با آغاز فصل اجاره مسکن در ایران، به گفته کارشناسان تبعات کاهش نرخ سود بانکی خود را در قالب افزایش سرسام آور قیمت اجاره بها نشان داد به طوری که نسبت به فصل قبل اجاره بین ۲۰ تا ۴۰ درصد گران شده است. در حالی که در سال گذشته نیز این افزایش تا سقف ۶۰ درصد تجربه شده بود. حال آنکه مستاجران مزد بگیر که بدنه اصلی بازار اجاره را تشکیل می دهند تنها ۲۵ درصد به دستمزدهایشان اضافه شده است.
بر اساس قانون، مالکان تنها مجازند که قیمت اجاره را در بنگاه های معاملات املاک هر ساله بین ۱۲ تا ۱۵ درصد افزایش دهند، اما امسال به دلیل تصمیم بانک مرکزی مبنی بر کاهش نرخ سود بانکی، آنها اجاره ماهانه را افزایش بی سابقه ای داده اند و به جای آن از پول پیش یا رهن کاسته اند.
گزارش های میدانی حاکی از همکاری کامل بنگاه داران با مالکان است و همین امر موجب شده تا در ابتدای فصل اجاره در تهران، سیلی از مهاجرت به مناطق ۲۲ و ۵ که از مناطق فقیرنشین و تازه تاسیس هستند، شکل بگیرد و مناطق ۱ تا ۴ در تهران که به مناطق خوش نشین شهرت دارند، با بافت جدیدی از مستاجران که سرمایه در گردش بالایی دارند، مواجه شوند.
سایت خبرآنلاین در گزارشی آماری از افزایش نرخ کرایه خانه در تهران می نویسد: “دولت به صورت رسمی خواهان تثبیت نرخ کرایه خانه شده بود ولی آنچه در بازار رخ داده نشان می دهد قیمت اجاره خانه بیش از حدود پیش بینی شده گران شده است. البته کاهش نرخ تورم به مرز ۳۰ درصد موجب شده تا صاحبان خانه ها قدری خواسته های خود را تعدیل کنند. سال قبل قیمت فروش ۸۵ درصد و میزان کرایه خانه بیش از ۶۰ درصد رشد داشت. حتی در فصل زمستان که وضعیت اقتصادی کشور به ثبات نسبی رسیده بود هم کرایه خانه ۲۱ درصد رشد را تجربه کرد. با این وجود در ابتدای تابستان سال جاری میزان اجاره بها بیش از ۲۰ درصد رشد داشته است. پیش بینی ها نیز نشان می دهد که عدد رشد کرایه خانه از این مقدار فراتر می رود. با این حال گزارش های میدانی نشان می دهد بیشترین تعداد صاحبان املاک ترجیح می دهند کرایه بیشتر و پول رهن کمتری دریافت کنند. و در مواردی این افزایش اجاره ماهانه به رشد ۲۰ تا ۴۰ درصدی اجاره خانه منجر شده است”.
این سایت به نقل از یکی از تحلیلگران بازار مسکن علت افزایش سرسام آور اجاره خانه با وجود کاهش اسمی تورم را فقدان محل مناسب برای سرمایه گذاری به دلیل کاهش نرخ سود بانکی دانسته و می نویسد: “دلیل اصلی این است که صاحب خانه ها نمی دانند در صورتی که کرایه خانه بیشتری بگیرند، با این پول باید چه کنند؟ فعلا در اقتصاد ایران بازار مناسبی برای سرمایه گذاری وجود ندارد و سود بانکی هم که متوقف شده. به همین دلیل گرفتن کرایه خانه بیشتر اقدامی منطقی تر به شمار می آید”.
یکی از اعضای هیات مدیره اتحادیه مشاوران املاک تهران هم در این مورد به “خبرآنلاین” می گوید: “به طور متوسط از هر ۲۰ قرار داد اجاره ای که منعقد می شود، حداقل ۸۰ درصد مالکان دنبال پول پیش کمتر و کرایه خانه بیشتر هستند. تا چند سال قبل با پول پیش می شد سرمایه گذاری انجام داد ولی در حال حاضر نه”.
سایت اقتصاد آنلاین هم از افزایش ۱۳ درصدی اجاره بها تنها در ظرف دو ماه خبر می دهد و می نویسد: “در فروردین و اردیبهشت امسال اگرچه متوسط اجارهبهای اسمی آپارتمان‌های شهر تهران بین ۱۱ تا حداکثر ۱۴درصد افزایش پیدا کرد، اما ارزش واقعی آپارتمان‌های اجاره‌ای (مابه‌التفاوت نرخ تورم و نرخ رشد اسمی اجارهبها) در این مدت بین ۳ تا ۶ درصد افت کرد. میانگین اجاره ماهانه آپارتمان در تهران از متری ۱۸ هزار و ۳۰۰ تومان در اسفند سال گذشته به متری ۲۰ هزار و ۷۰۰ تومان در پایان اردیبهشت امسال رسید که ۱۳درصد در مجموع این دو ماه، افزایش یافته است”.
این سایت در گزارش خود نوشته است: “در برخی محله‌های تهران ارقامی که توسط موجران در فایل‌های جدید بنگاه‌های مسکن تعیین و پیشنهاد شده، دست‌کم ۴۰ درصد نسبت به مدت مشابه سال گذشته، رشد صعودی پیدا کرده است که این خیز طرف عرضه برای افزایش اجارهبها عمدتا ناشی از حجم بالای اجاره‌نشین‌ها در نتیجه خلأ وام خرید و نبود قدرت خرید مسکن است. اجارهبها معمولا باید تابعی از قیمت مسکن و رشد آن نیز تعقیب‌کننده تورم باشد.با شروع فصل تابستان بنگاه‌های مسکن به اشغال مستاجرانی در می‌آید که چشم به انواع فایل‌های اجاره می‌دوزند تا آپارتمانی را که اجارهبهای آن با جیب آنها همخوانی بیشتری دارد انتخاب کنند”.
این سایت هم به نقل از یک مشاور املاکی، از تمایل برای اجاره آپارتمان‌های غرب تهران بیشتر از نقاط مرکزی و شرق خبر داده و می نویسد: “رشد اجارهبها دردو ماه اول سال چندان نبود، اما با نزدیک شدن به تعطیلی مدارس در اواخر اردیبهشت، نرخ‌های اجاره رو به افزایش است و در برخی محله‌ها موجران تا ۴۰ درصد هم اجارهبها را افزایش داده‌اند. نرخ‌های اجاره رو به افزایش است خانه‌ای که سال گذشته به قیمت ۳۷ میلیون تومان رهن رفته بود امسال با ۵۹ میلیون تومان قرارداد اجاره آن تمدید شده است”.
فردین یزدانی مدیر بازنگری طرح جامع مسکن و کارشناس اقتصادی هم در واکنش به پرسش “ایسنا” در خصوص افزایش قیمت ها می‌گوید: “نرخ اجاره مسکن با حجم تقاضای حاضر در بازار اجاره رابطه تنگاتنگی دارد. در وضعیت نابسامان اقتصادی که ورود به بازار خرید آپارتمان کم است بخش زیادی از متقاضیان به بازار اجاره‌رو می‌آورند و تقاضا بیشتر از عرضه مسکن اجاره‌ای می‌شود به همین خاطر اجارهبها شروع به افزایش می‌کند. اجاره‌نشین‌ها تاوان فقر تسهیلات بانکی خرید مسکن را می‌دهند و چون قدرت خرید وجود ندارد به ناچار تعداد اجاره‌نشین‌ها رو به افزایش است. قانونی وجود ندارد که چون قیمت خانه افزایش نداشته است نرخ‌های اجاره هم بالا نرود. نمی‌توان برای میزان افزایش اجارهبها در تابستان ۹۳، درصد تعیین کرد اما قدرمسلم افزایش نرخ در بازار اجاره خواهیم داشت”.
به نوشته سایت فرارو نیز، حسام عقبایی رئیس اتحادیه مشاوران املاک تهران معتقد است بازار اجاره امسال نباید رشد چندانی داشته باشد. پیش‌بینی او برای افزایش اجارهبهای مسکن، رقمی بین ۱۰ تا ۱۵ درصد است. عقبایی در عین حال منکر موارد استثنایی نمی‌شود، اما همچنان تاکید دارد که رشد اجارهبها در سه ماه آینده تنها ۱۰ درصد خواهد بود.
رئیس اتحادیه مشاوران املاک تهران معتقد است: “برخی به دنبال ایجاد جو روانی در بازار هستند و رشد غیرمتعارف ۳۰ تا ۴۰ درصدی را برای بازار اجاره تبلیغ می‌کنند. امسال بازار اجاره رشد جهشی و نامتعارف نخواهد داشت به این صورت که در نقاط مختلف تهران، ۱۰ درصد و در مناطق مرکزی و اداری شهر که تمرکز جمعیتی در آنها به خاطر نزدیکی به مراکز شغلی و دانشگاهی از فراوانی مستاجر برخوردار است، ۱۵ درصد رشد خواهیم داشت. اگر قاعده انصاف ملاک تعیین نرخ قرارداد‌ها باشد، آرامش همچنان در بازار اجاره برقرار خواهد بود. اما رقم‌ها و عددهای پیشنهادی در فایل‌های اجاره نشان می‌دهد در کف بازار، آنجا که اجاره‌نامه‌ها تنظیم می‌شود، مالکان تصمیم‌گیرنده نهایی هستند و رشد اجارهبها تابعی از نیاز مالکان است نه صرفا تورم سالانه”.
