یکسال پس از بازداشت سه شهروند آمریکایی توسط نیروهای امنیتی و زندانی کردن آنها در ایران، درحالی که تا پیش از این مقامات دولت مستقر این سه نفر را به اتهاماتی نظیر “جاسوسی” متهم کرده بودند، در پی انتشار بیانیه های اخیر مقامات دولت آمریکا، سخنگوی وزارت خارجه با تغییر لحن، اتهام وعلت “محرز” بازداشت این سه شهروند آمریکایی را “ورود غیرقانونی به خاک ایران” اعلام کرد اما گفت “فشارهای سیاسی” در رسیدگی به پرونده این افراد تاثیری نخواهد داشت.
سخنگوی وزارت خارجه دیروز اعلام کرد: “سه شهروند آمریکایی در تاریخ 9 مرداد 1388 به علت ورود غیرقانونی به خاک ایران بازداشت شده‌اند، لذا تخلف آنها محرز بوده و باید مانند هر فرد دیگری در برابر قانون پاسخگو باشند.”
رامین مهمانپرست همچنین افزود: “سایر اتهامات احتمالی مانند اقدام یا نیت ضد امنیتی آنها علیه جمهوری اسلامی ایران از طرف نهادهای ذیربط در دست بررسی است.”
سخنگوی وزارت خارجه دولت مستقر که در واکنش به بیانیه های اخیر باراک اوباما رییس جمهور و هیلاری کلینتون وزیرخارجه آمریکا سخن می گفت، در ادامه تاکید کرد که: “موضوع یاد شده صرفاً امری قضایی است و در این چارچوب پیگیری می‌شود، لذا هرگونه تلاش برای تأثیرگذاری بر پرونده قضایی نامبردگان از طریق فشارهای سیاسی یا سناریوهای رسانه‌ای اخیر در برخی شهرهای اروپایی هیچگونه تأثیری بر رویکرد مستقل قوه‌قضائیه در این زمینه نخواهد داشت.”
رامین مهمانپرست در بخش دیگری از اظهارات خود درباره امکان وجود “ارتباط بین موضوع ایرانیان بازداشتی در آمریکا و 3 آمریکایی بازداشتی در ایران” نیز گفت: “جمهوری اسلامی ایران با تاکید بر اینکه هیچ نوع ارتباطی میان این دو موضوع وجود ندارد، خواهان اعمال شرایط انسانی و رعایت معیارهای بین المللی برای ایرانیان بازداشتی در آمریکا بوده و تاکید دارد شمار قابل توجهی از این افراد با انگیزه‌های سیاسی بازداشت شده‌اند و باید در اسرع وقت آزاد شوند.”
اظهارات سخنگوی وزارت خارجه دولت محمود احمدی نژاد در شرایطی است که باراک اوباما و هیلاری کیلینتون روز جمعه در سالروز بازداشت سه شهروند آمریکایی توسط جمهوری اسلامی با انتشار بیانیه های جداگانه ای بازداشت این سه تبعه آمریکایی را “ناعادلانه” خوانده و ضمن اعلام اینکه “آنها دعوایی با دولت ایران ندارند و برای ملت ایران احترام زیادی قائل هستند” خواستار “آزادی فوری” آنها از سوی دولت ایران شده بودند.
همچنین روز جمعه همزمان با تجمع خانواده های این شهروندان آمریکایی مقابل دفتر نمایندگی ایران در سازمان ملل در شهر نیویورک، الکس فتال برادر جاش فتال یکی از سه آمریکایی بازداشتی در ایران در گفتگو با خبرگزاری ها گفته بود که: “این سه شهروند آمریکا به مهره های سیاسی در بازی قدرت بین ایران و آمریکا تبدیل شده اند.”
تحقیقاتی که هنوز ادامه دارد
اظهارات سخنگوی وزارت امور خارجه دولت مستقر درباره اتهام و علت بازداشت این سه شهروند آمریکایی و تاکید بر “ورود غیر قانونی به خاک ایران” و “ادامه داشتن تحقیقات” درباره سایر اتهامات، در حالی است که ازآغاز بازداشت این سه آمریکایی، مقامات جمهوری اسلامی از جمله وزیر اطلاعات و دادستان تهران و همچنین برخی از اعضای کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس اتهامات مختلفی به آنها وارد کرده اند.
سال گذشته پس از بازداشت این سه شهروند آمریکایی که همزمان با بازداشت برخی دیگر از اتباع خارجی همچون کلوتید ریس تبعه فرانسه و برگزاری دادگاه های نمایشی روزنامه نگاران و فعالان سیاسی پس از انتخابات ریاست جمهوری بود، برخی از مقامات جمهوری اسلامی از احتمال نقش آنها در اعتراضات تهران سخن گفتند.هرچند مقامات وزارت امور خارجه در آن زمان موضع گیری خاصی نداشتند اما برخی از نمایندگان مجلس همچون محمد کرمی راد، از اعضای کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس با اشاره به اینکه “ پرونده این سه نفر در حال تحقیق و بررسی است” گفته بود: “ورود غیر قانونی سه آمریکایی نمی تواند بی‌ارتباط با اغتشاشات بعد از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری باشد.”
این اتهام که بیشتر با کارکرد داخلی از سوی اعضای کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس مطرح می شد، پس از مدتی در پاییز سال گذشته با سرکوب گسترده معترضان به نتیجه انتخابات، جای خود را به “اتهام جاسوسی” داد. عباس جعفری دولت آبادی هم 18 آبان ماه سال گذشته به خبرگزاری دولتی ایرنا گفت: “اتهام سه آمریکایی بازداشت شده جاسوسی است، البته تحقیقات درمورد این سه نفر ادامه دارد و در فرصت نه چندان دوری درباره آنها اظهار نظر خواهد شد.”
این درحالی بود که همزمان برخی منابع نیمه رسمی و سایت های اینترنتی اخباری منتشر کردند مبنی بر اینکه این سه شهروند آمریکایی به دنبال اجرای یک سناریوی امنیتی بازداشت شده اند. این منابع خبرداده بودند که: “این سه تبعه آمریکایی با فریب خوردن از مترجم و راهنمای خود وارد خاک ایران شده و پس از آن توسط نیروهای امنیتی که در انتظار آنها بودند، بازداشت شده اند.”
پس از ایراد اتهام جاسوسی به سارا شورد، شین باور و جاش فتال از سوی دادستان تهران و خبرهایی درباره نحوه بازداشت آنها اما پرونده این سه آمریکایی در سکوت و بی خبری ماند و تنهاهر از گاهی مقامات ایرانی در این باره و خطاب به مقامات آمریکایی اظهاراتی بیان کردند.
درهمین ارتباط علاء الدین بروجردی، رییس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس، در گفت و گویی با شبکه تلویزیونی عرب زبان “العالم” وابسته به صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران، به طور تلویحی بازداشت این اتباع آمریکایی را به بازداشت چند تن از ماموران جمهوری اسلامی در عراق توسط نیروهای آمریکا ربط داد و گفت: “من تصور نمیکنم آمریکاییها انتظار داشته باشند موضوع این سه نفر به زودی حل و فصل شود.”
پس از آن نیز محمود احمدی نژاد در جریان سفر سال گذشته خود به نیویورک، در مصاحبه ای با شبکه تلویزیونی ان بی سی اعلام کردکه: “آزادی سه کوهنورد آمریکایی ممکن است به موضوع رهایی چند شهروند ایرانی که توسط نیروهای آمریکا در عراق بازداشت شده اند، پیوند بخورد”.
البته در کنار این اظهارات که همچنان در سکوت و بی خبری از وضعیت سه آمریکایی بازداشت شده و ادامه داشتن تحقیقات در باره اتهامات آنها مطرح می شد، تعدادی از ماموران ایرانی بازداشت شده در عراق از سوی نیروهای آمریکایی آزاد شدند.
در پی این اظهارات و تحولات میان ایران و آمریکا، مادران این سه آمریکایی در واپسین روزهای اردیبهشت ماه امسال موفق به دیدار با فرزندان در بند خود شدند. درست همزمان با اجازه ملاقات مادران آمریکایی با فرزندانشان در هتل استقلال تهران، روز جمعه 31 اردیبهشت دو تبعه ایرانی(احمد برازنده و علی عبدالمالکی) بازداشت شده توسط نیروهای آمریکایی در عراق آزاد شدند و به ایران بازگشتند.
چند روزبعد حیدر مصلحی، وزیر اطلاعات دولت محمود احمدی نژاد اجازه سفر مادران آمریکایی و فراهم کردن امکان ملاقات آنها با فرزندانشان را یک “اقدام بشر دوستانه” خواند اما در عین حال خبر داد که دولت در صورت مهیا شدن شرایط، حاضر به مبادله این افراد است. حیدر مصلحی روز2 خرداد در این باره گفت: “در رابطه با این 3 آمریکایی که جاسوس بودن آنها موردی مشخص و مسلم است و اینکه تبادلی صورت بگیرد بحثی در این راستا وجود ندارد و البته ما بیشتر به دنبال اقدامات بشر دوستانه ای که خودمان انجام داده ایم، هستیم و همیشه جمهوری اسلامی ایران در این بحث ها پیش قدم بوده است.”
او همچنین در ادامه اظهاراتش برای نخستین بار بصورت علنی موضوع تبادل بازداشت شدگان را مطرح کرد و گفت: “انتظارمان این است آمریکاییها که ادعای بشر دوستانه دارند از این اقدامات بشر دوستانه ما انجام بدهند تا بحث به این برسد که تبادلی صورت بگیرد یا خیر.”
تاکید بر اینکه جاسوسی بازداشت شدگان آمریکایی مسلم است از سوی وزیر اطلاعات، طرح علنی موضوع تبادل و عدم اشاره او به “ادامه داشتن تحقیقات” درشرایطی مطرح شد که پس از مدتی بحث بازگشت شهرام امیری ـ, کسی که گفته می شد از کارمندان تاسیسات هسته ای ایران بوده و مقامات ایرانی مدعی بودند که توسط آمریکا ربوده شده ـ آغاز شد و در نهایت این فرد ماه گذشته به ایران بازگشت.
اما با بازگشت شهرام امیری به ایران تغییری در پرونده بازداشت شدگان آمریکایی ایجاد نشد؛ این درحالی است که پس از مدتها دوباره روز گذشته سخنگوی وزارت خارجه کشور بر اتهام ورود غیرقانونی این اتباع آمریکایی به خاک ایران و “ادامه داشتن تحقیقات” درباره سایر موارد اتهامی آنها سخن گفته است.
البته پیش از اظهارات دیروز سخنگوی وزارت خارجه، ر پرس تی وی (شبکه انگلیسی زبان صدا و سیما) گزارش داده بود که حسین دهباشی، مستندساز ایرانی پس از تحمل 2 ماه زندان در ایالات متحده، به ایران باز گشته است. بر اساس گزارش این شبکه تلویزیونی او به خبرنگار پرس تی وی گفته است که: “هم اکنون 11 محقق برجسته ایرانی به اتهام‌های ادعایی مشابه در زندان‌های اف بی آی به سر می‌برند.”
با انتشار همزمان این خبر و همه تحولاتی که طی یکسال بازداشت اتباع ایرانی در کنار این پرونده روی داده و همچنین نگاه به سابقه بازداشت و مدت زندانی برخی اتباع خارجی در دولت محمود احمد نژاد مانند استفان لربیه فرانسوی و دونالد کلاین آلمانی که به جرم ورود غیرقانونی به ایران در آذرماه 84 هر کدام در دادگاه به 18 ماه حبس محکوم و پس از تحمل 14 ماه زندان آزاد شدند، این پرسش مطرح می شود که “تحقیقات” درباره سایر اتهامات سارا شورد، شین باور و جاش فتال تا چه زمانی طول خواهد کشید؟
