باراک اوباما، رئیس جمهور ایالات متحده آمریکا به آیت الله خامنه ای، رهبر جمهوری اسلامی ایران هشدار داده که بستن تنگه هرمز “خط قرمز” آمریکا است و عبور از این خط قرمز “واکنش متقابل” این کشور را به دنبال خواهد داشت. این خبر تیتر اول بیشتر روزنامه های صبح یکشنبه تهران است.
روزنامه معتبر نیویورک تایمز - چاپ آمریکا – که اول بار این خبر را به نقل از مقام های ارشد دولت ایالات متحده منتشر کرد، اسمی از منابع خبری خود نبرد.
در گزارش نیویورک تایمز اشاره ای به این نیست که این پیغام محرمانه توسط کدام کانال ارتباطی در اختیار رهبر جمهوری اسلامی قرار داده شده و همچنین به اینکه آیا ایران پاسخی به نامه فوق داده یا نه. اما منابع دیگر احتمال داده اند که این نامه توسط وزیر خارجه ترکیه در سفر هفته گذشته اش به تهران به رهبر جمهوری اسلامی رسانده شده باشد.
آمریکا پیش از این نیز در واکنش به تهدید مقام های جمهوری اسلامی به بستن تنگه هرمز، تاکید کرده بود که اجازه چنین کاری را به حکومت ایران نمی دهد.
مقامات دولتی ایران و آمریکا هنوز درباره گزارش نیویورک تایمز اظهار نظر رسمی نکرده اند اما رسانه های چاپ تهران، به نقل از منابع خارجی ارسال این نامه را خبر داده اند که به منزله تایید خبر توسط حکومت ایران است. یکی از روزنامه های نزدیک به جناح راست نوشته اوباما به آیت الله خامنه ای “هشدار نداده” بلکه به جمهوری اسلامی “التماس کرده” که تنگه هرمز را نبندد.
سایت ایران هسته ای نوشته است که “مشاهده توانمندی ایران در مسدود کردن تنگه هرمز و همچنین مقابله موثر با ناوگان آمریکایی حاضر در خلیج فارس که شاهراه انرژی جهان محسوب می شود، آمریکا را به ارسال پیغام های التماس گونه خصوصی به ایران وادار کرد.”
با وجود این، بنابر گزارش خبرگزاری فرانسه از واشنگتن در روز 23 دی 1390، کاخ سفید گزارش منتشر شده در نیویورک تایمز مبنی بر ارسال پیام محرمانه هشدار آمیز آمریکا برای ایران در مورد بستن تنگه هرمز را رد نکرده و گفته است راه هایی برای اعلام نظراتش به حکومت ایران دارد.
جی کارنی، سخنگوی کاخ سفید در این باره گفته است: “ما طی سال‌های گذشته برای اعلام نظراتمان در مورد موضوعات مختلف به طور معمول از این راه ها استفاده کرده‌ایم.”
او همچنین گفته است: “هر پیامی که به حکومت ایران فرستاده ایم مانند پیام هایی بوده که به طور علنی گفته بودیم.”
تنش مجدد در تنگه هرمز
سایت ایران هسته ای محتوای نامه رییس جمهور را “التماس گونه” توصیف کرده و نوشته “باراک اوباما در یک نامه خصوصی و محرمانه خطاب به رهبر معظم انقلاب از نمایش آمادگی ایران برای مسدود کردن تنگه هرمز ابراز نگرانی کرده است.”
انتشار گزارش نیویورک تایمز درباره نامه محرمانه رئیس جمهور آمریکا به رهبر جمهوری اسلامی با انتشار فیلمی توسط وزارت دفاع ایالات متحده همزمان شد که در آن نزدیک شدن قایق های تندروی نیروی دریایی سپاه به دو ناو و کشتی متعلق به آمریکا در تنگه هرمز نمایش داده می شد.
پنتاگون اعلام کرده که چنین رویارویی هایی در خلیج فارس و تنگه هرمز امری “عادی” است که نشانه ای از “نیات خصمانه” در آنها دیده نمی شود.
با وجود این یک سخنگوی وزارت دفاع ایالات متحده اعلام کرده که قایق های سپاه پاسداران پس از آنکه به فاصله چندصد متری ناو یو اس اس نیواورلئان رسیده اند با “هشدار” آن مواجه شده اند و صحنه را ترک کرده اند.
گزارش روزنامه نیویورک تایمز همچنین افزوده که رابطی که نامه محرمانه آمریکا را به آیت الله خامنه ای رسانده، سفارت سوییس در تهران نبوده است.
به دنبال قطع رابطه دیپلماتیک میان ایران و آمریکا پس از گروگان گیری کارمندان سفارت ایالات متحده در تهران توسط دانشجویان مسلمان پیرو خط امام، سفارت سوییس حفاظت از منافع آمریکا در ایران را بر عهده گرفته و در مواردی پیام های دو طرف را به یکدیگر منتقل کرده است.
این مسئله گمانه زنی هایی را در رسانه ها به وجود آورده است.
تابناک، نزدیک به محسن رضایی، دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام با تایید ارسال این نامه، نوشته که محتوای آن درباره “تنگه هرمز و نقش ایران و آمریکا” در آن بود.
علیرغم برخی دیگر از سایت های نزدیک به حکومت که با تحریف گزارش نیویورک تایمز، نوشته اند رئیس جمهور آمریکا از ایران برای نبستن تنگه هرمز “التماس” کرده، در گزارش تابناک که سایتی مانند رجانیوز هم عین آن را بازنشر داده آمده است که واشنگتن در این پیام “تهدید کرده چنانچه تهران اقدام به بستن تنگه هرمز بکند، واکنش آمریکا را در پی خواهد داشت.”
نامه چگونه منتقل شد؟
درباره نحوه انتقال این نامه به تهران، تابناک به نقل از پاتریک کلاوسن، معاون مرکز تحقیقات موسسه سیاست خاور نزدیک واشنگتن، نوشته است که محتمل ترین گزینه ای که می تواند پیام اوباما را به ایران منتقل کرده باشد، احمد داوود اغلو وزیر امور خارجه ترکیه است که هفته گذشته سفری دو روزه به ایران انجام داده بود.
داوود اغلو در روز های اخیر هم پیش از اینکه با علی لاریجانی، رئیس مجلس ایران دیدار کند با بیل برنز معاون وزیر خارجه آمریکا در ترکیه دیدار کرد و بلافاصله به دیدار لاریجانی شتافت.
پس از دیدار لاریجانی و داوود اغلو، رئیس مجلس ایران در کنفرانسی مطبوعاتی اعلام کرد که ایران تمایل دارد مذاکراتی جدی با غرب در مورد موضوع هسته ای برگزار کند.
به دنبال تشدید تحریم‌های بین‌المللی و همچنین احتمال تحریم نفتی ایران از سوی کشورهای غربی، پیشتر چند مقام در جمهوری اسلامی هشدار داده بودند که در صورت تحریم نفت ایران، جمهوری اسلامی مانع انتقال جریان نفت از تنگه هرمز به بازارهای جهانی خواهد شد.
از جمله محمدرضا رحیمی، معاون اول رئیس جمهور گفته بود که اگر غرب از فروش نفت ایران جلوگیری کند، ایران هم اجازه عبور نفت کشورهای دیگر از تنگه هرمز را نخواهد داد.
پس از این سخنان، فرماندهی ناوگان پنجم نیروی دریایی آمریکا مستقر در خلیج فارس اعلام کرد که اجازه بسته شدن تنگه هرمز را نخواهد داد.
سایر مقامات آمریکایی و وزیر دفاع بریتانیا هم این سخن را تکرار کردند.
در این میان بریتانیا یکی از پیشرفته‌ترین ناوهای خود را روانه آب‌های منطقه کرده و دیوید کامرون، نخست‌وزیر این کشور، در سفری به ریاض که در شرایط فعلی معنادار توصیف شده گفته است اگر ایران بخواهد تنگه هرمز را ببندد کشورهای جهان اجازه این کار را نخواهند داد.
تنگه هرمز مهم‌ترین کانال عبور و مرور نفت در جهان به شمار می‌رود و یک پنجم تجارت نفت دنیا از طریق این تنگه صورت می‌گیرد.
