکیه، قطر و ایالات متحده و اتحادیه اروپا از شورشیان مسلح و گروه های سیاسی مخالف حمایت می کنند. گرچه در ماه های اخیر با پیوستن گروه های مرتبط با القاعده به این جنگ، کشورهای غربی و ترکیه تاحدودی نسبت به ادامه حمایت از گروه های مسلح محتاط شده اند.
برخی ناظران جنگ در سوریه را به نوعی جنگ پنهان تهران و ریاض تفسیر می کنند. شاید از همین رو است که اخضر ابراهیمی دیروز به امیر عبدالهیان یادآور شد: “تحکیم و گسترش بیش از پیش مناسبات جمهوری اسلامی ایران با کشورهای منطقه به ویژه با عربستان بسیار موثر و سازنده خواهد بود.”
روزنامه نیویورک تایمز هم به تازگی با انتشار مقاله ای به تحلیل نقش جمهوری اسلامی در بحران سوریه پرداخته است. به باور جانان استیونسون رویکرد دیپلماتیک در قبال ایران شاید از نظر گروه های مخالف سوری، مطلوب نباشد، اما آنها باید بدانند با حضور ایران یا بدون حضور آن، آمریکا و متحدان اش نسبت به هر توافق سیاسی در سوریه نگران خواهند بود.
نیویورک تامیز می نویسد: “حمایت از بشار اسد در سوریه برای ایران و حزب الله هزینه هایی دارد و شاید تهران به دنبال این باشد که به منظور پیشرفت در مذاکرات هسته ای، پیام های آشتی جویانه ای در مورد سوریه ارسال کند. شاید تهران بتواند به تعدیل مواضع دولت بشار اسد در سوریه کمک کند.”
به اعتقاد نویسنده این روزنامه آمریکایی “اگر کانال ایران و آمریکا به ثمر بنشیند، تهران می تواند به روند مذاکرات ژنو بر سر سوریه ملحق شود. در این صورت باید نقشی هم برای عربستان سعودی در نظر گرفت که رقیب استراتژیک ایران در منطقه به شمار می رود.”
