تام پیتر
قاهره- قتل فرمانداراستان موتانا در عراق در روز دوشنبه که بیشتر جمعیت آن را شیعیان تشکیل می دهند، اختلافات فزاینده میان گروه های رقیب مذهبی را در این کشور بیش از پیش آشکار کرد. همزمان با آغاز خروج نیروهای انگلیسی از مناطق بحرانی جنوب عراق، نیروهای شیعه احتمالا” با استفاده از زور در صدد کسب موقعیت بهتر برای انتخابات پیش رو هستند. در این گیر و دار، ناظران نگران آن هستند که دولت عراق سرنگون شود.
انفجار خودروی حامل محمد علی حسنی در ساعت 9 صبح، کمی بعد از خروج او و همراهانش از خانه در رامیتا و در مسیرش به سوی شهر سماوا، محل کار وی در مرکز استان و در230 مایلی جنوب بغداد، رخ داد.
در 11 آگوست هم فرماندار و رییس پلیس یک استان دیگر به نام قادسیه در اثر انفجار یک بمب جاده ای به فتل رسیده بودند. خلیل جلیل حمزه، فرماندار، و خالد حسن، رییس پلیس، پس از بازگشت از مراسم ختم یکی از شیوخ طوایف در مسیر خود به سوی شهرمرکزی دیوانیه کشته شدند.
هر دو فرماندار از اعضای بانفوذ مجلس اعلای عراق، گروه تحت رهبری عبدالعزیز حکیم، سیاستمدار شیعه بودند. همزمان با خروج تدریجی نیروهای انگلیسی از منطقه، نیروهای وفادار به حکیم برای به دست آوردن کنترل مناطق نفت خیز جنوب عراق در حال مبارزه با نظامیان سپاه مهدی هستند.
این گروه که قبلا” به عنوان مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق خوانده می شد، از زمان برگزاری انتخاباتی که با حمایت آمریکا در عراق انجام شد در صحنه سیاسی عراق به عنوان یک نیروی برتر حضور داشته است. آنها نیروی نظامی قدرتمندی برای خود دارند. اما سپاه مهدی به رهبری مقتدی صدر، روحانی جوان شیعه، همواره در صدد کشمکش با گروههای شیعه قدیمی تر و جا افتاده تر بوده است. رویتر گزارش داد انگیزه خشونتها احتمالا” تلاش گروه های شیعه برای کسب موقعیت در انتخاباتی است که برای سال آینده برنامه ریزی شده است.
یکی از مقامات ارشد شیعه که به خاطر حساسیت موضوع نخواست نامش فاش شود گفت: “این قسمتی از امتیازگیری های قبل از انتخابات سال آینده است.”
او به رویتر گفت: “فکر نمی کنم حمام خون برای شیعیان اتفاق بیفتد زیرا تصمیم به خویشتنداری گرفته شده است. اما بروز یک سری کشتار انتظار می رود.”
او گفت حسنی “نقش کلیدی” در مقابله با کسانی داشته که اسلحه در برابر دولت به دست گرفته بودند، و این ظاهرا” بر می گردد به اعضای سرکش سپاه مهدی.
کنترل استان کویری موتانا که مرزهای جنوبی عراق با عربستان سعودی را در بر می گیرد، سال گذشته از سوی انگلیسی ها به دولت عراق واگذار شد. در آن زمان ایالات متحده و انگلستان، این رویداد را نشانه بهبود وضعیت امنیت و ثبات در نظر گرفتند.
شهر اصلی جنوب عراق بصره است؛ شهری که تنها بندر عراق را در خود جا داده و قسمت اعظم جریان صادرات نفت را بر عهده دارد. به گزارش مجله تایم از لندن، یکی از مشاوران ژنرال دیوید پتروس، فرمانده ارتش آمریکا در عراق، گفت خروج نیروهای انگلیسی، که دو سال گروه های خرابکار شیعه را مهار کردند، وقوع یک بحران را هشدار می دهد.
بعضی افسران انگلیسی معتقدند آنها با یک عقب نشینی تحقیرآمیز به سمت کویت یا مرزهای جنوبی عراق در بندر ام قصر روبرو هستند.
یک افسر ارشد گفت: “متاسفم که بگویم تجربه بصره در تاریخ نظامی یک اشتباه بزرگ بوده است. ستیزه جویان ما را دعوت به شلیک گلوله می کنند … در بدترین حالت ممکن حتی ما را تا مرزهای جنوبی عراق تعقیب خواهند کرد.”
استفان بیدل، یک عضو برجسته شورای روابط خارجی که افزایش نیروها در عراق را به بوش توصیه کرده بود، گفت ایران از نفوذ خود در سپاه شیعه مهدی استفاده می کند تا از شرایط بهره برداری کند.
او گفت: “عقب نشینی سختی خواهد بود. آنها می خواهند تصویر بریتانیای شکست خورده را ببینند… این زشت و خجالت آور خواهد بود.”
به گزارش آسوشیتد پرس، نوری المالکی نخست وزیرعراق، در حالیکه دولت ائتلافی وی تحت شدیدترین فشارها است، روز دوشنبه برای اولین دیدار رسمی خود از سوریه وارد این کشور شد. او در حالی مشغول گفتگوهای امنیتی مشترک با آنهاست که ایالات متحده، سوریه را به ایفای نقش در خشونت های عراق متهم کرده است. المالکی پس از آنکه در سال 1980 توسط صدام حسین به مرگ محکوم شده بود، به سوریه پناه برده بود.
المالکی به خبرنگاران همراهش در این سفر گفت که این دیدار در ادامه سیاست تکیه بر روابط امنیتی، اقتصادی و سیاسی با کشورهای همسایه و تلاش بر گسترش این روابط انجام می شود.
المالکی گفت: “ما در مورد مسایل مهم امنیتی و چالش های مربوط به آن بحث خواهیم کرد. این مسایل نه تنها موجب نگرانی ما بلکه کل منطقه است. ما در مورد جامعه مهاجرعراقی در سوریه و راههای خدمت رسانی به آنها گفتگو می کنیم.”
جواد البلانی، وزیر کشور عراق به آسوشیتد پرس گفت عراق و سوریه یادداشت تفاهمی برای مبادله اطلاعات امضاء کرده اند. ضمنا” سوریه 13 مظنون تحت تعقیب عراق را تسلیم این کشور کرده است، اما وی جزییات بیشتری را در این مورد بیان نکرد.
المالکی نومیدانه در صدد جلوگیری از فرو ریختن دولت ائتلافی خود است اما اکثر سنی های مجلس از این ائتلاف چشم پوشی کرده اند. شرایط سیاسی عراق به همان اندازه شرایط امنیتی آن بی ثبات است. مارک لینچ، متخصص امور سیاسی از دانشگاه جرج واشنگتن در وب لاگ خود، ابو اردوارق، می گوید که دولت عراق محکوم به فنا است.
نشریه العربیه گزارش می دهد گرد همآیی اضطراری رهبران عراق حتی نتوانست یک توافق ضمنی بوجود آورد. این یک پیامد ناگوار برای دولت المالکی و آن دسته از آمریکایی هایی است که ادعای بهبود وضعیت سیاسی عراق را در گزارش کروکر- پتروس داشتند. دیگر راهی برای درست کردن این وضعیت نیست. تثبیت سیاسی به عنوان آخرین شانس در نظر گرفته شده بود و حالا آن هم بی نتیجه ماند.
من فکر می کردم حداقل این شانس باشد که آنها صرفنظر از نا امیدی های موجود، پیشنهادهایی را ارائه کنند تا گروه های سنی را متقاعد به عقب نشینی از مواضعشان کنند. اما در عوض، طالبانی اعلام تشکیل ائتلافی از چهار حزب جدید را داد که بدون وجود نماینده ای از سنی ها تشکیل شود. یعنی دولتی با جوهره شیعی و شامل دو حزب کرد و دو حزب اصلی شیعه به همراه دنیایی از مشکلات سیاسی.
علاوی، نخست وزیر پیشین عراق که دولت خود را بر پایه ائتلاف سنی ها وشیعه ها شکل داده بود، در گفتگو با واشنگتن پست می گوید نخست وزیر فعلی یک ناکامی است. او گفت که مشغول تشکیل یک ائتلاف جدید است و امیدوار است نخست وزیری عراق را با “ابزار دموکراتیک” در دست بگیرد.
نوری المالکی در بهره گیری از خواست مردم عراق برای داشتن زندگی صلح آمیز و سازنده و نیز تعهدات و پشتیبانی های بی شمار ایالات متحده و سایر کشورها بازمانده است. پیش بینی جلسه سران برای بررسی بحران در بغداد هم دلیل دیگری بر سرنگونی قریب الوقوع دولت است. شاید تنها دستاورد این اجلاس، برقراری تلاشها و یا تعهدات مجدد برای مشارکت در انجام همگانی امور باشد که خود می تواند چند هفته یا چند ماه عمردولت فعلی را طولانی تر کند. اما هیچ توافق سیاسی پایداری تحت رژیم شیعه المالکی در کار نخواهد بود.
زمان برای تعویض رییس دولت عراق رسیده است. بدون این اقدام، هیچ استراتژی نظامی آمریکا و یا خروج متوالی نیروها به موفقیت دست پیدا نخواهد کرد و دولت عراق و منطقه در بحران رها خواهد شد.
آندرو سالیوان، نویسنده ماهنامه آتلانتیک که خود زمانی حامی حمله به عراق بوده و حالا به یک منتقد تبدیل شده است، در مورد علاوی می گوید که او یک مرد قوی و سکولار است که آمریکا امیدوار بود در انتخابات عراق بتواند امور را در دست بگیرد. علاوی از بوش خواسته است با کودتا او را بر مصدر امور در آنچه از عراق باقی مانده بنشاند. علاوی با تعهد به خروج نیروهای آمریکایی ظرف دو سال، موقعیتش را برای دموکرات های آمریکا نیز جذاب تر کرده است.
منبع: کریستین ساینس مانیتور- 21 آگوست