چرا ایران رضائیان را آزاد نمی‌کند؟

نیویورکر شنبه ۲۵ مرداد ۱۳۹۳

» تحلیل نیویورکر از دستگیری خبرنگار واشنگتن پست

لارا سکه کور

اولین تماس من با جیسون رضائیان، خبرنگار واشنگتن پست، که در ایران زندانی است به سال ۲۰۱۰ باز می‌گردد و موضوع آن آووکادو بود. آووکادو در ایران تقریبا ناشناخته است و کمتر از یک درصد ایرانی‌ها مزه آن‌را چشیده‌اند. جیسون در کالیفرنیا بدنیا آمده که آووکادو بومی آن‌جاست و کارش را به عنوان روزنامه‌نگار مستقل در سال ۲۰۰۸ در ایران شروع کرد. از این میوه سبز به عنوان ابزاری برای کشف انزوای ایران با حسی از طنز و اشتیاق آشپزی استفاده کرد. برای شناساندن و مصرف آووکادو در ایران چه باید می‌کرد؟ می‌گفت: “آیا باید تحریم‌ها را بشکنیم؟ آیا آوواکادو در ایران رشد می‌کند و اگر بکند، آیا کسی آن را می‌خورد”

با او تماس گرفتم چون فکر کردم شاید دوستان ایرانی من که در کسب و کار قارچ بودند، بتوانند کمکش کنند. دوستان من نسل به نسل سعی کرده بودند قارچ را وارد غذای ایرانی‌ها کنند. ایرانی‌ها میوه‌ها و سبزیجات زیادی می‌خورند که شاید اسم‌ خیلی از آن‌ها را به انگلیسی ندانم ولی فقط چند نوع محدود قارچ می‌خورند و آووکادو هم در سفره غذایی آن‌ها اصلا جایی ندارد.

در آخر معلوم شد که جیسون علاقه‌ای به پرورش آووکادو ندارد. او با وسواس، بصریت و زبردستی در بدترین سال‌های فعالیت برای خبرنگاران، از ایران گزارش تهیه کرد و در سال ۲۰۱۲ واشنگتن پست او را به عنوان خبرنگار خود در تهران استخدام کرد. من برای او و خوانندگان خوشحال بودم اما نگران هم بودم. افراد با تابعیت دوگانه ایران-آمریکایی در ایران شدیدا آسیب‌پذیر هستند. آن‌ها به خاطر ارتباطشان با آمریکا می‌توانند هدف قرار گیرند و با اتهام توطئه به نفع غرب روبرو شوند.

او به خودش مطمئن بود. اهل هیاهو نبود. شخصیت آرام و سخاوتمندی داشت. بارها به من گفته بود که نمی‌تواند رقابت بین خبرنگارها را بفهمد. به نظر او هرچه بیشتر از ایران گزارش تهیه می شد بهتر بود. بیشتر گزارش‌های او مستقیما به سیاست نمی‌پرداخت. آخرین گزارش‌های او درباره کمبود آب و ظهور بیس ‌بال در ایران بود.

او در ۲۲ ژوئیه به همراه همسرش یگانه صالحی دستگیر شد. سه هفته است که در مکانی نامعلوم بازداشت هستند. هنوز تفهیم اتهام نشده‌اند. روز پنجم اوت یک روزنامه نزدیک به دستگاه اطلاعاتی ادعا کرد که اتهام رضائیان و همسرش، جاسوسی برای آمریکا و دادن اطلاعات حساس به واشنگتن است؛ آن ها همچنین مسئول پخش ویدئوی ایرانی‌هایی هستند که با آهنگ فارل ویلیامز روی بام خانه‌ای در تهران می‌رقصیدند. جیسون این خبر را پس از این‌که دختر پسرهای ویدئو آزاد شده‌ بودند، پوشش داد. تمام کسانی که جیسون را می‌شناسند، در رسانه‌ها از عشق او به ایران و بی‌طرفی سیاسی‌اش گفته‌اند.

حسن روحانی بیش از یک سال پیش با وعده دوران جدیدی از آزادی روی کار آمد. اما از آن زمان تعداد روزنامه‌نگاران زندانی دو برابر شده و بنا به گفته کمپین بین‌المللی برای حقوق بشر در ایران تعداد آن‌ها از ۳۲ نفر به ۶۵ نفر رسیده است.

روحانی مسئول مستقیم این دستگیری‌ها که تعداد زیادی از زنان خبرنگار را از رسانه‌های داخلی دور کرده نیست. دستور این بازداشت‌ها را قوه قضاییه ایران صادر می‌کند که توسط روحانیون تندرو اداره می‌شود و به رهبر ایران پاسخگو هستند. تلاش‌های محمد خاتمی رئیس‌جمهور اسبق ایران برای آزادی بیشتر روزنامه‌نگاران به ایجاد موج دستگیری‌ آن‌ها منتهی شد.

آخرین دور دخالت در کار رسانه‌ها می‌تواند با هدف بردن آبروی روحانی انجام شده باشد. توافق هسته‌ای روحانی با شش قدرت جهانی باعث انتقاد شدیدی از جانب مخالفان شده؛ آن‌ها دلشان می‌خواهد رئیس‌جمهور شکست بخورد. مخالفانش می‌خواهند به غرب بگویند، فکر نکنید روحانی کاره‌ای است، در آخر باید با ما طرف شوید. در داخل هم هدفشان این است که محدودیت اختیارات او و فضای امنیتی را نشان بدهند.

سکوت روحانی باعث خشم اطلاح‌طلبان شده. روحانی می‌داند که منتقدانش می‌خواهند او را به درگیری بکشانند. مذاکرات هسته‌ای در وضعیت حساسی قرار دارد. افراد نزدیک به حلقه سیاست خارجی روحانی به طور خصوصی نسبت به امنیت خود ابراز نگرانی می‌کنند و می‌دانند اگر شکست بخورند – یا حتی پیروز شوند – توسط تندروهای با ذهنیت توطئه، مورد هدف قرار خواهند گرفت. اما امتناع از ایستادگی در مقابل تندروها نیز، از افراد روحانی محافظت نمی‌کند، بلکه عرصه را بر او تنگ تر می کند. این درسی است که بارها و بارها به نخبگان سیاسی ایران داده شده ولی به نظر نمی‌رسد کسی آن‌ را یاد گرفته باشد.