مراجع تقلید هشدار دادند
چهره‌ی حضرت عباس را نشان بدهید محشر به پا می کنیم
حاشیه‌های یک سریال تلویزیونی در ایران کار را به جایی رسانده است که یکی از مراجع تقلید هشدار داده است که : “در صورتی که چهره حضرت ابوالفضل العباس(ع) به صورت هنرپیشه به نمایش درآید، عاشقان قمر بنی هاشم(ع) در روز تاسوعای امسال محشری بر پا خواهند کرد که در روز قیامت کمر عوامل پخش چنین تصاویری را خواهد شکست و خدا نکند چنین غلطی بکنند؛ آن وقت هر چه پیش آید و هر چه ما بگوییم معذوریم.”
بحث بر سر سریال مختارنامه است که روزهای جمعه ساعت 22 از شبکه یک روی آنتن می‌رود و همزمان با فرا رسیدن ماه محرم قسمت‌های شهادت امام سوم شیعیان و 72 نفر از یارانش پخش خواهد شد.
گفته می‌شود در صحنه‌هایی از این مجموعه تصاویری از ابوالفضل (عباس)، یکی از برادران امام سوم شیعیان (حسین) پخش خواهد شد.خبری که مجامع مذهبی ایران را به واکنش واداشته است. چون طبق اصول شیعه هر گونه تصویرسازی از چهره‌ی پیامبران و امامان مذموم و گناه است.
9 سال تلاش برای ساخت سریال
این سریال دارای سه بخش است که در بخش نخست جوانی زندگی مختارثقفی(از یاران امام حسین) و در دو بخش دیگر میانسالی تا شهادت وی را به تصویر می‌کشد.
مختارنامه از پروژههای تاریخی و از محصولات رده الف تلویزیون ایران است.
این سریال که ششمین ساخته داوود میرباقری پس از مجموعه‌هایی همچون امام علی و معصومیت از دست رفته به شمار می‌آید، از بهمن سال 81 وارد مراحل پیش تولید شد و فیلمبرداری آن نیز به طور رسمی از فروردین 83 آغاز گشت.
فیلمنامه اولیه این کار تاریخی را محمدابراهیم سلطانی‌فر نوشته و حسن میرباقری، محمد بیرانوند و داوود میرباقری نیز در 3 نوبت آن را بازنویسی کرده‌اند.
سریال مختارنامه به شیوه 35 میلیمتری در کاشان، آبادان، ورامین، شاهرود و شوشتر فیلمبرداری شد.فیلمبرداری بخش‌های جنگی نیز در شهرک دفاع مقدس و احمدآباد مستوفی تهران انجام گرفت.
در این مجموعه فریبرز عرب نیا، نقش مختار را ایفا می‌کند و رضا رویگری، رضا کیانیان، عنایت شفیعی، فرهاد اصلانی، ژاله علو، فریبا کوثری، اکبر زنجانپور، نسرین مقانلو، پرویز پورحسینی، مهدی فخیم‌زاده، ویشکا آسایش، ژاله علو، سیامک اطلسی، داوود رشیدی، ولی‌الله شیراندامی، محمد صادقی، محمدفیلی، شهره‌لرستانی، فرخ نعمتی، کاظم هژیر آزاد، نسرین مقانلو، ولی‌الله مومنی، کریم اکبری مبارکه، امین زندگانی، ابراهیم آبادی، انوشیروان ارجمند، محمود اردلان، حبیب دهقان نسب، جعفر دهقان و… از دیگر بازیگران آن هستند.
عوامل پشت صحنه این سریال نیز عبارتند از: نویسنده و کارگردان: داود میرباقری، تهیه کننده: محمود فلاح، نویسندگان اولیه: حسن میرباقری، محمد بیرانوند، مدیر فیلمبرداری: عظیم جوانروح، تدوین گر: مهدی حسینی‌وند، چهره پردازی: عبدالله اسکندری، مسعود ولدبیگی.آهنگساز:امیر توسلی.
در این سریال بیش از 60 بازیگر اصلی، 140 بازیگر فرعی، 2000 سیاهی لشگر به کار گرفته شدند و در کنار آنها نیز 1430 نفر به عنوان نیروی انسانی درگیر در این پروژه سرگرم کار بودند.
به گفتة‌ی کارگردان این فیلم 122 لوکیشن داخلی و خارجی و ساخت دکور 7 هکتاری در زمینی به وسعت 24 هکتار و بهره‌گیری از 80 اسب از جمله دیگر ویژگی‌های این سریال به شمار می‌رود.
پروژه‌ای عظیم در ایران و خاورمیانه
به اعتقاد دست اندرکاران تولید این سریال، مختارنامه یکی از عظیم ترین و فاخرترین پروژههای ایران و خاورمیانه است که از نظر ابعاد اجرایی و مالی نظیر ندارد، اگر چه هنوز میزان هزینه کامل این پروژه از سوی دست‌آندرکاران و صداو سیما اعلام نشده و گفته نشده که برای چند بار برآورد‌های اولیه تغییر پیدا کرده است.
پس از آغاز به کار مجموعه مختارنامه، مسوولین سیما فیلم با تاکید بر لزوم ثبت و مستند کردن تجارب پروژههای تاریخی، از راه اندازی پروژه‌ای برای مستند کردن تجارب سریال‌های تاریخی در حال ساخت خبر دادند.
این همه در حالی است که در روزهای اخیر به دلیل واکنش‌های مختلف درباره این سریال خبرهای مختلفی در ارتباط با چگونگی نشان دادن چهره‌ی عباس برادر امام حسین، شنیده شد.
چهره‌ی عباس را نشان ندهید وگرنه…
در این مدت چند مرجع تقلید با اعلام نظر در مورد نشان دادن یال ندادن این تصویر باعث ایجاد حساسیت‌های مختلفی برای قشر مذهبی ایران شده‌اند.
آیت‌الله محمدعزالدین الحسینی زنجانی از مراجع تقلید ایران در این مورد در پاسخ به یک استفتاء اظهار داشته است:” نشان دادن عظمت و شخصیت والای حضرت ابوالفضل العباس سلام الله علیه کما هو حقه، در قالب فیلم و دیگر هنرها ممکن نیست، اما دست‌اندرکاران فیلم سعی کنند که با استفاده از روایات اهل بیت علیهم السلام و تاریخ‌های معتبر، سیمایی نزدیک به شخصیت حقیقی آن بزرگوار عرضه بکنند.”
پایگاه اطلاع رسانی دفتر آیت الله وحید خراسانی هم سخنان شدیدالحنی منسوب به وی منتشر کرد که به این فضا دامن زد.
هدف کم کردن سوز و گدازها است
نامبرده در سخنانی که در آستانه ماه محرم در جمع مبلغان اعزامی ایراد کرد، اعلام کرد “در صورتی که چهره حضرت ابوالفضل العباس(ع) به صورت هنرپیشه به نمایش درآید، عاشقان قمر بنی هاشم(ع) در روز تاسوعای امسال محشری بر پا خواهند کرد که در روز قیامت کمر عوامل پخش چنین تصاویری را خواهد شکست.”
وی همچنین در بخشی از سخنان خود با اشاره به عظمت مقام حضرت ابوالفضل(ع) به بیان روایاتی از اهل بیت(ع) در شأن آن بزرگوار پرداخته و تصریح کرد”: امام زین العابدین(ع)، یک نگاه کرد به “عبیدالله بن عباس بن علی بن ابی طالب(ع)“، چشمش به یتیم قمر بنی هاشم(ع) افتاد و اشک‌هایش سرازیر شد؛ بعد که گریه کرد و پس از بیان عظمت مصیبت روز عاشورا، فرمود: رحمت خدا بر عموی من عباس(ع).”
آیت الله وحید در ادامه از شدت ناراحتی از شنیدن چنین خبری فریاد کشیدند: “ای روزگار..! ای دنیای ناپایدار..! باید روزگاری بشود که ما زنده باشیم و در این روزگار بخواهند هنرپیشه‌ها نقش او را به مردم نشان بدهند..؟! مردم..! بدانید! این نقشه‌ها برای این است که وقتی قمر بنی هاشم(ع) را به آن صورت نشان دادند، دیگر این سوز و گداز در روضه‌ها نباشد. برای این است که آن کسانی که آن صحنه را ببینند و آن هنرپیشه را تماشا کنند دیگر آنچنان که باید، در عزای او نسوزند. ولی باید بدانند اگر با چکمه و با کراوات خواستند این چراغ را خاموش کنند و نشد، با این ریش‌ها و با این یقه‌های باز هم این نور خدا خاموش شدنی نیست.”
آیت الله مکارم شیرازی و آیت الله مظاهری هم با انتقاد از اصرار به نشان دادن چهره‌ی برادر امام حسین گفته‌اند “چه اصراری است که چهره حضرت اباالفضل العباس علیه السلام نشان داده شود؟.”
همچنان هاله‌ی نور به جای چهره
رییس مرکز سیمافیلم بعد از انتشار این مراجع اعلام کرد که چهره حضرت ابوالفضل مانند چهره ائمه به نمایش در می‌آید
حسن اسلامی مهر، رییس مرکز سیمافیلم اعلام کرد:” به رغم تلاش‌های ارزشمند و هنرمندانه جناب آقای داود میرباقری در خلق صحنه‌های شهادت حضرت ابوالفضل(ع)، به دلائل مختلف و از مدتی پیش نظر مخالف معاونت محترم سیما، جناب آقای علی دارابی در خصوص نمایش چهره آن بزرگوار به تیم سازنده اعلام و پیشنهاد گردید که در نشان دادن چهره آن حضرت همام گونه عمل شود که در نمایش چهره معصومین(ع) عمل می شده است.”
در ایران معمولا چهره‌ی انبیاء و معصومین به صورت هاله‌ای از نور به تصویر کشیده می‌شود.
بست میلیارد تومان هزینه‌ی سریال
پیش از این هم انتقاداتی خطاب به میرباقری در مورد هزینه‌های زیاد این سریال صورت گرفته بود.
انتقاداتی که هم از سوی کارگردان و هم نویسنده وارد دانسته نمی شود.
محمد بیرانوند، نویسنده این سریال تاریخی – مذهبی می‌گوید:” قرار بود پنجه در پنجه جومونگ و گلادیاتور بزنیم، بودجه سریال “مختار” اما بیست میلیارد تومان است و آشیل که داستان عاشقانه‌ای است، بالغ بر 200 میلیون دلار هزینه برداشته است، توجه کنید فیلمی 120دقیقه‌ای 200 میلیون دلار اعتبار دارد حال آن که مختارنامه چهل قسمت پنجاه دقیقه‌ای است.”
به گفته‌ی این نویسنده “ تنها دستمزد بازیگر اصلی آن فیلم هالیوودی (براد پیت) برای دو ماه حضور در نقش آشیل، برابر با 10 سال هزینه برای عوامل مختارنامه است، و این یعنی مظلومیت شیعه در آیینه تلویزیون و رسانه.
صرف این هزینه در حالی است که گفته می شود تلویزیون ایران بعد از پخش 10 قسمت از سریال مختارنامه از محل دریافت آگهی‌های بازرگانی بیش از دو برابر اعتبار صرف شده را کسب کرده است.
شکایت ضرغامی نزد رهبر ایران
اما انتقاد از عملکرد تلویزیون به همین جا ختم نمی شود و چندی قبل هم بیانیه ی مشترک بیش از 40 تشکل فرهنگی خطاب به رهبر ایران منتشر شد که در ان از عملکرد عزت‌الله ضرغامی رییس سازمان صدا و سیما انتقاد شده بود.
به زعم منتقدان “تلویزیون ایران مصرف‌گرایی را ترویج می‌کند، در پوشش اخبار، به جهان اسلام کمتر پرداخته می‌شود و همچنین در تولید خبر و انعکاس مشکلات روزانه زندگی مردم ضعف و کوتاهی مشهودی وجود دارد.”
نپرداختن به فقر و پرداختن به حواشی از دیگر انتقادان این تشکل‌ها نسبت به ضرغامی بود.
باید تا جمعه صبر کرد و دید که آیا ضرغامی به جز چهره‌ی ابوالفضل (عباس)، صحنه‌های مربوط به این شخصیت تاریخی که سالیان دراز است شیعیان با یادآوری رشادت و از خودگذشتگی وی در قبال برادر و برادرزاده‌هایش بر سر و سینه می‌زنند را هم حذف می‌کند یا خیر؟
