پاملا اسکیرو
اولین انتخابات در جمهوری اسلامی ایران، بعد از انتخابات مخدوش سال ۲۰۰۹، وقتی بود که باید نمایندگان مجلس در دوم مارس امسال برگزیده می شدند. در آن انتخابات که بنا به سابقه صلاحیت و سلامتش زیر سئوال بود، نظامی که بارها در نبرد بر سر قدرت و اختلافات داخلی، آلوده شده ا، گروه های محافظه کار با خود رقابت داشتند و در نتیجه حلقه “وفاداران قدیمی حکومت” تنگ تر شد.
اگر میزان تعداد شرکت کنندگان در انتخابات باشد، انتخابات دوم مارس نشان از مخالفت گسترده رای دهندگان داشت. در این میان نباید نقش اصلاح طلبان که انتخابات را تحریم کرده بودند، نادیده گرفته شود.آیت الله خامنه ای بارها و بارها از مردم خواست تا در این برهه حساس در تاریخ ایران، در انتخابات شرکت کنند. دقیقا میزان مشارکت مردم در انتخابات، راهی برای سنجش سلامت حکومت است. در انتخابات سال ۲۰۰۸ مجلس، میزان مشارکت مردم ۵۰ درصد بود و این درحالی است که مشارکت مردم در انتخابات سال ۲۰۰۹ ریاست جمهوری بسیار بالا بود. بر اساس گزارش وزارت کشور، در حدود ۸۵ درصد واجدین شرایط در انتخابات ریاست جمهوری شرکت کردند.
در زمان دولت اصلاح طلب خاتمی، پنجمین رئیس جمهور ایران که دوبار پیاپی ریاست دولت را بعهده گرفت. اینک نیز تحلیلگران معتقدند که در صورت مشارکت بالا، اصلاح طلبان شانس بیشتری دارند. اما همه می دانند که در سیاست ایران هیچ چیز قابل پیش بینی نیست. تا هشت ماه دیگر، چهل و هشت میلیون نفر باید جانشین احمدی نژاد را انتخاب کنند. هنوز لیست کاندیداها اعلام نشده است اما اسامی اولیه کم و بیش مشخص است.
نام علی لاریجانی، رئیس فعلی مجلس و یکی از چهره های سیاسی ایران، مطرح است. همچنان که نام هاشمی رفسنجانی، ثروتمند و با نفوذ. او قصد دارد بار دیگر بعنوان یکی از بازیگران سیاست داخلی ایران وارد عرصه شود. هاشمی درآخرین نشست کشورهای غیر متعهد در تهران، در کنار رهبر ایران و دبیرکل سازمان ملل ظاهر شد. وی که از سال ۱۹۸۹ تا ۱۹۹۷ رئیس جمهور ایران بود، بدون شک یکی از شاخص ترین چهره های جمهوری اسلامی است که مدت های طولانی دست راست رهبران ایران بوده است. در جریان اعتراضات به نتیجه انتخابات، وی که از قبل مخالف احمدی نژاد بود، در برابر دولت احمدی نژاد و در کنار معترضان قرار گرفت.
از هاشمی به عنوان حامی پشت پرده جنبش سبز نام برده می شود اما اگر شرکت هاشمی در انتخابات آینده یک فرض باشد، لاریجانی به احتمال زیاد در میان کاندیداها خواهد بود. وی یکی از چهره های مطرح سیاست ایران است بخصوص به دلایل خانوادگی بیشتر مطرح است: پدر وی میرزا هاشم آملی، یکی از آیت الله های نامی ایران است. از دهه هشتاد میلادی، نام لاریجانی در همه “راهرو” های سیاست ایران شنیده می شود. وی در سال ۱۹۸۱، زمانی که فقط ۲۳ سال داشت، معاون وزارت کار در دولت موسوی شد. در سال ۱۹۸۹ وزیر ارشاد دولت هاشمی رفسنجانی شد. سمتی که او را به یک مقام بالا‌تر هدایت کرد: دبیر شورای عالی امنیت ملی، که یکی از بخش‌های آن رسیدگی به سیاست اتمی ایران بود.
لاریجانی که در سال ۲۰۰۸ به ریاست مجلس رسید، در سال ۲۰۱۲ هم رئیس مجلس ماند. احمدی نژاد هم به نوبه خود تلاش می کند تا پدرعروس اش، اسفندیار رحیم مشایی را وارد رقابت انتخاباتی بکند، اما رهبر از او خوشش نمی آید. رقابت داخلی برای انتخابات ریاست جمهوری رسما آغاز شده است. اما در این بازی احزاب غایب اند. در این چهار سال، مخالفان ایرانی به سکوت مطلق فرو رفته اند. برای درک بیشتر این موضوع که چرا اعتراضات خیابانی مردم ایران به نتیجه نرسید، با پروفسور فریان صباحی، استاد تاریخ کشورهای اسلامی دانشگاه تورینو مصاحبه کرده ایم.
فریان صباحی می گوید که جنبش سبز با موج بازداشت ها و حصر طولانی کروبی و موسوی، رهبران جنبش سبز، سرکوب شد. خاتمی هم یکی از رهبران جنبش محسوب می شود که از خودش شجاعت قابل توجهی نشان نداده است. در این میان رئیس جمهور سابق، اکبر رفسنجانی باقی می ماند که در انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۰۵ در برابر احمدی‌نژاد شکست خورد و انگار دندانش کشیده شد. اما در این روز‌ها، دو تا از فرزندانش بازداشت شده‌اند که شاید قربانی مشت آهنین سیاست شده باشند. مهدی هاشمی به تازگی از لندن بازگشته است. وی که از سال ۲۰۰۹ و بعد از اعتراضات مردمی که پدر و خانواده‌اش از آن حمایت می‌کردند، به لندن رفت، اینک به جرم تبلیغ علیه نظام بازداشت شد. فائزه، خواهر ۵۰ ساله‌اش روزنامه نگار و نماینده مجلس بود و به دلیل تبلیغ علیه نظام، به زندان اوین افتاد.
فریان صباحی می‌گوید که نمی‌شود گفت: “بازداشت فرزندان هاشمی برای ساکت کردن پدرش در آستانه انتخابات سال ۲۰۱۳ باشد یا اینکه رفسنجانی از فرزندانش بعنوان طعمه در یک بازی استفاده کرده که بزودی نتیجه اش مشخص می شود.” انتخابات مجلس که در دوم مارس سال گذشته برگزار شد، تغییر زیادی در میزان مشارکت نداشت اما رقابت جوری بود که کاندیداهای رهبر در مقابل کاندیداهای رئیس جمهور قرار گرفته بودند. صباحی معتقد است: “نمی شود قضاوت درستی داشت زیرا سیاست ایران سیاه و سفید نیست. هیچ چیز در آن مشخص نیست: ما از آنچه در پشت پرده در جریان است آگاه نیستیم.”
صباحی می گوید: “مسلم است که وضعیت ایران بسیار دشوار است و تحریم های بین المللی، بحران اقتصادی و بی ارزش شدن ریال هم به این امر کمک می کند.” روز ۱۴ ژوئن در ایران انتخابات ریاست جمهوری برگزار می شود. صباحی در مورد کاندیداها می گوید: “همه چیز امکانپذیر است، لاریجانی به خامنه ای نزدیک است، او رئیس کنونی مجلس است و برادرش رئیس قوه قضائیه است و اولین بار نیست که کاندیدا می شود. اما فراموش نکنیم که در انتخابات سال ۲۰۰۵ هیچ کس انتظار نداشت که احمدی نژادی که در آن زمان شناخته شده نبود، رئیس جمهور شود. باید دید آیا رفسنجانی بعد از دستگیری فرزندانش تصمیم می گیرد خود را کاندیدا کند یا نه. رفسنجانی یک فرد عملگراست و هر چه که به سودش باشد را انجام خواهد داد.”
امروز او ریاست شورای تشخیص مصلحت نظامی را عهده دار است که سیستم بسیار پیچیده ای دارد اما برخی تحلیلگران معتقد هستند که دیگر این مجمع اهمیت زیادی ندارد. او دیگر آن رفسنجانی نیست که هر هفته امامت نماز جمعه را به عهده داشته باشد، اما همچنان فرد قدرتمندی است طوری که در ماه گذشته، در جریان اجلاس غیر متعهد ها در تهران، با رهبر ایران وارد سالن نشست شد و در کنار بان کی مون، دبیرکل سازمان ملل نشست.
آیا در انتخابات آینده کاندیدای زن اجازه شرکت می یابد؟ گفته می شود، امیر خجسته، رئیس کمیسیون اصلاح قانون مجلس، دارد بر روی قوانین انتخابات کار می کنند. صباحی می گوید: “این امکان دارد اما مشکل است: زنان ایرانی در حال حاضر تا معاونت ریاست جمهوری ارتقا پیدا کرده اند و نماینده مجلس هستندو یک شخصیت که می تواند دراجماع بوجود بیاورد، زهرا رهنورد، همسر موسوی، رهبر جنبش سبز است. اما مسلم است که نامزدی او از سوی نظام رد می شود.”
وی در این مورد افزود: “در هر صورت ما نباید گمراه شویم، زیرا بیش از یک بار در عرصه خاورمیانه زنان از سوی محافظه کاران به این مقام رسیده اند اما کار خاصی در جهت احقاق حقوق شان نکرده اند. در این مورد هم باید قبل از اعلام پیروزی باید توجه کنیم که فرد انتخاب شده چه توانایی هایی دارد.”
اوپینیونه، 28 سپتامبر
